Να μην έχεις άλλους θεούς εκτός από Εμένα

Έξοδος ιθ:1-25, κ:3

Ξέρεις γιατί δεν πιστεύω στο Θεό; Ρώτησε κάποιος. Γιατί ο Θεός είναι άδικος! Πως θα σου φαινόταν εσένα αν πλήρωνες τα λάθη των γονιών σου; Άμα σου λέει πως τα παιδιά θα πληρώσουν για τις αμαρτίες των γονιών τους δεν είναι άδικος; Και όχι μόνο τα παιδιά, αλλά και τα εγγόνια και τα δισέγγονα. Αυτό λέει στις 10 Εντολές: Εγώ Κύριος ο Θεός σου είμαι Θεός ζηλότυπος, ανταποδίδων τας αμαρτίας των πατέρων επί τα τέκνα, έως τρίτης και τετάρτης γενεάς των μισούντων με (Έξ.κ:5β).

Είναι όμως τα πράγματα έτσι; Πολλές φορές βιαζόμαστε και βγάζουμε συμπεράσματα μελετώντας το λόγο του Θεού επιφανειακά. Κι έρχεται κάποιος και μπορεί εύκολα να μας κολλήσει στον τοίχο. Τι σημαίνει αυτό το εδάφιο που διαβάσαμε;

Θα πρέπει να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Πρώτα πρέπει να δούμε τι σημαίνει η εντολή Μη κάμης εις σεαυτόν είδωλον, μηδέ ομοίωμά τινός, όσα είναι εν τω ουρανώ άνω, ή όσα εν τη γη κάτω, όσα εν τοις ύδασιν υποκάτω της γής· μη προσκυνήσης αυτά μηδέ λατρεύσης αυτά (Έξ.κ:4-5^α).

Έχει να κάνει με την ειδωλολατρία; Δηλαδή απαγορεύει τη λατρεία άλλων, ξένων, ψεύτικων θεών; Αν σημαίνει αυτό, αυτό ήδη ο Θεός το έχει πει, στην πρώτη εντολή, Μη έχης άλλους θεούς πλην εμού (Έξ.κ:3). Αν όμως, δεν μιλά για λατρεία άλλων θεών, τότε γιατί μιλάει; Μιλάει για τη λατρεία του Θεού.

Οι 4 πρώτες εντολές αφορούν τη σχέση μας με το Θεό. Η πρώτη εντολή είναι η βάση για τις επόμενες. Διδάσκει πως ο Θεός θέλει την αποκλειστικότητα στη ζωή μου. Αυτός μόνο θέλει να λατρεύεται στη ζωή. Να είναι ο πρώτος, να είναι η χαρά μου, η ελπίδα μου.

Τώρα, η δεύτερη, τρίτη και τέταρτη εντολή διδάσκουν πως να λατρεύω Αυτόν τον Θεό σωστά στη ζωή μου τη στιγμή που είναι πρώτος. Πως να μην κάνω λάθη στη λατρεία. Έτσι, λοιπόν, η εντολή που θα μελετήσουμε, καθώς και οι επόμενες δύο μας μιλούν για το πως να λατρεύουμε σωστά το Θεό που διαλέξαμε να λατρεύουμε κατ’ αποκλειστικότητα με βάση την πρώτη εντολή.

Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι. Αυτό που διδάσκει η δεύτερη εντολή σχετικά με το «πως» είναι πως δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε είδωλα, ή ομοιώματα από οτιδήποτε υπάρχει στη δημιουργία για να λατρεύσουμε το Θεό.

Τίποτα από όσα βλέπουμε γύρω μας, δέντρα, βουνά, δάση, ζώα, θάλασσες, ουράνια σώματα, τίποτα, ούτε και ο άνθρωπος (κι αυτός κομμάτι της δημιουργίας είναι) δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη λατρεία του Θεού.

Η ερώτηση είναι «εντάξει, ο Θεός δεν θέλει να χρησιμοποιούμε είδωλα και ομοιώματα, αλλά σαν τι;». Τα ομοιώματα, τα είδωλα αυτά, οι αναπαραστάσεις αφορούν το Θεό. Δεν μπορούμε δηλαδή να κάνουμε σκαλιστές εικόνες ή οποιουδήποτε είδους ομοίωμα του Θεού με βάση τη δημιουργία για να Τον λατρεύουμε. 

Το ερώτημα βέβαια που τώρα δημιουργείται είναι «γιατί»; Γιατί ο Θεός δεν θέλει να φτιάξουμε τίποτα που να Τον αναπαριστά; Γιατί παρήγγειλε στο λαό Του, τότε, αλλά και σε μας σήμερα να μην κάνουμε κάτι τέτοιο; Το ζήτησε γιατί όλοι οι λαοί χρησιμοποιούσαν τέτοιου είδους εικόνες, ομοιώματα, σκαλίσματα πιστεύοντας πως μέσα σ’ αυτό το αντικείμενο το οποίο αναπαριστά τη θεότητα υπάρχει ένα τμήμα της θεότητας. Το ομοίωμα ή το είδωλο έχει μεταφυσική αξία. Και αν έχεις μαζί σου το αντικείμενο που αναπαριστά τη θεότητα, σιγούρευες την παρουσία της θεότητας. Αν είχες ένα αγαλματίδιο μαζί σου, ήσουν σίγουρος πως ο θεός που λάτρευες ήταν μαζί σου.

Με αυτό τον τρόπο όμως, η θεότητα του ειδώλου περιορίζονταν. Ο Θεός όμως, δεν μπορεί να περιοριστεί στην εικόνα του και όπως θα δούμε ούτε να τιθασευτεί. Ο Θεός είναι αυθύπαρκτος, ανεξάρτητος, απεριόριστος. Ο Θεός δεν περιορίζεται σε μια εικόνα του, ούτε σε ένα τόπο, ούτε μέσα στην Εκκλησία. Είναι πανταχού παρών. Αυτός είναι ο πρώτος λόγος.

Επιπλέον, κάθε αναπαράσταση έδειχνε κάποιο χαρακτηριστικό της θεότητας. Δεν ήταν στην τύχη. Αν είχε χαρούμενη πρόσοψη ήταν καλός θεός, αν ήταν σκυθρωπός ήταν κακός. Στο Θεό όμως, τι εικόνα θα δώσεις. Ο Θεός είναι πάντα χαρούμενος, ή είναι πάντα λυπημένος. Μήπως είναι πάντα βλοσυρός ή στεναχωρημένος. Όχι είναι όλα. Και οργίζεται και χαίρεται. Κάθε αναπαράσταση του Θεού λοιπόν, όποια μορφή και αν έχει περιορίζει το Θεό. Ο Θεός όμως, είναι απεριόριστος. Και όπως είπαμε, εννοείται πως η όποια αναπαράστασή Του δεν εγγυάται την παρουσία Του.

Είναι λοιπόν, σαν να λέει ο Θεός: η παρουσία μου θα είναι μαζί σας γιατί με υπακούτε, όχι γιατί έχετε φυλαχτά. Αυτό που με νοιάζει είναι η καρδιά σας. Αν η καρδιά σας είναι σωστή απέναντί μου, τότε θα σας ευλογώ. Αν όχι, μη νομίζετε και μην ξεγελιέστε, πως μια δική μου αναπαράσταση, ομοίωμα, ή εικόνα με αναγκάζει να είμαι μαζί σας όπως πιστεύουν οι άλλοι για τους ψεύτικους θεούς τους. Δεν περιορίζομαι και κυρίως δεν μπορείτε εσείς να με περιορίσετε, ούτε να με χειραγωγήσετε. Δεν πρέπει να πέσετε στην παγίδα που πέφτουν οι άλλοι, οι γύρω λαοί και να νομίσετε πως επειδή έχετε κάποια δική μου αναπαράσταση, αυτό σας εξασφαλίζει την παρουσία μου και την προστασία μου.

Ο λαός Ισραήλ έπεσε σ’ αυτό το σφάλμα. Όταν ήταν ακόμη κριτής ο Ηλί και έχασαν από τους Φιλισταίους, που το απέδωσαν και τι έκαναν; Διαβάζουμε στο Α΄ Σαμ.δ:3, Ότε δε ήλθεν ο λαός εις το στρατόπεδον, είπον οι πρεσβύτεροι του Ισραήλ, Διά τι ο Κύριος επάταξεν ημάς σήμερον έμπροσθεν των Φιλισταίων; ας λάβωμεν προς εαυτούς από Σηλώ την κιβωτόν της διαθήκης του Κυρίου, και ελθούσα εν μέσω ημών θέλει σώσει ημάς εκ της χειρός των εχθρών ημών.

Γιατί χάσαμε αυτή τη μάχη; Α, να γιατί, γιατί δεν είχαμε μαζί μας το σύμβολο της παρουσίας του Θεού. Θα πάρουμε λοιπόν την κιβωτό και η κιβωτός όταν θα τη φέρουμε στη μάχη θα μας σώσει. Και τι έγινε; Την πήγαν στη μάχη και μόλις ο λαός είδε την κιβωτό όλοι ζητωκραύγασαν. Όταν έμαθαν οι Φιλισταίοι τι είχε γίνει φοβήθηκαν: Και εφοβήθησαν οι Φιλισταίοι, λέγοντες, Ο Θεός ήλθεν εις το στρατόπεδον. Και είπον, Ουαί εις ημάς. Διότι δεν εστάθη τοιούτον πράγμα χθές και προχθές (Α΄ Σαμ.δ:7).

Οι Φιλισταίοι επειδή ήταν ειδωλολάτρες πίστευαν ότι ο Θεός είναι στην κιβωτό. Είπαμε τα είδωλα έχουν μεταφυσική αξία. Για αυτό φοβήθηκαν. Τελικά νίκησαν οι Ισραηλίτες; Έχασαν και μάλιστα άσχημα: οι Φιλισταίοι επολέμησαν· και εκτυπήθη ο Ισραήλ, και έφυγεν έκαστος εις την σκηνήν αυτού· και έγεινε σφαγή μεγάλη σφόδρα· και έπεσον εκ του Ισραήλ τριάκοντα χιλιάδες πεζοί.

Και η κιβωτός του Θεού επιάσθη· και αμφότεροι οι υιοί του Ηλεί, Οφνεί και Φινεές, εθανατώθησαν (Α΄ Σαμ.δ:10β-11).

Ήταν τόσο άσχημη αυτή η ήττα στη Σηλώ, που αργότερα η λέξη Σηλώ έγινε λέξη «ταμπού». Κανείς δεν την ανέφερε. Και αργότερα όταν οι προφήτες προειδοποίησαν το λαό που πάλι είχε πέσει στην ειδωλολατρία αλλά πίστευαν όμως, ότι αφού έχουμε το ναό, αφού προσφέρουμε θυσίες, ο Θεός θα μας σώσει, τη Σηλώ χρησιμοποίησαν σαν παράδειγμα.

Ιερ.ζ:9-12, Κλέπτετε, φονεύετε και μοιχεύετε και ομνύετε ψευδώς και θυμιάζετε εις τον Βάαλ και περιπατείτε οπίσω άλλων θεών, τους οποίους δεν γνωρίζετε· έπειτα έρχεσθε και ίστασθε ενώπιόν μου εν τω οίκω τούτω, εφ' ον εκλήθη το όνομά μου, και λέγετε, Ηλευθερώθημεν, δια να κάμνητε πάντα ταύτα τα βδελύγματα; Σπήλαιον ληστών έγεινεν ενώπιόν σας ο οίκος ούτος, εφ' ον εκλήθη το όνομά μου; ιδού, αυτός εγώ είδον ταύτα, λέγει Κύριος. Αλλ' υπάγετε τώρα εις τον τόπον μου τον εν Σηλώ, όπου έθεσα το όνομά μου κατ' αρχάς, και ιδέτε τι έκαμον εις αυτόν διά την κακίαν του λαού μου Ισραήλ.

Ζείτε μακριά μου, ζείτε όπως θέλετε, αμαρτάνετε, αλλά μετά έρχεστε στο ναό μου. Να κάνετε τι; Σπήλαιο ληστών τον έχετε κάνει. Προσέξτε, θα κάνω ό,τι έκανα στη Σηλώ.

Ο Θεός δεν χειραγωγείται, ούτε εξαναγκάζεται να προστατέψει και να ευλογήσει, επειδή καθ’ υπόθεση κουβαλάμε μαζί μας τα σύμβολά του, ή κάποια αναπαράστασή του. Και αυτός ακριβώς ήταν ο κίνδυνος για τον οποίο ο Θεός είπε, όχι ομοιώματα και αναπαραστάσεις, ούτε εικόνες δικές μου. Αν με το σύμβολο συνέβη αυτό, πόσο μάλλον να υπήρχε κάποιο ομοίωμά Του.

Δεν με ωφελεί σε τίποτα να παίρνω και να βάζω την Αγία Γραφή κάτω από το μαξιλάρι μου γιατί έτσι νοιώθω πιο ασφαλής.

Με τον ίδιο τρόπο δεν ωφελεί σε τίποτα να ζω χωρίς το Θεό μέσα στην εβδομάδα, αλλά να πιστεύω ότι επειδή θα έρθω την Κυριακή στην Εκκλησία, ο Θεός υποχρεούται να με φυλάξει και να με ευλογήσει. Ή επειδή έχω μια εικόνα Του στο δωμάτιό μου, με φυλάει. Ο Θεός είναι πρόσωπο. Και μας καλεί σαν πρόσωπο να έχουμε σχέση μαζί Του. Επιπλέον είναι παντογνώστης, άρα ξέρει την καρδιά μας. Δεν μπορώ να Τον κοροϊδέψω. Δεν μπορώ να Τον ποδηγετήσω. Δεν τιθασεύεται. Είναι αυθύπαρκτος, κυρίαρχος, δίκαιος, και άγιος.

Η δεύτερη εντολή ήταν η πρώτη εντολή που όλος ο λαός Ισραήλ παρέβηκε. Πότε; Πριν καλά-καλά κατέβει ο Μωυσής από το βουνό. Αφού δόθηκαν οι 10 Εντολές και τις άκουσε ο λαός, η διαθήκη αυτή σφραγίστηκε με ένα γεύμα. Τότε ο Θεός ξανακάλεσε το Μωυσή στο βουνό και έμεινε εκεί ο Μωυσής για 40 ημέρες και σε αυτές τις 40 μέρες ο Θεός του έδωσε όλα όσα γράφονται από το κεφάλαιο κε ως το λα. Πάμε, λοιπόν, στο κεφ.λα, να διαβάσουμε από το 18 μέχρι το λβ:6, Και έδωκεν εις τον Μωϋσήν, αφού ετελείωσε λαλών προς αυτόν επί του όρους Σινά, δύο πλάκας του μαρτυρίου, πλάκας λιθίνας γεγραμμένας με τον δάκτυλον του Θεού (Έξ.λα:18).

Τι είχε συμβεί όμως στο μεταξύ; Και ιδών ο Μωϋσής τον λαόν ότι ήτο αχαλίνωτος, διότι ο Ααρών είχε αφήσει αυτούς αχαλινώτους προς καταισχύνην, μεταξύ των εχθρών αυτών (Έξ.λβ:25).

Ίσως όμως υπάρχει απορία γιατί η αμαρτία με το χρυσό μοσχάρι αποτελεί παραβίαση της 2^ης εντολής και όχι της πρώτης; Ιδιαίτερα τη στιγμή που διαβάζουμε ότι είπαν οι άνθρωποι βλέποντας το μοσχάρι: Ούτοι είναι οι θεοί σου, Ισραήλ, οίτινες σε ανεβίβασαν εκ γης Αιγύπτου (λβ:4β).

Τρεις είναι οι λόγοι.

Πρώτο, το πρόβλημα βρίσκεται στη μετάφραση. Δηλαδή: Η Εβραϊκή λέξη θεός, είναι «Ελοχίμ». Είναι όμως μια λέξη που υπάρχει μόνο στον πληθυντικό, τη χρησιμοποιούμε όμως, και για τον ενικό αριθμό. Πάρα πολλές φορές όταν διαβάζουμε τις Γραφές μας και βρίσκουμε τη λέξη «Θεός» και μιλάει για το Θεό, η λέξη «Ελοχίμ» είναι αυτή που μεταφράζεται.

Δεύτερο, έφτιαξαν ένα μοσχάρι, δεν θα ήταν δυνατόν για το ένα μοσχάρι να πουν «οι θεοί σου». Όλες οι άλλες λέξεις είναι στον ενικό.

Τρίτο, τι είπε ο Ααρών προσπαθώντας να τους συγκρατήσει; εκήρυξεν ο Ααρών, λέγων, Αύριον είναι εορτή εις τον Κύριον.  Στον Γιάχβε. Γι’ αυτό και έφτιαξε το θυσιαστήριο και πρόσφεραν στην αρχή θυσίες.

Ο λαός, λοιπόν, αμάρτησε όχι γιατί λάτρευσαν ξένους θεούς. Αλλά γιατί ήθελαν να λατρεύσουν το Θεό, όπως έκαναν οι Αιγύπτιοι με τους δικούς τους θεούς. Όπως έκαναν όλα τα ειδωλολατρικά έθνη. Ήθελαν να έχουν μπροστά τους κάτι και να το βλέπουν. Έκαναν ένα είδωλο, μια αναπαράσταση του Θεού η οποία Τον υποβίβαζε και Τον πρόσβαλε.

Είναι ενδιαφέρον να δούμε γιατί έφτιαξαν αυτό το ζώο, το οποίο δεν ήταν μοσχαράκι. Το εβραϊκό κείμενο μιλάει για ταύρο και μάλιστα την εποχή της νιότης του, όσο είναι ακόμη δυνατός. Ο ταύρος είναι σύμβολο δύναμης. Ο ταύρος λατρεύονταν στην Αίγυπτο και από τους κατοίκους της Χαναάν. Έφτιαξαν λοιπόν ένα ταύρο κάνοντας τον αληθινό Θεό ίδιο με τους ψεύτικους θεούς. Λάτρευσαν το Θεό σαν ειδωλολάτρες, όχι όπως Εκείνος τους είχε πει, αλλά όπως ήθελαν εκείνοι.

Το πρόβλημα είναι πως στα μάτια του Θεού και αυτό καταλήγει να είναι ειδωλολατρία. Διαβάστε την αντίδραση του Θεού στο Έξ.λβ:9β-10, είδον τον λαόν τούτον, και ιδού, είναι λαός σκληροτράχηλος· τώρα λοιπόν, άφες με, και θέλει εξαφθή η οργή μου εναντίον αυτών και θέλω εξολοθρεύσει αυτούς· και θέλω σε καταστήσει έθνος μέγα. Γιατί αντέδρασε έτσι; Γιατί όπως ο ίδιος ο Θεός είπε, εξετράπησαν ταχέως εκ της οδού την οποίαν προσέταξα εις αυτούς· έκαμαν εις εαυτούς μόσχον χωνευτόν και προσεκύνησαν αυτόν και εθυσίασαν εις αυτόν και είπον, Ούτοι είναι οι θεοί σου, Ισραήλ, οίτινες σε ανεβίβασαν εκ γης Αιγύπτου (Έξ.λβ:8).

Αν λατρεύετε αυτό το κατασκεύασμα λέει ο Θεός, και νομίζετε ότι κάνετε και θυσίες και κάντε γιορτή στον Κύριο, κάνετε λάθος, γίνεστε, είστε ειδωλολάτρες. Δεν υπάρχει διαφορά αν προσκυνάς ένα κατασκεύασμα είτε το ονομάζεις Βάαλ, είτε το λες Γιάχβε.

Επιπλέον στο Δευτ.δ:15-16, ο Θεός συγκεκριμένα τους προειδοποιεί γι’ αυτή την αμαρτία: Φυλάττετε λοιπόν καλώς τας ψυχάς σας, διότι δεν είδετε ουδέν ομοίωμα, εν τη ημέρα καθ' ην ο Κύριος ελάλησε προς εσάς εν Χωρήβ εκ μέσου του πυρός· μήπως διαφθαρήτε, και κάμητε εις εαυτούς είδωλον, εικόνα τινός μορφής, ομοίωμα αρσενικού ή θηλυκού... Επειδή δεν είδατε τίποτε εκείνη την ημέρα κάτω από το όρος, γιατί με τίποτα δεν μπορείτε να με απεικονίσετε. Αν προχωρήσετε και κατασκευάσετε ο,τιδήποτε με απεικονίζει, τότε θα έχετε διαφθαρεί! Φυλάττετε λοιπόν καλώς τας ψυχάς σας... μήπως διαφθαρήτε...

Ένας άλλος λόγος είναι το Εβρ.γ:3β έχει τιμήν πλειοτέραν παρά τον οίκον ο κατασκευάσας αυτόν. Εκεί διαβάζουμε πως αυτός που κατασκευάζει ένα σπίτι, έχει περισσότερη τιμή από το ίδιο το σπίτι. Είναι λοιπόν, παράλογο να φτιάχνω ένα άγαλμα, ένα ομοίωμα, μια απεικόνιση και να το προσκυνώ γιατί εγώ που το έφτιαξα, έχω μεγαλύτερη αξία. Πώς να γονατίσω μπροστά σε κάτι κατώτερο από εμένα;

Απαγορεύεται, λοιπόν, η οποιαδήποτε αναπαράσταση του Θεού είναι πως περιορίζει τελικά την αντίληψη μας για το Θεό, π.χ. για το ότι ο Θεός είναι πανταχού παρών. Ξαφνικά πιστεύουμε πως ο Θεός είναι μόνο εκεί που υπάρχει το είδωλό Του, το ομοίωμά Του. Αυτό μπορεί να μας οδηγήσει να είμαστε προσεκτικοί μέσα σε μια εκκλησία για παράδειγμα, το οποίο δεν είναι κακό, το αντίθετο μάλιστα. Μπορεί να γίνει κακό όμως, αν πιστεύουμε πως ο Θεός είναι μόνο εκεί και όχι αλλού. Και δυστυχώς αυτό συμβαίνει. Μόλις βγούμε από μια εκκλησία πιστεύουμε πως ε, τώρα μπορούμε και μια κουβέντα παραπάνω να πούμε, και λίγο να χαλαρώσουμε.

Υπάρχει, βέβαια μια αντίρρηση σε όλα αυτά. Κανείς δεν είπε να αναπαραστήσουμε τον Θεό με κάποιο ζώο ή δέντρο. Γιατί όμως να μην Τον αναπαραστήσουμε σαν άνθρωπο; Διαβάζουμε στην Αγία Γραφή πως ο Θεός παρουσιάζεται ανθρωπομορφικά, για παράδειγμα σαν να έχει χέρια και αυτιά: Ιδού, η χειρ του Κυρίου δεν εσμικρύνθη, ώστε να μη δύναται να σώση, ουδέ το ωτίον αυτού εβάρυνεν, ώστε να μη δύναται να ακούση (Ησαΐας νθ:1). Αλλού διαβάζουμε πως ο Θεός έχει μάτια: επί σε θέλει είσθαι ο οφθαλμός μου (Ψαλμ.λβ:8). Ποιο το εμπόδιο να φτιάξουμε μια εικόνα που να αναπαριστά τον Θεό σαν άνθρωπο;

Όλα αυτά, τα χρησιμοποιεί ο λόγος του Θεού για να καταλάβουμε εμείς οι άνθρωποι με το περιορισμένο μυαλό μας, πως είναι ο Θεός. Είναι ανθρωπομορφισμοί. Ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατ’ εικόνα και ομοίωση του Θεού. Δεν μπορεί ποτέ να γίνει ο Θεός κατ’ εικόνα και ομοίωση του ανθρώπου. Κι αν Τον αναπαραστήσουμε σαν άνθρωπο, αυτό κάνουμε.

Και για σκεφτείτε, ο Θεός επίσης παρουσιάζεται σαν βράχος: δεν είναι άλλος πλην σου, ουδέ βράχος καθώς ο Θεός ημών (Α΄ Σαμ.β:2β). Μπορούμε να λατρεύσουμε ένα βράχο σαν το Θεό μας; Παρομοιάζεται επίσης και με τη φωτιά: Εβρ.ιβ:29, Ο Θεός ημών είναι πυρ καταναλίσκον. Θα μπορούσαμε να προσκυνήσουμε τον Κύριο μπροστά από μια φωτιά, επειδή η φωτιά είναι ένα από τα χαρακτηριστικά Του;

Το πρόβλημα με κάθε αποτύπωση του Θεού είτε σε πίνακα, είτε σε άγαλμα, είναι το πόσα πολλά δεν λέει για το Θεό. Έχεις μπροστά σου μια μορφή, αλλά αυτή η μορφή δεν τιμά το Θεό γιατί τον περιορίζει. Γι’ αυτό και ο Θεός ζηλεύει. Γιατί κάθε αναπαράσταση του αφαιρεί από αυτά που ο Θεός είναι. Ο Θεός δεν έχει καμιά αντίρρηση για την τέχνη. Η Σκηνή του Μαρτυρίου και ο Ναός αργότερα ήταν γεμάτα από αντικείμενα καλλιτεχνικά. Έδωσε ο Θεός σε ανθρώπους πνεύμα καλλιτεχνίας για να διακοσμήσουν τη Σκηνή του Μαρτυρίου.

Η τέχνη όμως, δεν αρκεί για να περιγράψει το Θεό. Τελικά η ανθρώπινη έμπνευση Τον μειώνει. Γι’ αυτό και ο Θεός ζηλεύει. Γιατί αυτό που αναπαρίσταται και χρησιμοποιείται για τη δική Του λατρεία, δεν τον αντιπροσωπεύει. Τίποτα από όσα κάνει ο άνθρωπος όσο όμορφο κι αν είναι, δεν μπορεί να δείξει ΟΛΑ όσα ο Θεός είναι. Ο Θεός είναι Πνεύμα. Προσπάθησε ποτέ κανείς να αποτυπώσει την ψυχή του ανθρώπου;

Ο Θεός ναι, παρουσιάζεται ανθρωπομορφικά, να έχει χέρια, πόδια, μάτια, αυτά, αλλά είναι και φωτιά, είναι και βράχος, παρουσιάζεται και σαν αετός, είναι πιο λαμπρός από τον ήλιο, στα χέρια του βαστάει τα βάθη της γης, είναι και πάνσοφος και παντοδύναμος, είναι παντογνώστης και πανταχού παρών. Οι ουρανοί διηγούνται τη δόξα Του. Ο ουρανός γράφει είναι ο θρόνος μου και η γη το σκαμνί που βάζω τα πόδια μου. Πως να τα αποτυπώσεις αυτά; Κάθε αποτύπωση τον μειώνει.

Γι’ αυτό και όταν ο λαός Ισραήλ έκανε το χρυσό μοσχάρι οργίστηκε. Εντάξει ο ταύρος δείχνει τη δύναμή Του, αλλά πως έδειχνε την αγάπη Του, το έλεός Του, τη σοφία Του, την αγιότητά Του;

Αν δεν αποκαλύπτεται έτσι, με εικόνες, ο Θεός, πως αποκαλύπτεται; Με το λόγο. Στο όρος Σινά ο λαός Ισραήλ δεν είδε το Θεό. Τον άκουσε όμως. Ο Θεός αποκαλύφθηκε με το λόγο Του. Και ελάλησε Κύριος προς εσάς εκ μέσου του πυρός· σεις ηκούσατε μεν την φωνήν των λόγων, αλλά δεν είδετε ουδέν ομοίωμα· μόνον φωνήν ηκούσατε (Δευτ.δ:12).

Ακόμα και σήμερα στην Καινή Διαθήκη μας λέει ότι η «πίστη είναι από την ακοή». Άρα η πίστις είναι εξ ακοής, η δε ακοή διά του λόγου του Θεού (Ρωμ.ι:17).

Ο Θεός έχει διαλέξει με αυτό τον τρόπο να αποκαλύπτεται. Οποιαδήποτε αναπαράσταση ή απεικόνιση απαγορεύεται γιατί δεν είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Θεός αποκάλυψε και αποκαλύπτει τον εαυτό Του.

Ο Θεός φανερώθηκε εν σαρκί στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Όμως, έχετε αναρωτηθεί γιατί στα ευαγγέλια δεν μας λέγεται τίποτα για τη μορφή Του; Γιατί να μην ξέρουμε πόσο ψηλός ήταν; Γιατί να μην ξέρουμε το χρώμα των ματιών Του; Το σχήμα του προσώπου Του; Γιατί ο Θεός που ενέπνευσε τους Ευαγγελιστές, δεν τους οδήγησε να περιγράψουν τη μορφή του Χριστού; Ξέρετε γιατί;

Γιατί ο Χριστός συνεχίζει να αποκαλύπτεται με το λόγο Του. Στα ευαγγέλια έχουν γραφτεί τα όσα είπε και έκανε. Δεν μας το άφησε με ζωγραφιές, αλλά με ιστορίες και με διδασκαλία. Με το λόγο δηλαδή. Και ο Θεός θέλει σ’ αυτό το λόγο να ερχόμαστε και να μαθαίνουμε για Εκείνον.

Έχοντας πει τόσα πράγματα, είμαι σχεδόν σίγουρος πως θα φύγουμε όλοι αυτοδικαιωμένοι που δεν υπάρχουν εικόνες, ομοιώματα και αναπαραστάσεις του Θεού στην Εκκλησία μας. Θέλω να σας πω, ότι συνεχίζουμε να διατρέχουμε τον κίνδυνο, μάλιστα σε μια πιο επικίνδυνη μορφή.

Πολλές φορές φτιάχνουμε τη δική μας εικόνα για το Θεό στο μυαλό μας. Αυτός είναι ένας άλλος τρόπος παράβασης της δεύτερης εντολής. Ακούς για παράδειγμα, μου αρέσει να σκέφτομαι το Θεό σαν Πατέρα, μου αρέσει να σκέφτομαι το Θεό σαν καλλιτέχνη ή, σαν αρχιτέκτονα. Κάθε ένα από αυτά είναι σωστά. Αλλά μόνο του δεν φτάνει να περιγράψει το Θεό. Ο Θεός είναι όλα αυτά μαζί. Ο Θεός είναι και Πατέρας μας, και καλλιτέχνης και αρχιτέκτονας, αλλά είναι και Δίκαιος, είναι και Κριτής, είναι Παντογνώστης.

Έχω ακούσει, «δεν μου αρέσει να σκέφτομαι το Θεό σαν κριτή, αλλά σαν Σωτήρα που αγαπάει. Πως μπορεί ο Θεός να αγαπάει και να καταδικάζει ταυτόχρονα αιώνια»; Αυτή δεν είναι πίστη στο Θεό, αλλά πίστη στη δική μας εικόνα για το Θεό. Και όπως και με τις φυσικές εικόνες, έτσι και με τις διανοητικές εικόνες, φτιάχνοντας μια εικόνα του Θεού στο νου μου, πιο πολλά είναι αυτά που δεν δείχνω παρά αυτά που δείχνω.

Το πρόβλημα κορυφώνεται στο εξής: Οι εικόνες αυτές που έχουμε για το Θεό είναι εικόνες που μας βολεύουν. Είναι εικόνες για το Θεό οι οποίες δεν μας πιέζουν για ν’ αλλάξει η ζωή μας. Ο Θεός είναι έτσι φτιαγμένος που να μην έχει να βρει τίποτα στραβό στη ζωή μας, να μην ενοχλείται από τη ζωή μας. Έχουμε ένα Θεό που να επιτρέπει να ζούμε τη ζωή που θέλουμε εμείς. Και ο Θεός δεν το ανέχεται αυτό, είναι ειδωλολατρία.

Ζω τη ζωή μου, ε, και ο Θεός μπορεί να είναι ευχαριστημένος με αυτά που του δίνω.  Δεν έχουμε ιδέα τι Θεό λατρεύουμε. Και φαίνεται κυρίως από το ότι Τον λατρεύουμε χωρίς φόβο, χωρίς δέος. Λατρεύουμε τη δική μας εικόνα για το Θεό. Μπορεί να έρχομαι και να Του λέω, τι μεγάλος που είσαι, και στην οικογένεια μου, να μην μπορούμε να ζήσουμε μέσα στο ίδιο σπίτι. Στη δουλειά μου, να μην είμαι εντάξει. Και στο νου μου, ο Θεός να μην ενοχλείται. Ε, αυτό είναι η δική μου εικόνα για το Θεό, και λατρεύω ένα είδωλο, όχι τον Ένα Θεό.

Το πως είναι τελικά ο Θεός δεν εξαρτάται από το τι νομίζουμε εμείς, αλλά από το τι έχει πει στο λόγο Του. Και μας καλεί σ’ αυτό το λόγο, με τη μελέτη, με την προσευχή, με την κοινωνία των πιστών που αποτελεί το Σώμα του Χριστού, να Τον γνωρίσουμε, ν’ αλλάξουμε, να μετανοήσουμε και να ακολουθήσουμε τον Χριστό.