Η 2η Εντολή - Μη κάμης εις σεαυτόν είδωλον

Έξοδος κ:4-7, λβ:1-10,  Δευτερονόμιο δ:9-14

Ο Θεός είναι Πνεύμα, είπε ο Χριστός στη Σαμαρείτιδα στο πηγάδι, και αυτοί που Τον προσκυνούν πρέπει να το κάνουν «εν πνεύματι και αληθεία», πνευματικά, δηλαδή δια του Αγίου Πνεύματος και αληθινά, που σημαίνει σύμφωνα με την αλήθεια που μας έχει αποκαλύψει ο Θεός, και επίσης γνήσια, ειλικρινά, όχι υποκριτικά.  Έτσι θέλει ο Θεός να λατρεύεται.

Όταν αποκαλύφθηκε ο Θεός στο όρος Σινά, ο λαός Ισραήλ δεν είδε τίποτα, άκουσαν μόνο και μετά ο Μωυσής κατέβηκε με δύο πλάκες που ήταν γραμμένες όπως διαβάσαμε, με το δάκτυλο του Θεού. Ο Θεός δηλαδή αποκαλύφθηκε με το Λόγο Του. Οι άνθρωποι άκουσαν τα λόγια του, και μπορούσαν να τα ξανα-ακούσουν και να τα ξανα-ακούσουν και να τα διαβάσουν στην πορεία των χρόνων και μόνοι τους.

Αποκάλυψε το θέλημά Του με ανθρώπους που έστειλε να μεταφέρουν τα μηνύματά Του, πάλι δηλαδή με το λόγο Του.  Διαβάζουμε στην Εβρ.α:1, Ο Θεός, αφού ελάλησε το πάλαι προς τους πατέρας ημών δια των προφητών πολλάκις και πολυτρόπως, εν ταις εσχάταις ταύταις ημέραις ελάλησε προς ημάς δια του Υιού, τον οποίον έθεσε κληρονόμον πάντων, δι' ου έκαμε και τους αιώνας. Προσέξτε τα ρήματα και τις δύο φορές χρησιμοποιείται το ρήμα «λαλώ». Ο Θεός λάλησε στο παρελθόν μέσω των προφητών με πολλούς τρόπους, και με τον Χριστό, πάλι λάλησε σε αυτές τις έσχατες μέρες.

Σαφώς και ο Θεός φανερώθηκε εν σαρκί και είναι Αυτός που μας αποκάλυψε και όχι τυχαία στο κατά Ιωάννη ευαγγέλιο λέει μας «εξήγησε» τον Πατέρα. Γράφει στο Βάμβα, στο Ιωάν.α:18, Ουδείς είδε ποτέ τον Θεόν· ο μονογενής Υιός, ο ων εις τον κόλπον του Πατρός, εκείνος εφανέρωσεν αυτόν. Στο κριτικό κείμενο όμως λέει, θεον ουδεις εωρακεν πωποτε μονογενης θεος (ή υιος) ο ων εις τον κολπον του πατρος εκεινος εξηγησατο. Η λέξη αυτή απευθύνεται πάλι στο νου μας.

Βέβαια ο Χριστός πάλι είπε στον Φίλιππο στο Ιωάν.ιδ:8-9, Λέγει προς αυτόν ο Φίλιππος· Κύριε, δείξον εις ημάς τον Πατέρα και αρκεί εις ημάς. Λέγει προς αυτόν ο Ιησούς· Τόσον καιρόν είμαι μεθ' υμών, και δεν με εγνώρισας, Φίλιππε; όστις είδεν εμέ είδε τον Πατέρα· και πως συ λέγεις, Δείξον εις ημάς τον Πατέρα;

Κανείς δεν αντιλέγει ότι η φανέρωση του Θεού εν Χριστώ ενίσχυσε την αποκάλυψη του λόγου. Όμως, δεν είναι τυχαίο ότι πουθενά στην Καινή Διαθήκη, δεν λέει πως ήταν η εξωτερική εμφάνιση του Χριστού. Έχουν όμως, καταγραφεί τα λόγια Του.

Και σήμερα σαφώς ακολουθούμε ένα πρόσωπο, τον Ιησού. Ο χριστιανισμός είναι μια σχέση με κάποιον, δεν είναι τήρηση κανόνων. Αυτή η σχέση όμως, ορίζεται μέσα από το γραπτό λόγο. Ο Παύλος γράφει στον Τιμόθεο και λέει το πολύ γνωστό Αλλά συ μένε εις εκείνα, τα οποία έμαθες και επιστώθης, εξεύρων παρά τίνος έμαθες, και ότι από βρέφους γνωρίζεις τα ιερά γράμματα, τα δυνάμενα να σε σοφίσωσιν εις σωτηρίαν διά της πίστεως της εν Χριστώ Ιησού (Β΄ Τιμ.γ:14-15).

Ο Θεός έχει ορίσει πως αποκαλύπτεται. Η πίστη είναι εξ’ ακοής και η ακοή δια του λόγου του Θεού. Πρέπει λοιπόν ο λόγος του Θεού να ακουστεί, να κηρυχτεί. Αν ξεφύγουμε απ’ αυτό, από τον τρόπο που ο Θεός έχει ορίσει, στο Δευτερονόμιο ο Θεός προειδοποίησε ότι αυτό θα είναι διαφθορά.

· Είδαμε λοιπόν τι σημαίνει η δεύτερη εντολή.

· Είδαμε πως το επεισόδιο με το χρυσό μοσχάρι ήταν παραβίαση της λατρείας του αληθινού Θεού. Προσπάθησαν να αναπαραστήσουν το Θεό.

· Μάθαμε πως ο λόγος για αυτή την πράξη ήταν κατά πάσα πιθανότητα οι συνήθειες που έβλεπαν στην Αίγυπτο. Στην ειδωλολατρία η εικόνα του θεού, το ομοίωμά του ήταν εγγύηση της παρουσίας του θεού.

· Είδαμε ακόμη πως ο Θεός αυτό το βλέπει σαν ειδωλολατρία και αμαρτία. Ζηλεύει γιατί όταν γίνεται αυτό, Τον μειώνουμε. Ο Θεός βλέπει την καρδιά.

·   Τα σύμβολα και οι εικόνες του Θεού δεν εγγυώνται την παρουσία Του και την προστασία Του.

· Τέλος είδαμε πως πρέπει να αποφεύγουμε να δημιουργούμε τις δικές μας εικόνες στο νου μας για το πως είναι ο Θεός. Το ποιος είναι ορίζεται από τον γραπτό αποκαλυμμένο λόγο του Θεού. Και είναι αμαρτία να έχουμε ο καθένας τη δική του γνώμη τη δική του εικόνα για το ποιος είναι και τι θέλει ο Θεός.

Πρέπει τώρα να πάμε πίσω πάλι στην Έξοδο για να μελετήσουμε, την τιμωρία, την κρίση που ο Θεός έχει γι’ αυτούς που θα παρακούσουν:

Μη κάμης εις σεαυτόν είδωλον, μηδέ ομοίωμά τινός, όσα είναι εν τω ουρανώ άνω, ή όσα εν τη γη κάτω, όσα εν τοις ύδασιν υποκάτω της γής· μη προσκυνήσης αυτά μηδέ λατρεύσης αυτά· διότι εγώ Κύριος ο Θεός σου είμαι Θεός ζηλότυπος, ανταποδίδων τας αμαρτίας των πατέρων επί τα τέκνα, έως τρίτης και τετάρτης γενεάς των μισούντων με· και κάμνων έλεος εις χιλιάδας γενεών των αγαπώντων με και φυλαττόντων τα προστάγματά μου (Έξ.κ:4-6).

Η ίδια ακριβώς φρασεολογία υπάρχει και στο άλλο μέρος όπου δίνονται οι 10 Εντολές στο Δευτ.ε,

Μη κάμης εις σεαυτόν είδωλον, μηδέ ομοίωμα τινός, όσα είναι εν τω ουρανώ άνω, ή όσα είναι εν τη γη κάτω, ή όσα είναι εν τοις ύδασιν υποκάτω της γης μη προσκυνήσης αυτά μηδέ λατρεύσης αυτά· διότι εγώ Κύριος ο Θεός σου είμαι Θεός ζηλότυπος, ανταποδίδων τας αμαρτίας των πατέρων επί τα τέκνα, έως τρίτης και τετάρτης γενεάς των μισούντων με και κάμνων έλεος εις χιλιάδας γενεών των αγαπώντων με και φυλαττόντων τα προστάγματά μου.

Τι σημαίνει αυτό; Πώς μπορεί ο Θεός να κάνει κάτι τέτοιο; Μπορεί; Μπορεί ο Θεός να τιμωρήσει τον γιο, ή τον εγγονό για τις αμαρτίες των γονιών τους;

Τι σημαίνει αν προσέξουμε καλά το κείμενο η λέξη «ανταποδίδων» στην Έξοδο και στο Δευτερονόμιο. Τι σημαίνει αυτή η λέξη;

Ό,τι και να σημαίνει δεν μπορεί να σημαίνει ότι ένας άνθρωπος πληρώνει για την αμαρτία κάποιου άλλου. Γιατί; Γιατί διαβάζουμε αλλού στο λόγο του Θεού πως ο Θεός δεν το κάνει αυτό. Και μάλιστα χρησιμοποιεί ανθρώπους στα σημεία εκείνα με τόσο κοντινή συγγένεια: πατέρα και γιο.

Γράφει στο Δευτ.κδ:16, Οι πατέρες δεν θέλουσι θανατόνεσθαι διά τα τέκνα, ούτε τα τέκνα θέλουσι θανατόνεσθαι διά τους πατέρας· έκαστος θέλει θανατόνεσθαι διά το ίδιον εαυτού αμάρτημα.

Υπάρχει λοιπόν, η αρχή της προσωπικής ευθύνης. Αυτή η εντολή απευθύνεται σ’ αυτούς που έχουν την ευθύνη απονομής δικαιοσύνης. Αν είσαι πρεσβύτερος στην πύλη της πόλης, δεν θα τιμωρήσεις το γιο για την αμαρτία του πατέρα, ούτε και το αντίθετο.

Η διαφορά είναι πως στις Δέκα Εντολές έχουμε να κάνουμε με δικαιοσύνη την οποία αποδίδει ο Θεός κατευθείαν. Ενώ στο Δευτερονόμιο η δικαιοσύνη αποδίδεται από ανθρώπους. Δεν μπορεί όμως η αρχή του Δευτερονομίου, να μην υπάρχει στο Δεκάλογο, ανεξάρτητα από το ποιος απονέμει τη δικαιοσύνη.

Επίσης στον προφήτη Ιεζ.ιη:20 επαναλαμβάνεται το ίδιο, Η ψυχή η αμαρτάνουσα, αυτή θέλει αποθάνει· ο υιός δεν θέλει βαστάσει την ανομίαν του πατρός και ο πατήρ δεν θέλει βαστάσει την ανομίαν του υιού· η δικαιοσύνη του δικαίου θέλει είσθαι επ' αυτόν και η ανομία του ανόμου θέλει είσθαι επ' αυτόν.

Το εδάφιο αυτό, είναι η κορύφωση μιας περικοπής που ξεκινάει από το εδάφιο 1. Και θα ήθελα να διαβάσουμε όλη αυτή την περικοπή: Ιεζεκιήλ 18:1-20

Το κοινό που ακούει αυτά είναι οι εξόριστοι Ιουδαίοι στη Βαβυλώνα.

Και έγεινε λόγος Κυρίου προς εμέ, λέγων,  Τι εννοείτε σεις, οι παροιμιαζόμενοι την παροιμίαν ταύτην περί της γης του Ισραήλ, λέγοντες, Οι πατέρες έφαγον όμφακα και οι οδόντες των τέκνων ημωδίασαν;

Δηλαδή, γιατί λέτε ότι οι πατέρες έφαγαν τα άγουρα σταφύλια και τα δόντια των παιδιών μούδιασαν; Πίστευαν οι εξόριστοι πως ήταν αθώοι. Και βασικά κατηγορούνταν ο Θεός στη σκέψη τους για αδικία στην κατανομή δικαιοσύνης. Δεν ήταν σωστό τα παιδιά, οι εξόριστοι, να τιμωρούνται για τις αμαρτίες των προγόνων τους.

Αυτό δεν ήταν απλά μια κατηγορία εναντίον του Θεού. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν πιστέψει πως τα πράγματα δουλεύουν ντετερμινιστικά. Δηλαδή αυτή είναι η μοίρα μας. Γιατί το λέω αυτό; Κοιτάξτε τι λένε οι άνθρωποι στο εδάφιο 19, Σεις όμως λέγετε, Διά τι; ο υιός δεν βαστάζει την ανομίαν του πατρός; Η στάση τους είναι στάση παθητική. Έχουν παραιτηθεί. Έτσι είναι τα πράγματα, έτσι δουλεύει ο κόσμος, τι να κάνουμε; Τα παιδιά θα υποφέρουν εξαιτίας των γονιών.

Ο προφήτης έχει ένα μήνυμα από το Θεό. Τα πράγματα δεν είναι έτσι. Και αρχικά εξηγεί δύο βασικές αλήθειες ο προφήτης. Για να δούμε την πρώτη.

Ζω εγώ, λέγει Κύριος ο Θεός, δεν θέλετε πλέον παροιμιασθή την παροιμίαν ταύτην εν τω Ισραήλ. Ιδού, πάσαι αι ψυχαί είναι εμού· ως η ψυχή του πατρός, ούτω και η ψυχή του υιού εμού είναι·

Πρέπει να κατανοήσουμε ότι στο Θεό ανήκει όλη μας η ζωή.  Όλο μας το είναι.  Για να κατανοήσω αυτά που συμβαίνουν, πρέπει να έχω καταλάβει ότι όλη μου η ύπαρξη ανήκει στο Θεό. Δεν έχει θέση η κακομοιριά και η καταστροφολογία. Ο Θεός έχει τον έλεγχο.

Το δεύτερο που πρέπει να καταλάβουμε για να κατανοήσουμε τα όσα συμβαίνουν είναι η αρχή ανάμεσα στην ενοχή και την τιμωρία. Με δραματική απλότητα λοιπόν, λέει ο προφήτης: ψυχή η αμαρτήσασα, αυτή θέλει αποθάνει, η ψυχή που αμάρτησε αυτή θα πεθάνει. Οι άνθρωποι πεθαίνουν για τις δικές τους αμαρτίες, όχι για άλλων.

Αφού λοιπόν, παρουσιάσει αυτές τις δύο αρχές, δίνει τρεις περιπτώσεις για μελέτη στα εδάφια 5 ως 18. Δεν αρκείται απλά να δώσει έναν αντίλογο, αλλά  εξηγεί αυτή τη διαφορετική θέση περιγράφοντας τη σχέση ανάμεσα στον τρόπο της ζωής κάποιου και αυτών που του συμβαίνουν.

Παρουσιάζει τρεις υποθετικές περιπτώσεις, που όμως, πηγαίνουν από τον παππού, στον γιο, και στον εγγονό. Σαφώς υπάρχει ρητορεία και επανάληψη στις κακίες και τις αρετές που περιγράφονται, αλλά διδάσκονται δύο πράγματα με αυτόν τον τρόπο. Το πρώτο είναι πως κάθε γενιά κρίνεται με τον ίδιο πρότυπο. Ο Θεός δεν είναι περισσότερο ή λιγότερο αυστηρός από τη μία γενιά στην άλλη. Όλοι έχουν ίση αντιμετώπιση. Το δεύτερο, είναι πως μπορεί μια γενιά να ξεφύγει από το κακό μοντέλο και παράδειγμα της προηγούμενης. Μπορούν να πετάξουν από πάνω τους μια κακή κληρονομιά.

Η πρώτη είναι στα εδάφια 5-9 και ξεκινάει με τον δίκαιο άνθρωπο. Δίκαιος είναι ο άνθρωπος του οποίου η ζωή και συμπεριφορά είναι σύμφωνη με τη διαθήκη του Θεού.

Αλλ' όστις είναι δίκαιος και πράττει κρίσιν και δικαιοσύνην, δεν τρώγει επί των ορέων και δεν σηκόνει τους οφθαλμούς αυτού προς τα είδωλα του οίκου Ισραήλ, και δεν μιαίνει την γυναίκα του πλησίον αυτού και δεν πλησιάζει εις γυναίκα ούσαν εν τη ακαθαρσία αυτής, και δεν καταδυναστεύει άνθρωπον, επιστρέφει εις τον χρεωφειλέτην το ενέχυρον αυτού, δεν αρπάζει βιαίως, δίδει τον άρτον αυτού εις τον πεινώντα και καλύπτει με ιμάτιον τον γυμνόν, δεν δίδει επί τόκω και δεν λαμβάνει προσθήκην, αποστρέφει την χείρα αυτού από αδικίας, κάμνει δικαίαν κρίσιν αναμέσον ανθρώπου και ανθρώπου, περιπατεί εν τοις διατάγμασί μου και φυλάττει τας κρίσεις μου, διά να κάμνη αλήθειαν, ούτος είναι δίκαιος, θέλει βεβαίως ζήσει, λέγει Κύριος ο Θεός.

Αυτός ο άνθρωπος λοιπόν, που ζει έτσι, αυτός θα ζήσει. Και προσέξτε αυτός ο κατάλογος αφορά τη θρησκευτική ζωή, την ηθική ζωή, την κοινωνική ζωή του ανθρώπου. Στο πλαίσιο που δίνεται αυτή η εξήγηση, οι άνθρωποι είναι στην εξορία. Αν ζήσεις δίκαια, λέει ο Θεός, παρόλο που είσαι στην εξορία,  θα ζήσεις.

Το δεύτερο παράδειγμα, έρχεται με την περίπτωση του γιου αυτού του δίκαιου Ισραηλίτη.

Εάν όμως γεννήση υιόν κλέπτην, χύνοντα αίμα και πράττοντά τι εκ των τοιούτων, και όστις δεν κάμνει πάντα ταύτα, αλλά και επί των ορέων τρώγει και την γυναίκα του πλησίον αυτού μιαίνει, τον πτωχόν και ενδεή καταδυναστεύει, αρπάζει βιαίως, δεν επιστρέφει το ενέχυρον και σηκόνει τους οφθαλμούς αυτού προς τα είδωλα και πράττει βδελύγματα,  δίδει επί τόκω και λαμβάνει προσθήκην, ούτος θέλει ζήσει; δεν θέλει ζήσει· πάντα ταύτα τα βδελύγματα έπραξεν· εξάπαντος θέλει θανατωθή· το αίμα αυτού θέλει είσθαι επ' αυτόν.

Αν λοιπόν, ο γιος τα κάνει αυτά, θα τιμωρηθεί. Για τις δικές του παραβάσεις. Δεν μεταβιβάζονται ούτε η ενοχή, ούτε η δικαιοσύνη από τον πατέρα.

Στην τρίτη περίπτωση δεν είναι καθαρή η μετάφραση του Βάμβα, το σωστό είναι αυτό που δίνει η Νέα Μετάφραση της Βιβλικής Εταιρείας: «Ας υποθέσουμε όμως, ότι αυτός ο κακός γιος, έχει ένα γιο που βλέπει τις αμαρτίες του πατέρα του, αλλά ο ίδιος φοβάται και δεν κάνει τα ίδια». Μιλάμε λοιπόν, για τον εγγονό.

Εάν δε γεννήση υιόν, όστις βλέπων πάντα τα αμαρτήματα του πατρός αυτού, τα οποία έπραξε, προσέχει και δεν πράττει τοιαύτα, δεν τρώγει επί των ορέων και δεν σηκόνει τους οφθαλμούς αυτού προς τα είδωλα του οίκου Ισραήλ και δεν μιαίνει την γυναίκα του πλησίον αυτού, και δεν καταδυναστεύει άνθρωπον, δεν κατακρατεί το ενέχυρον και δεν αρπάζει βιαίως, δίδει τον άρτον αυτού εις τον πεινώντα και καλύπτει με ιμάτιον τον γυμνόν, αποστρέφει την χείρα αυτού από του πτωχού, τόκον και προσθήκην δεν λαμβάνει, εκτελεί τας κρίσεις μου, περιπατεί εν τοις διατάγμασί μου, ούτος δεν θέλει θανατωθή διά την ανομίαν του πατρός αυτού, εξάπαντος θέλει ζήσει. Ο πατήρ αυτού, επειδή σκληρώς κατεδυνάστευσεν, ήρπασε βιαίως τον αδελφόν αυτού και έπραξε μεταξύ του λαού αυτού ο, τι δεν είναι καλόν, ιδού, ούτος θέλει αποθάνει εν τη ανομία αυτού.

Αφού δώσει και τα τρία παραδείγματα, από τον παππού, στον πατέρα και στον εγγονό και δείξει ότι ο Θεός δεν αλλάζει τα κριτήρια από γενιά σε γενιά, αφού δείξει ότι κάθε γενιά είναι υπεύθυνη και μπορεί να ξεφύγει από την κακή κληρονομιά της προηγούμενης, ο λαός ρωτάει το εξής (περίεργο!):

Σεις όμως λέγετε, Διά τι; ο υιός δεν βαστάζει την ανομίαν του πατρός;

Αναφέρει εδώ τι του έλεγαν. Πως είχαν δεχτεί παθητικά τη μοίρα τους. Όχι, τους απαντάει, δεν είναι έτσι τα πράγματα.

Αφού ο υιός έκαμε κρίσιν και δικαιοσύνην, και εφύλαξε πάντα τα διατάγματά μου και εξετέλεσεν αυτά, εξάπαντος θέλει ζήσει. Η ψυχή η αμαρτάνουσα, αυτή θέλει αποθάνει· ο υιός δεν θέλει βαστάσει την ανομίαν του πατρός και ο πατήρ δεν θέλει βαστάσει την ανομίαν του υιού· η δικαιοσύνη του δικαίου θέλει είσθαι επ' αυτόν και η ανομία του ανόμου θέλει είσθαι επ' αυτόν.

Με αυτόν τον τρόπο ο προφήτης κλείνει την πόρτα σε αυτή τη μιζέρια που τους χαρακτήριζε. Υποφέρουμε για τις αμαρτίες των γονιών μας. Το εδάφιο 20, στην πραγματικότητα λέει ακριβώς το ίδιο με το Δευτερονόμιο κδ:16, αλλά με αντεστραμμένη τη σειρά.

Οι πατέρες δεν θέλουσι θανατόνεσθαι δια τα τέκνα, ούτε τα τέκνα θέλουσι θανατόνεσθαι δια τους πατέρας· έκαστος θέλει θανατόνεσθαι δια το ίδιον εαυτού αμάρτημα Δευτ.κδ:16

Η ψυχή η αμαρτάνουσα, αυτή θέλει αποθάνει· ο υιός δεν θέλει βαστάσει την ανομίαν του πατρός και ο πατήρ δεν θέλει βαστάσει την ανομίαν του υιού· η δικαιοσύνη του δικαίου θέλει είσθαι επ' αυτόν και η ανομία του ανόμου θέλει είσθαι επ' αυτόν Ιεζεκ.ιη:20

Ο καθένας πληρώνει για τη δική του αμαρτία. Ταυτόχρονα όμως, οι συνέπειες της αμαρτίας των γονιών, μπορεί να φτάσουν ως τα παιδιά. Τα παιδιά δεν τιμωρούνται για τις αμαρτίες των γονιών. Μπορεί να έχουν προβλήματα εξαιτίας των γονιών τους, αλλά αυτό δεν είναι τιμωρία από τον Θεό. Τι είναι όμως;

Αφού είδαμε και το Δευτερονόμιο, και τον Ιεζεκιήλ επιστρέφουμε στις 10 Εντολές; Τι σημαίνει το «ανταποδίδων»; Τι σημαίνει στο πλαίσιο της προσωπικής ευθύνης; Από αυτό δεν μπορούμε να ξεφύγουμε;

Στην Ισραηλιτική κοινωνία, για παράδειγμα, όταν παντρεύονταν οι γιοι, έμεναν είτε πολύ κοντά στο πατρικό σπίτι, είτε μέσα στο πατρικό σπίτι, με κοινή αυλή. Αυτό γίνονταν γιατί στις πλείστες των περιπτώσεων, τα παιδιά έκαναν τη δουλειά του πατέρα. Επιπλέον παντρεύονταν μικροί. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε ο γεροντότερος πιο εύκολα από όσο νομίζουμε εμείς να προλάβει τα δισέγγονά του και με αυτόν τον τρόπο να περάσει δύο, τρεις ή τέσσερις γενιές ανθρώπων.  Τη δική του, τα παιδιά του, τα εγγόνια και τα δισέγγονα του.

Αν λοιπόν, αυτός ο παππούς δεν ήταν πιστός στο Θεό, υπήρχε μεγάλος κίνδυνος να μην ήταν και οι επόμενες γενιές. Αν αυτός λάτρευε λάθος το Θεό υπήρχε σοβαρός κίνδυνος και οι επόμενες να Τον λατρεύουν λάθος. Αυτός εξάλλου είχε την ευθύνη να διδάξει το νόμο στα παιδιά του.

Αυτό, λοιπόν, που πιστεύω ότι λέει το εδάφιο είναι το εξής: Κοιτάξτε, επειδή τιμώρησα τους πατέρες για την αμαρτίας τους, να φτιάξουν ομοιώματα για μένα, δεν σημαίνει αυτό, ότι δεν θα τιμωρήσω και εσάς. Κυριολεκτικά μεταφράζοντας η φράση στα εβραϊκά λέει: «θα επισκεφθώ την ανομία των πατέρων πάνω στα παιδιά». Ένα άλλο εδάφιο που εμφανίζεται αυτό το ρήμα είναι στον Ψαλμ.πθ:31-32:  

Εάν παραβώσι τα διατάγματά μου και δεν φυλάξωσι τας εντολάς μου· Τότε θέλω επισκεφθή με ράβδον τας παραβάσεις αυτών και με πληγάς τας παρανομίας αυτών.

«θέλω επισκεφθεί με ράβδο», σημαίνει θα τιμωρήσω.

Επομένως, λέει, και εσείς τα παιδιά, και τα εγγόνια, και τα δισέγγονα, όσο συνεχίζετε την ίδια πρακτική θα τιμωρηθείτε. Μη νομίζετε πως επειδή αυτοί τιμωρήθηκαν, εσείς θα τη γλιτώσετε. Εφόσον ανήκετε σε αυτούς που με μισούν, μέχρι την 3^η και 4^η γενεά θα τιμωρηθείτε. Στην κοινότητα του Θεού κανένας δεν είναι νησί. Κανένας δε ζει απομονωμένος. Και αν εγώ ο γιος που μεγάλωσα με τον πατέρα και ο Θεός τιμώρησε το σπίτι μας, εξαιτίας της ανυπακοής μας, συνεχίζω στην ανυπακοή πιστεύοντας ότι τελείωσε, δεν τελείωσε. Ο Θεός θα επισκεφθεί με την ίδια τιμωρία και εμάς.

Σας κάνει εντύπωση πως αν παραβαίνουμε αυτή την εντολή, και κάνουμε ομοιώματα και εικόνες του Θεού, ο Θεός λέει πως ανήκουμε σε αυτούς που Τον μισούν; Όταν δεν λατρεύω το Θεό όπως Εκείνος θέλει, Τον μισώ! Δεν συμβιβάζεται ο Θεός με τίποτα λιγότερο. Αν ο Θεός δεν θέλει να κάνω ομοιώματα, δεν θα κάνω. Τελείωσε.

Το βάρος όμως, των εδαφίων η έμφαση δεν είναι ότι ο Θεός θα τιμωρεί κάθε γενιά ως την 3^η και 4^η γενεά. Η έμφαση είναι στη χάρη του Θεού. Ο Θεός θέλει να τονίσει πως αυτοί που Τον υπακούν θα έχουν την ευλογία και το έλεος του Θεού για πάντα στους απογόνους τους. Αυτό θέλει να τονίσει. Στο Θεό αρέσει να ελεεί και να ευλογεί. Ο Θεός δεν θέλει το θάνατο του αμαρτωλού. Εφευρίσκει μέσα για να γυρίσει πίσω ο εξόριστος και να επιστρέψει κοντά του. Και το έλεός Του μένει στον αιώνα. Κάθε πρωί είναι καινούργιο, γράφει στους θρήνους. Αυτό θέλει να είναι το κίνητρό μας.

Ότι, υπακούοντας εμείς και λατρεύοντας το Θεό όπως Εκείνος θέλει, ετοιμάζουμε το έδαφος για μεγαλύτερη ευλογία στους επόμενους. Και αυτό από μόνο του είναι ένα καλό κίνητρο υπακοής. Αξίζει να λατρεύουμε το Θεό όπως Εκείνος επιθυμεί. Να Τον γνωρίζουμε μέσα από το λόγο Του. Γιατί οποιοδήποτε ανθρώπινο κατασκεύασμα, το θεωρεί υποτιμητικό, Τον μειώνει και ζηλεύει. Και η ανυπακοή όσο επαναλαμβάνεται, φέρνει τιμωρία. Η υπακοή όμως, φέρνει ευλογία πιο μεγάλη από όσο μπορούμε να μετρήσουμε.

Περιπτώσεις όπου ο λαός Ισραήλ παρέβηκε την 2^η Εντολή:

Κριτές 17-18. Τα αγαλματίδια ήταν για τον Γιάχβε. Το όνομα του Μιχαία σημαίνει, ‘Ποιος άλλος είναι σαν τον Θεό;’ Η μητέρα του τον ευλόγησε στο όνομα του Κυρίου (ιζ:2). Αυτό που έκανε ο Μιχαίας αργότερα απέκτησε κεντρική σημασία στη φυλή Δαν. Προσλάμβαναν ιερείς από τους απογόνους του Μωυσή (ιη:30).

Α΄ Βας.ιβ:28, 30. Τα ίδια λόγια που χρησιμοποίησε ο Ααρών με το χρυσό μοσχάρι.

Ωσηέ δ:17, ιγ:2. Όλα με την πρόθεση να έχουν την εύνοια του Θεού.