ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΗΣ
ΤΙΤΛΟΣ, ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ.
Ο Εβραϊκός τίτλος είναι «Κοχελέθ» και θα πει «συζητητής, ομιλητής,
κήρυκας» και αυτή είναι η έννοια του «Εκκλησιαστή». Είναι αυτός που συγκαλεί
συνέλευση και συζητεί μέσα σ’ αυτήν.
Συγγραφέας είναι ο Σολομώντας, όπως φαίνεται και από το α:1,12,16,
β:9, ιβ:9. Περιγράφει την σοφία του (α:16), τις απολαύσεις του (β:3), τα οικήματά
του (β:4-6) κ.τ.λ.
Υπολογίζεται ότι γράφτηκε όταν ο Σολομών ήταν σε περασμένη ηλικία.
Στο ς:13 μπορεί ο Σολομώντας να μιλάει για τον εαυτό του. Βασίλευσε από το 970
έως το 930 π.Χ.
ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ.
Να δείξει την ματαιότητα και τους κίνδυνους της ζωής του
ανθρώπου χωρίς τον Θεό.
Στο βιβλίο των παροιμιών βλέπουμε τον Θεό μέσα από τον Σολομώντα
να περνά μαζί μας από το μονοπάτι της ζωής, να μας δείχνει τους κινδύνους, τις κακοτοπιές
και να μας δίνει κατεύθυνση και σκοπό. Αντίθετα, στο βιβλίο του εκκλησιαστή, ο
Σολομώντας βαδίζει στο ίδιο μονοπάτι μόνος του, χωρίς τον Κύριο, αφημένος στην δική
του πείρα και παρατήρηση. Ο Σολομώντας μπορεί να ήταν σοφός, αλλά δεν
ακολούθησε τις ίδιες του τις συμβουλές και την σοφία του.
Χρησιμοποιεί την έκφραση «υπό τον ήλιον» με την έννοια «μακριά από τον Θεό» 26 φορές και την
έκφραση «ματαιότης ματαιοτήτων» 37
φορές, αναφερόμενος στο τιποτένιο το άχρηστο, το άδειο που δεν έχει κανένα σκοπό
και νόημα.
Ο Σολομών είχε πλούτο, δόξα, τιμή, φήμη, φίλους, φαγητό,
πιοτό, 700 γυναίκες και 300 παλλακίδες. Χωρίς τον Θεό όμως, όλα αυτά καταλήγουν
σε ένα συμπέρασμα: «Ματαιότης
ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης.... και θλίψις πνεύματος» (α:2,16).
Ζήτησε την ικανοποίηση στην επιστήμη (α:4-11), στην
φιλοσοφία (α:12-18), στην απόλαυση (β:1-11), στην αφροσύνη (β:1), στην μέθη του
κρασιού (β:3), στα οικήματα (β:6), στα πολλά αποχτήματα και αγαθά (β:5-7), στον
πλούτο και την μουσική (β:8) κ.τ.λ., όμως μακριά από τον Θεό είδε ότι η ζωή
είναι γεμάτη κούραση και απογοήτευση.
ΥΠΟΤΙΘΕΜΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΗ.
Είναι αλήθεια ότι το βιβλίο αυτό έχει παρερμηνευτεί και παρεξηγηθεί
περισσότερο από κάθε άλλο, γιατί δεν καταλαβαίνουν με ποια έννοια είναι
θεόπνευστο.
Λένε λοιπόν ότι επειδή είναι πεσιμιστικό και γεμάτο σκεπτικισμό
δεν είναι θεόπνευστο. Είναι γεμάτο απόγνωση, απελπισία και η ζωή του ανθρώπου
περιγράφεται σαν μια σειρά από αυταπάτες και απογοητεύσεις, (π.χ. α:1-11,16,17,18,
κ.τ.λ.). Έτσι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι επειδή έρχεται σε αντίθεση με την
διδασκαλία της Καινής διαθήκης, είναι αδύνατο να είναι θεόπνευστο. Η απάντηση
έχει ως εξής:
1. Πρώτα πρέπει να καταλάβουμε την άποψη κάτω από την οποία
είναι γραμμένο το βιβλίο, που είναι η αναζήτηση του νοήματος της ζωής από τον
άνθρωπο, πάντοτε με τον ανθρώπινο νου και σοφία χωρίς τον Θεό (α:13,16,17).
2. Πρέπει να ερμηνεύουμε μεμονωμένα εδάφια κάτω από το φως
του γενικού περιεχομένου του κεφαλαίου, ή και του βιβλίου. Το περιεχόμενο του
βιβλίου είναι η εξέλιξη ενός επιχειρήματος που στο τέλος καταλήγει στο σωστό
συμπέρασμα (ιβ:1,13 κ.ο.κ).
3. Πρέπει ακόμη να θυμόμαστε ότι η αποκάλυψη της αλήθειας του
Θεού για μας είναι προοδευτική μέσα στην Αγία Γραφή και φθάνει στο αποκορύφωμά
της, μόνο στις σελίδες της Καινής
Διαθήκης.
4. Πρέπει να έχουμε μια ώριμη γνώση για το τι είναι
θεοπνευστία. Πολλές φορές διαλεγόμενοι με τους «Μάρτυρες του Ιεχωβά», τους ακούμε
να λένε για την θεοπνευστία της
Γραφής τα εξής: «Εάν η Γραφή είναι θεόπνευστη, τότε ανοίγοντας οποιαδήποτε σελίδα
και διαβάζοντας οποιοδήποτε εδάφιο, αυτό θα είναι θεόπνευστο και θα πρέπει να
το υπακούμε σε ότι μας λέει». Το λένε αυτό, γιατί πολλές από τις διδασκαλίες
τους έχουν τις βάσεις τους στο βιβλίο του Εκκλησιαστή, σε εδάφια που έχουν
ερμηνευθεί λάθος, χωρίς να λάβουν υπ’ όψη τους την σωστή άποψη κάτω από την
οποία είναι γραμμένα.
Η απάντηση σ’ αυτόν το ισχυρισμό είναι η εξής: Ορισμένα μέρη
της Γραφής είναι ιστορικά, άλλα αναφέρουν τις σκέψεις ανθρώπων χωρίς το φως του
Θεού (π.χ. οι παρηγορητές του Ιωβ, ο Αχάβ χ.τ.λ.), άλλα μας αναφέρουν λόγια που
λένε τα δαιμόνια και ο ίδιος ο Σατανάς. Για να βγάλουμε λοιπόν σωστή ερμηνεία
πρέπει να γνωρίζουμε πρώτα ποιος λέει αυτό που διαβάζουμε, κάτω από ποια άποψη και
με ποιο σκοπό. Μη ξεχνάμε ότι ο Σατανάς πήρε θεόπνευστες Γραφές για να τις
χρησιμοποιήσει εναντίον του Κυρίου. Μπορεί να τις είπε σωστά αλλά ήταν λάθος ερμηνευμένες
και τοποθετημένες. Η θεοπνευστία μας εγγυάται ιστορική πιστότητα και αλάνθαστη
διδασκαλία. Για να μας διδάξει όμως ο Θεός χρησιμοποιεί πολλούς και ποικίλους
τρόπους, όπως με το να μας δείχνει καλά και κακά παραδείγματα, τα μεν προς
μίμηση και τα δε προς αποφυγή. Θεοπνευστία, δεν σημαίνει ότι την κάθε λέξη που
είναι γραμμένη μέσα στην Αγία Γραφή την έχει πει ο ίδιος ο Θεός, αλλά μάλλον
σημαίνει ότι, κάθε λέξη που υπάρχει μέσα στον λόγο το έχει επιτρέψει ο Κύριος,
άσχετα με το ποιος το λέει.
Σ’ εμάς έγκειται λοιπόν να ξεχωρίσουμε αυτό που
διαβάζουμε και να δούμε τι είναι αυτό που το Πνεύμα του Θεού προσπαθεί να
εκφράσει. Παράδειγμα έχουμε την κατηγορία των παρηγορητών του Ιώβ. Είπαν για
τον Ιώβ πράγματα λανθασμένα για τα οποία στο τέλος ελέγχθηκαν από τον Θεό. Εάν
όμως κάποιος δεν το γνωρίζει αυτό μπορεί επάνω στα λανθασμένα συμπεράσματα των
παρηγορητών του Ιώβ να χτίσει διδασκαλίες που δεν είναι σωστές. Το ίδιο ακριβώς
συμβαίνει και με το βιβλίο του Εκκλησιαστή. Εάν δεν καταλάβουμε την άποψη κάτω
από την οποία γράφτηκε είναι αδύνατο να βγάλουμε σωστά συμπεράσματα. Το βιβλίο
αυτό εκφράζει την φιλοσοφία του ανθρώπινου νου, που σημαίνει ότι δεν είναι και
τόπος για να πάρουμε σωστές διδασκαλίες. Πρέπει να θυμόμαστε ότι είναι η
παρατήρηση του ανθρώπινου νου χωρίς τον Θεό, που σημαίνει ότι δεν έχουμε
ολοκληρωμένη εικόνα αλλά μονομερή.
Μέσα από τον Εκκλησιαστή, πολλοί βγάζουν την διδασκαλία της
ανυπαρξίας της ψυχής (γ:19-21, θ:3-6) και ότι αυτή η γη θα μείνει παντοτινά (α:6).
Αν όμως δούμε το περιεχόμενο, αμέσως αλλάζουμε γνώμη (δες γ:17, θ:6). Όσο δε
για την γη που διαμένει εις τον αιώνα, το βλέπει σε σχέση με τις γενιές των
ανθρώπων που έρχονται και φεύγουν. Αυτό που θέλει να μας πει εκεί δεν είναι να
εδραιώσει διδασκαλία για το αν η γη θα μείνει έτσι αιώνια, αλλά μάλλον να μας
πει ότι ο άνθρωπος είναι περαστικός επάνω σ’ αυτήν την γη και ότι ενώ εκείνος
φεύγει η γη μένει. Για το αν πρόκειται η γη να καταστραφεί ή όχι, υπάρχουν
πολλά άλλα εδάφια που ξεκάθαρα λένε ότι «.... και η γη και τα εν αυτή έργα θέλουσι κατακαή....» Β' Πέτρ.γ:7-13, Αποκ.κ:11 κ.τ.λ.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ.
Συμπέρασμα πρώτο: Ούτε ο μόχθος, ή ο κόσμος, ή τα πλούτη, ούτε η επιτυχία, ή ευημερία μπορούν
να κάνουν τον άνθρωπο ευτυχισμένο (α-ε:13).
Συμπέρασμα δεύτερο: Τα γήινα αποκτήματα και οι περιουσίες,
αντί να φέρουν ευτυχία γίνονται ένα εμπόδιο σ’ αυτήν και παγίδα που καταστρέφει
την ζωή (ε:16 - ς:12).
Συμπέρασμα τρίτο: Ο άνθρωπος δεν γνωρίζει ποιο είναι το καλό
γι’ αυτόν, είτε από άγνοια, είτε από την ξενοιασιά της ζωής και σπάνια κάνει
αυτό που είναι το καλύτερο γι’ αυτόν (ζ:1 - ια:10). Κάποιος πολύ σωστά είπε: «Όπως
η ανθρώπινη ζωή βρίσκει το ζενίθ της πληρότητάς της στην αγάπη μεταξύ άντρα και
γυναίκας, κατά του ίδιο τρόπο η πνευματική ζωή βρίσκει την πληρότητά της στην
αγάπη μεταξύ Χριστού και εκκλησίας».
Τελικό συμπέρασμα: Απ’ την νιότη μέχρι τα γηρατειά υπάρχει
μόνο ένας σίγουρος δρόμος για την ευτυχία: «....Φοβού τον Θεό και φύλαττε τας εντολάς αυτού, επειδή τούτο είναι το πάν
του ανθρώπου» (ιβ:1-16).
