Η ΝΗΣΤΕΙΑ
1. Τι σημαίνει η λέξη “νηστεία”;
“Νηστεύω” σημαίνει “δεν τρώγω”. Η λέξη είναι σύνθετη από το αρνητικό μόριο “νη” και το ρήμα “εσθίω”. Δηλώνει την τέλεια αποχή από φαγητό και ποτό για ορισμένο χρονικό διάστημα: Λουκάς δ:2, Πράξεις θ:9 “και δεν έφαγεν”.
2. Τι φανερώνει η νηστεία ;
Η νηστεία, εφόσον γίνεται σύμφωνα με την Αγία Γραφή, φανερώνει την ταπείνωση του ανθρώπου μπροστά στο Θεό. Γίνεται σε περιπτώσεις που αισθάνεται κανείς την ανάγκη να πλησιάσει το Θεό κατά ένα ιδιαίτερο τρόπο και όταν θέλει να ζητήσει χάρη, βοήθεια και συμπαράσταση, σε κάποια επείγουσα ανάγκη ή πρόβλημα; Έσδρας η:21-23, Πράξ. ιγ:3, ιδ:23.
3. Πότε έχει αξία η νηστεία ;
Η νηστεία έχει αξία όταν γίνεται με ταπείνωση, χωρίς υποκρισία και επίδειξη. Επίσης δεν πρέπει να είναι υποχρεωτική. Κάθε άνθρωπος πιστός, πρέπει να νηστεύει όταν νιώθει την ανάγκη για νηστεία, και πάντα με την ελεύθερη θέλησή του: Ματθ. ς:17-18. Η τακτική νηστεία, όταν είναι υποχρεωτική, δεν είναι σύμφωνη με το λόγο του Θεού.
4. Ποια νηστεία δε δέχεται ο Θεός ;
Εκτός από την περίπτωση της υποκρισίας και επίδειξης, ο Θεός δε δέχεται την καθορισμένη νηστεία, όταν γίνεται από ανθρώπους που δε ζουν σύμφωνα με το θέλημά Του. Απ’ αυτούς ο Θεός ζητάει αντί την αποχή από το φαγητό, την αποχή από την αδικία και την αμαρτία: Ησ. νη:3-9.
5. Τι αναφέρει η Παλαιά Διαθήκη για τη νηστεία ;
Στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός όρισε μόνο μια υποχρεωτική νηστεία για τους Ισραηλίτες. Αυτή ήταν η νηστεία της ημέρας του εξιλασμού που γινόταν τη δεκάτη μέρα του έβδομου μήνα του θρησκευτικού ημερολογίου τους (με το δικό μας ημερολόγιο έπεφτε το Σεπτέμβριο): Λευιτικό ις:29-30.
Με δική τους πρωτοβουλία οι Ισραηλίτες καθόρισαν και άλλες νηστείες, έκτακτες και τακτικές, που όλες διαρκούσαν ένα 24ωρο με τέλεια αποχή από το φαγητό.
6. Τι αναφέρει η Καινή Διαθήκη για τη νηστεία ;
Τον καιρό του Χριστού οι Ισραηλίτες είχαν καθιερωμένη νηστεία δυο φορές την εβδομάδα. Νήστευαν Δευτέρα και Πέμπτη: Λουκάς ιη:12.
Ο ίδιος ο Κύριος και οι μαθητές του δεν τηρούσαν τις καθιερωμένες νηστείες της εποχής τους που προέρχονταν από θρησκευτική παράδοση, γιατί δεν ήταν εντολές του Θεού αλλά ανθρώπινες διατάξεις: Ματθ. θ:14.
Η διδασκαλία του Χριστού ήταν ελεύθερη από το ασκητικό πνεύμα, που επιζητούσε την ταλαιπωρία του σώματος: Ματθ. ια:18-19. Ο Κύριος καταδίκασε τις ανθρώπινες θρησκευτικές διατάξεις: Ματθ.ιε:7-8.
Αντίθετα, τη σωστή νηστεία την αναγνωρίζει, χωρίς όμως να την επιβάλλει με εντολή: Ματθ.ς:16-18, θ:15, ιζ:21.
Ο ίδιος ο Κύριος νήστεψε με δική του πρωτοβουλία σαράντα μέρες πριν αρχίσει το έργο του. Αυτό το έκανε μια φορά. Μετά δε νήστεψε άλλο. Η νηστεία ήταν πραγματική. Δεν έφαγε τίποτα: Λουκ.δ:1-2.
Το ίδιο και οι απόστολοι, νήστεψαν με δική τους πρωτοβουλία σε έκτακτες περιπτώσεις: Πραξ.ιγ:2-3, ιδ:23.
7. Πότε καθιερώθηκαν οι νηστείες που έχει σήμερα η Εκκλησία;
Η νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής: Εμφανίστηκε στο τέλος του πρώτου αιώνα. Την άρχισαν οι Ιουδαίοι Χριστιανοί που δεν ήθελαν να τηρούν τη νηστεία της Δευτέρας και Πέμπτης των άλλων Ιουδαίων. Στην αρχή ήταν προαιρετική. Μετά από χρόνια γενικεύτηκε και έγινε υποχρεωτική. Δεν έτρωγαν τίποτα μέχρι το απόγευμα. (Εκκλ. Ιστορία Στεφανίδη, σελίδα 57).
Η νηστεία του Πάσχα: Αρχικά, μέχρι τις αρχές του 3ου αιώνα, νήστευαν μια ή δυο ημέρες, την ημέρα του Πάσχα ή και την επομένη. Το Πάσχα εορταζόταν την ημέρα της Παρασκευής που ήταν η ημέρα της σταύρωσης του Κυρίου και η μέρα του Εβραϊκού Πάσχα. Την ημέρα τηρούσαν τέλεια νηστεία, χωρίς καθόλου φαγητό, και το βράδυ έτρωγαν το Πασχαλινό τραπέζι. Μερικοί τη συνέχιζαν και την επομένη που ήταν Σάββατο.
Το 250 μ.Χ. αυξήθηκε η νηστεία του Πάσχα σε μια εβδομάδα. Δεν την τηρούσαν όμως όλοι. Άλλοι τηρούσαν δυο μέρες, άλλοι τρεις, άλλοι τέσσερις μέρες και άλλοι καμιά. Από τον 4ο αιώνα, τα βράδια των ημερών της νηστείας έτρωγαν μόνο ψωμί, αλάτι και νερό. Αργότερα πρόσθεσαν και βρασμένα λαχανικά χωρίς λάδι.
Η Σαρακοστή, δηλαδή η νηστεία σαράντα ημερών πριν το Πάσχα: Εμφανίστηκε αρχικά μεταξύ των ετών 300-325 μ.Χ. Δεν επικράτησε όμως αμέσως. Για πολλά χρόνια ήταν προαιρετική. Οι περισσότεροι νήστευαν λίγες μέρες (Στεφανίδης, σελίδες 117-119).
Η νηστεία πριν τα Χριστούγεννα: Αυτή καθιερώθηκε τον 6ο αιώνα και ορίστηκε κι αυτή για σαράντα μέρες. Αρχικά την τηρούσαν στα μοναστήρια (Στεφανίδης, σελίδες 330-331). Στους λαϊκούς και κληρικούς επιβλήθηκε μετά τον 12ο αιώνα (Στεφανίδης, σελ. 322).
Οι άλλες τακτικές νηστείες καθιερώθηκαν σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα. Με τον καιρό καθορίστηκαν και τα διάφορα είδη των νηστειών με τα νηστίσιμα και μη φαγητά.
8. Τι λέει ο λόγος του Θεού για την αποχή από ορισμένα είδη φαγητών τις καθιερωμένες ημέρες των νηστειών;
Η αποχή από ορισμένα φαγητά σε διάφορα χρονικά διαστήματα είναι μια καλή δίαιτα για τον οργανισμό αλλά δεν είναι πραγματική νηστεία και δεν ισχύει μπροστά στο Θεό για πνευματικό όφελος.
Κολοσσαείς β:16 “Ας μη σας κρίνη λοιπόν μηδείς διά φαγητόν ή διά ποτόν, ή διά λόγον εορτής ή νεομηνίας ή σαββάτων”.
Α’Κορινθίους η:8 “Το φαγητόν όμως δεν συνιστά ημάς εις τον Θεόν διότι ούτε εάν φάγωμεν, περισσεύομεν, ούτε εάν δεν φάγωμεν, ελαττούμεθα”.
Εβραίους ιγ:9 “Μη πλανάσθε με διδαχάς ποικίλας και ξένας διότι καλόν είναι με την χάριν να στερεόνηται η καρδία, ουχί με βρώματα, εις τα οποία όσοι περιεπάτησαν δεν ωφελήθησαν”.
Ματθαίος ιε:11 “Δεν μολύνει τον άνθρωπον το εισερχόμενον εις το στόμα, αλλά το εξερχόμενον εκ του στόματος, τούτο μολύνει τον άνθρωπον”.
Ρωμαίους ιδ:17 “Διότι η βασιλεία του Θεού δεν είναι βρώσις και πόσις, αλλά δικαιοσύνη και ειρήνη και χαρά εν Πνεύματι Αγίω”. Επίσης Α’Τιμοθέου δ:1-5.
Συμπέρασμα
Ο λόγος του Κυρίου δεν απαγορεύει τη νηστεία. Την αναγνωρίζει σαν ωφέλιμη για τους Χριστιανούς όταν γίνεται σε έκτακτες περιστάσεις και από δική τους πρωτοβουλία. Δεν την καθιερώνει όμως σαν δόγμα πίστεως ή σαν υποχρεωτική απαίτηση του Θεού. Οι υποχρεωτικές νηστείες και οι καθορισμένες για ορισμένες ημέρες του έτους σε περίοδο εορτών, δεν είναι σύμφωνες με το θέλημα του Θεού και δεν αποτελούν αποστολική παράδοση. Ο πιστός δεν είναι υποχρεωμένος να τις τηρήσει.
