Το επεισόδιο της Σφαγής των Νηπίων μνημονεύεται μόνο από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου (β:16-18).
Δεν μιλούν γι' αυτό ούτε οι άλλοι Ευαγγελιστές ούτε ο ιστορικός Ιώσηπος. Για το λόγο αυτό έχουν εκφραστεί αμφιβολίες για την ιστορικότητα αυτής της περικοπής.
Όσο αφορά στη μοναδική αναφορά από το Ματθαίο, η αλήθεια είναι ότι αυτό δεν είναι το μοναδικό γεγονός που καταγράφεται μόνο από μια ιστορική πηγή, ο δε Ιώσηπος έχει παραλείψει και άλλα γεγονότα από την ιστορία του.
Όσο αφορά στη μοναδική αναφορά από το Ματθαίο, η αλήθεια είναι ότι αυτό δεν είναι το μοναδικό γεγονός που καταγράφεται μόνο από μια ιστορική πηγή, ο δε Ιώσηπος έχει παραλείψει και άλλα γεγονότα από την ιστορία του.
Χωρίς αμφιβολία, εντούτοις, μεγάλη ευθύνη για την αμφισβήτηση των σκεπτικιστών έχουν οι άνθρωποι της εκκλησιαστικής παράδοσης, οι οποίοι θέλοντας να παρουσιάσουν τον Ηρώδη ακόμη χειρότερο από ό,τι ήταν πραγματικά, χρησιμοποίησαν υπερβολικούς αριθμούς. (Η βυζαντινή παράδοση μιλάει για 14.000 νήπια, η συριακή ανεβάζει τον αριθμό τους στις 64.000, ενώ κάποιοι τα ταύτισαν με τις 144.000 που αναφέρονται στην Αποκάλυψη). Επηρεασμένοι από τέτοια νούμερα πολλοί εύλογα σκέφτονται ότι ένα τόσο φοβερό γεγονός όπως η εξόντωση όλων τα μικρών παιδιών μιας πόλης, θα ήταν απίθανο να μην αναφερθεί από πολλές πηγές.
Οι παραπάνω αριθμοί, όμως, είναι εντελώς εξωπραγματικοί. Αν και σήμερα η Βηθλεέμ έχει περίπου 22.000 κατοίκους, την εποχή της γέννησης του Χριστού δεν ήταν παρά μια μικρή κωμόπολη που μαζί με τα περίχωρά της είχε πληθυσμό περίπου 1.000 κατοίκων.
Τα νήπια που αντιστοιχούν σε τέτοιο πληθυσμό, λαμβάνοντας υπόψη και τα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας της εποχής εκείνης, δε θα μπορούσαν να ήταν πολύ περισσότερα από είκοσι. Αν αυτός ο αριθμός είναι σωστός, η σφαγή 20 περίπου παιδιών μέσα σ’ εκείνο το ιστορικό πλαίσιο με τις ατέλειωτες πολιτικές δολοφονίες, εύκολα θα ξέφευγε της προσοχής του κόσμου έξω από αυτήν.
Η επόμενη αρχαία πηγή που αναφέρει για τη σφαγή των νηπίων είναι ο Μακρόβιος (395–423 μ.Χ.), ένας ειδωλολάτρης συγγραφέας, που στο βιβλίο του «Saturnalia» γράφει τα εξής: «Όταν ο [Αύγουστος] άκουσε ότι ο βασιλιάς των Εβραίων Ηρώδης διέταξε να σκοτωθούν όλα τα αγόρια της Συρίας κάτω των δύο ετών και ότι ο γιος του βασιλιά ήταν μεταξύ αυτών που σκοτώθηκαν, είπε, “Θα προτιμούσα να ήμουν γουρούνι του Ηρώδη παρά γιος του”».
Είναι προφανές ότι ο Μακρόβιος δεν πήρε την πληροφορία του από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, αφού έχει ενώσει δύο χωριστά επεισόδια — τη σφαγή των νηπίων και τη δολοφονία ενός από τους γιους του ίδιου του Ηρώδη –ο οποίος ήταν ενήλικος και σκοτώθηκε χωριστά από εκείνα τα παιδιά– και αφετέρου τοποθετεί το γεγονός στη Συρία αντί της Βηθλεέμ.
Με δεδομένο ότι ακόμη και σήμερα εύκολα θα βρει κανείς ανθρώπους που πιστεύουν ότι υπάρχουν “Δώδεκα Ευαγγέλια” και άλλες παρόμοιες ανακρίβειες, το λάθος του Μακρόβιου δεν είναι αδικαιολόγητο όταν σκεφτεί κανείς τα χρόνια που είχαν μεσολαβήσει και τη σπανιότητα των μέσων ενημέρωσης εκείνης της εποχής.
Ο Ηρώδης ήταν πασίγνωστος για τα πολλά εγκλήματα που έκανε ή διέταξε στη μακρόχρονη βασιλεία του, τα περισσότερα από τα οποία είχαν αφορμή τη ζηλοτυπία και την παράνοιά του σχετικά με το θρόνο.
Ο Ιώσηπος γράφει ότι δεν σταμάτησε ποτέ να εκδικείται εκείνους που έκαναν το λάθος να συμμαχούν με τους εχθρούς του. Ας μην ξεχάσουμε δε ότι η γέννηση του Ιησού έγινε μόλις λίγα χρόνια πριν το τέλος της βασιλείας του, σε μια περίοδο που μπορεί να περιγραφεί ως η πιο παρανοϊκή και ζηλότυπη της ζωής του.
