Ματθ.κδ:1-3 Εισαγωγή και Ιστορικό Πλαίσιο

Η επί του όρους ομιλία, που δόθηκε λίγο πριν από τη σταύρωση του Ιησού, είναι το πιο σημαντικό ενιαίο μέρος της προφητείας σε όλη τη Βίβλο. Είναι σημαντικό γιατί προήλθε από τον ίδιο τον Ιησού αμέσως μετά την απόρριψη Του από τον λαό Του και επειδή παρέχει τον κύριο σκελετό των γεγονότων των έσχατων καιρών.—

Προφητεία της Βίβλου. Η επί του όρους ομιλία είναι η προφητική διδασκαλία του Κυρίου μας, που βρίσκεται στο Ματθ.κδ-κε, στον Μάρκο ιγ και στον Λουκά κα. Αυτή η ομιλία επηρεάζει πάρα πολύ όλες τις εσχατολογικές ερμηνείες που υπάρχουν.

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΟΜΙΛΙΑΣ

Το πλαίσιο, τουλάχιστον για το ευαγγέλιο του Ματθαίου, βρίσκεται στα προηγούμενα γεγονότα που οδηγούν στο Ματθ.κδ. Ο Χριστός είχε φανερώσει τον εαυτό του στο έθνος σαν ο Μεσσίας τους, αλλά Τον απέρριψαν. Όχι μόνο ο λαός, αλλά και οι άρχοντες. Έτσι, ο Ιησούς επιπλήττει και φανερώνει την υποκρισία και την απιστία τους στο Ματθ.κβ και Ματθ.κγ. Ο Ιησούς λέει ότι αυτή η γενιά των εβραίων ηγετών είναι σαν εκείνες των προηγούμενων γενεών που θανάτωσαν τους προφήτες (Ματθ.κγ:29-36). Στη συνέχεια λέει στους Εβραίους ηγέτες: «Αληθώς σας λέγω, Πάντα ταύτα θέλουσιν ελθεί επί την γενεάν ταύτην» (Ματθ.κγ:36). Ποια είναι «Πάντα ταύτα»; Θα είναι η κρίση που θα έρθει πάνω στον εβραϊκό λαό μέσω του ρωμαϊκού στρατού το 70 μ.Χ. Κάθε ελπίδα για την επιστροφή του Ισραήλ με μετάνοια στον Θεό, έχει χαθεί. Ο Βασιλιάς, λοιπόν, δεν έχει άλλη επιλογή από το να απορρίψει αυτό το έθνος προς το παρόν σε σχέση με τα σχέδιά Του. Η σαφής ανακοίνωση αυτής της απόφασης, καταγράφεται στα εδάφια του ευαγγελίου του Ματθαίου.

Παρά το γεγονός ότι ο εβραϊκός λαός άξιζε την επερχόμενη κρίση, ο Χριστός, σαν στοργικός πατέρας που πρόκειται να διαχειριστεί μια δίκαιη τιμωρία, κράζει: «Ιερουσαλήμ, Ιερουσαλήμ, η φονεύουσα τους προφήτας και λιθοβολούσα τους απεσταλμένους προς σέ· ποσάκις ηθέλησα να συνάξω τα τέκνα σου καθ' ον τρόπον συνάγει η όρνις τα ορνίθια εαυτής υπό τας πτέρυγας, και δεν ηθελήσατε» (Ματθ.κγ:37). Ο Ιησούς θέλει να συγκεντρώσει το λαό Του (όπως θα κάνει στο Ματθ.κδ:31), αλλά αντ’ αυτού, θα τους σκορπίσει με την κρίση που θα επέλθει το 70 μ.Χ. (Λουκ.κα:24).

Ο Ιησούς δηλώνει στη συνέχεια στο Ματθ.κγ:38, «Ιδού, αφίνεται εις εσάς ο οίκός σας έρημος»! Ποιος είναι αυτός ο οίκος; Στο πλαίσιο αυτού του αποσπάσματος πρέπει να είναι μια αναφορά στον εβραϊκό ναό. Το Ματθ.κδ:1-2 αναφέρει μια συζήτηση του Ιησού με τους μαθητές Του για τον Ναό. Είναι εκείνη η στιγμή που ο Ιησούς τους ξαφνιάζει λέγοντάς τους «Δεν βλέπετε πάντα ταύτα; αληθώς σας λέγω, δεν θέλει αφεθή εδώ λίθος επί λίθον, όστις δεν θέλει κατακρημνισθή» (Ματθ.κδ:2). Αυτό που λέει ο Ιησούς ότι θα αφεθεί έρημο, ο Ναός, στο Ματθ.κγ:38, περιγράφεται με μεγαλύτερη ακρίβεια στο Ματθ.κδ:2: και τα δύο εδάφια αναφέρονται στο ίδιο πράγμα - τον Ναό.

Στην συνέχεια, ο Χριστός λέει: «Διότι σας λέγω, δεν θέλετε με ιδεί εις το εξής, εωσού είπητε, Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου!» (Ματθ.κγ:39). Αυτό το εδάφιο δεν φανερώνει μόνο την βεβαιότητα της σύντομης κρίσης, αλλά και την επακόλουθη υπόσχεση που είναι να έρθει, ελπίδα και ευλογία πάνω στο εβραϊκό έθνος.

Έτσι, αυτό το εδάφιο δεν μιλά μόνο για την κρίση που σίγουρα ήρθε το 70 μ.Χ., αλλά βλέπει και την μελλοντική στιγμή της λύτρωσης για το Ισραήλ, επειδή περιέχει την λέξη «εωσού».

Το Λουκ.κα:24 καταγράφει μια άλλη χρήση του «εωσού» από τον Κύριο, όταν λέει, «και θέλουσι πέσει εν στόματι μαχαίρας και θέλουσι φερθή αιχμάλωτοι εις πάντα τα έθνη, και η Ιερουσαλήμ θέλει είσθαι πατουμένη υπό εθνών, εωσού εκπληρωθώσιν οι καιροί των εθνών».

Λέει ότι δεν θα Τον ξαναδούν μέχρι να πουν, Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου. Αυτός είναι ένας μεσσιανικός χαιρετισμός. Σημαίνει την αποδοχή του Ιησού σαν Μεσσία τους. Έτσι, ο Ιησούς δεν θα επιστρέψει στη γη, μέχρι οι Εβραίοι και οι ηγέτες τους να Του ζητήσουν να επιστρέψει. Γιατί ακριβώς όπως οι Εβραίοι ηγέτες οδήγησαν το έθνος στην απόρριψη της Μεσσιανικότητας του Ιησού, πρέπει κάποια μέρα να οδηγήσουν το έθνος στην αποδοχή του Μεσσία Ιησού.

Δεδομένου ότι ο Ιησούς ήρθε στο όνομα του Κυρίου, και δεδομένου ότι δεν θα επιστρέψει μέχρι το Ισραήλ να πει: «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου», είναι σαφές ότι ο λαός Ισραήλ θα δει και θα αναγνωρίσει ότι ο Ιησούς ήταν και είναι ο αληθινός Μεσσίας τους. Τα τελευταία εδάφια του Ματθ.κγ σημαίνουν ότι η κρίση έρχεται στο εγγύς μέλλον, αλλά, πέρα από την κρίση, η απελευθέρωση και η λύτρωση περιμένουν το εβραϊκό έθνος. Η κρίση ήρθε το 70 μ.Χ. και το Ματθ.κδ μιλάει για την μελλοντική λύτρωση του Ισραήλ.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Το Ματθ.κδ:1-3 μας δίνει την διάταξη που ο Χριστός δίνει το προφητικό κήρυγμα Του. Βλέπουμε ότι ο Ιησούς πηγαίνει από τον Ναό (Ματθ.κδ:1) στο Όρος των Ελαιών (Ματθ.κδ:3), πράγμα που σημαίνει ότι πιθανότατα θα κατέβηκε από την κοιλάδα των Κέδρων και θα ανέβηκε στο όρος των Ελαιών. Καθώς έφευγε από τον Ναό, «προσήλθον οι μαθηταί αυτού διά να επιδείξωσιν εις αυτόν τας οικοδομάς του ιερού» (Ματθ.κδ:1). Αυτό μας οδηγεί να πιστεύουμε ότι μιλούσαν με τον Ιησού για το πόσο όμορφο ήταν το συγκρότημα του Ναού, αφού ο Ηρώδης ήταν ακόμα στη διαδικασία αναδιαμόρφωσης και ανακαίνισης. Η έμφαση αυτή επιβεβαιώνεται στις παράλληλες αναφορές στον Μάρκ.ιγ:1-2 και στον Λουκ.κα:5-6 καθώς οι μαθητές μιλάνε για την ομορφιά των κτιρίων του Ναού. Ο Κύριος πρέπει να τρόμαξε τους μαθητές Του με την απάντησή Του καθώς καμάρωναν για την ομορφιά του Ναού όταν είπε: «Δεν βλέπετε πάντα ταύτα; αληθώς σας λέγω, δεν θέλει αφεθή εδώ λίθος επί λίθον, όστις δεν θέλει κατακρημνισθή» (Ματθ.κδ:2).

Καθώς ολοκληρώνεται το Ματθ.κδ:2, με τη δήλωση του Χριστού, υπάρχει ένα διάλειμμα στην αφήγηση. Η αφήγηση επανέρχεται στο Ματθ.κδ:3, όταν λέει, «προσήλθον προς αυτόν οι μαθηταί κατ' ιδίαν». Στο Μάρκ.ιγ:3 μας λέει ότι οι μαθητές αυτοί ήταν ο Πέτρος, ο Ιάκωβος, ο Ιωάννης και ο Ανδρέας, και ότι κάθονταν στο Όρος των Ελαιών κοιτάζοντας το Ναό. Αυτή πρέπει να είναι η ίδια θέα που πολλοί βλέπουν σήμερα, όταν επισκέπτονται στη σύγχρονη Ιερουσαλήμ το Όρος των Ελαιών που έχει θέα στο όρος του Ναού, με τον ισλαμικό τρούλο πάνω του.

Ότι οι μαθητές ήρθαν στον Ιησού κατ’ ιδίαν, ταιριάζει το πρότυπο που ο Ιησούς εφάρμοζε, και ο Ματθαίος καταγράφει, δίδασκε μόνο τους πιστούς μαθητές Του, αφού το έθνος Τον απέρριψε σαν τον αναμενόμενο Μεσσία τους στο Ματθ.ιβ. Από το Ματθ.ιγ και μετά, ο Ιησούς μιλάει δημόσια στο έθνος που Τον απέρριψε, μόνο με παραβολές (Ματθ.ιγ:10-17). «Διά τούτο λαλώ προς αυτούς διά παραβολών, διότι βλέποντες δεν βλέπουσι και ακούοντες δεν ακούουσιν ουδέ νοούσι» (Ματθ.ιγ:13). Ωστόσο, πολλές φορές εξηγούσε αργότερα την παραβολή, ιδιωτικά στους μαθητές Του (Ματθ.ιγ:10-23). Στην επί του όρους ομιλία, βλέπουμε τον Χριστό να ακολουθεί αυτό το μοτίβο. Η εξήγηση των όσων είπε στο όρος των Ελαιών, θα δοθεί αργότερα ιδιωτικά στους πιστούς μαθητές Του.

ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Ενώ κάθονται στο Όρος των Ελαιών, αυτοί οι τέσσερις μαθητές ρωτούν τον Ιησού τις ακόλουθες ερωτήσεις: «εἶπον ἧμιν, πότε ταῦτα ἔσται καὶ τί τὸ σημεῖον τῆς σῆς παρουσίας καὶ συντελείας τοῦ αἰῶνος;» (Ματθ.κδ:3); Το θέμα τώρα είναι αν είναι δύο ή τρεις οι ερωτήσεις. Εάν κάνεις την πρώτη επιλογή, τότε δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το δεύτερο ερώτημα περιέχει δύο σκέλη. Πιστεύω ότι υπάρχουν δύο βασικές ερωτήσεις, λόγω της γραμματικής του εδαφίου:

Επειδή δεν επαναλαμβάνεται το οριστικό άρθρο «της» πριν από το «συντελείας τοῦ αἰῶνος», στην απόδοση του Ματθαίου των λόγων του Ιησού, είναι πιο πιθανό να συνδέει την παρουσία του Χριστού και την συντέλεια του αιώνος σαν ένα γεγονός (κανόνας του Granville Sharp).

Αυτό σημαίνει ότι οι δύο φράσεις συνδέονται στενά μεταξύ τους στο μυαλό των μαθητών, που έκαναν την ερώτηση. Πίστευαν ότι συνδέονταν στενά μεταξύ τους.

Είναι σαφές ότι το πρώτο ερώτημα σχετίζεται με την καταστροφή του Ναού, που εκπληρώθηκε με την ρωμαϊκή εισβολή και καταστροφή του το 70 μ.Χ. Είναι εξίσου σαφές ότι οι δύο πτυχές του δεύτερου ζητήματος δεν έχουν ακόμη συμβεί στην ιστορία, αν και ορισμένοι θέλουν να δουν σε αυτό το απόσπασμα τη δεύτερη έλευση του Χριστού.

Μου φαίνεται πιθανό ότι οι μαθητές πίστευαν ότι και οι τρεις πτυχές των δύο ερωτήσεων τους, θα συμβούν γύρω από το ίδιο γεγονός - τον ερχομό του Μεσσία. Γιατί να σκέφτονται έτσι; Οι μαθητές μάλλον επηρεάστηκαν από τον προφήτη Ζαχαρία:

Στο μυαλό τους είχαν αναπτύξει μια χρονολογική σειρά των γεγονότων με την ακόλουθη σειρά: (1) η αναχώρηση του Βασιλιά, (2) μετά από μια χρονική περίοδο η καταστροφή της Ιερουσαλήμ, και (3) αμέσως μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ, η παρουσία του Μεσσία. Είχαν καλή Βιβλική βάση γι’ αυτό από τον Ζαχ.ιδ:1-2 όπου περιγράφει την ισοπέδωση της Ιερουσαλήμ. Το ίδιο απόσπασμα συνεχίζει για να περιγράψει τον ερχομό του Κυρίου για να καταστρέψει τα έθνη που πολεμούν ενάντια στην Ιερουσαλήμ (Ζαχ.ιδ:3-8). Μετά από αυτό, εγκαθιδρύεται η Χιλιετής Βασιλεία (Ζαχ.ιδ:9-11).

Με άλλα λόγια, οι μαθητές πίστευαν ότι και τα τρία γεγονότα σχετίζονταν με ένα μόνο γεγονός – την επιστροφή του Μεσσία όπως διδάσκεται στον Ζαχ.ιδ:4. Όπως θα δούμε, είχαν δίκιο να σκέφτονται τον Ζαχ.ιβ-ιδ και τη διδασκαλία του για τον ερχομό του Μεσσία. Ωστόσο, ήταν λάθος να συσχετίσουν την επικείμενη κρίση της Ιερουσαλήμ και του Ναού με την επιστροφή του Μεσσία, όπως ελπίζω να δούμε παρακάτω. Μαράν αθά!