Υπάρχουν τρεις όροι που χρησιμοποιούνται στην Καινή Διαθήκη για να περιγράψουν τους ρόλους της εκκλησιαστικής διακονίας. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε το ένα χωρίς να κατανοήσουμε τα άλλα δύο, αφού όλοι συνεργάζονται για να υπηρετήσουν τον λαό του Θεού. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ενός ποιμένα, ενός πρεσβύτερου, ενός επισκόπου και ενός διακόνου;
Επίσκοπος
Αυτή η λέξη «επίσκοπος» χρησιμοποιείται συνολικά 5 φορές
στην Καινή Διαθήκη, πάντα σε σχέση με κάποιον που έχει την εξουσία να οδηγήσει
στην διακονία. Σαφώς, είναι μια θέση ηγεσίας, πιο συχνά πιστεύεται ότι
αναφέρεται στη θέση του ποιμένα. Η δυσκολία στην κατανόηση της πλήρους έννοιας
αυτής της λέξης έρχεται όταν προσπαθούμε να την συγκρίνουμε με την δεύτερη λέξη
που χρησιμοποιείται στη γραφή για την ηγεσία: πρεσβύτερος.
Πρεσβύτερος
Η λέξη πρεσβύτερος εμφανίζεται 72 φορές στην Καινή Διαθήκη,
και έχει μια σειρά από έννοιες. Τις περισσότερες, (57 φορές) σημαίνει μια θέση
ηγεσίας στην εκκλησία, όπως ο ποιμένας ή άλλο μέλος της ηγεσίας της εκκλησίας. Διαφέρει
από τον επίσκοπο, στο ότι περιλαμβάνει την πείρα και την ποιότητα των
γηρατειών. Με άλλα λόγια, οι πρεσβύτεροι είναι ηγέτες, εν μέρει, λόγω της
σοφίας και της πνευματικής ωριμότητας που έχουν αποκτήσει μέσα από το περπάτημα
μιας ζωής με τον Χριστό. Στην πραγματικότητα, η λέξη πρεσβύτερος έχει την
έννοια του ηλικιωμένου (10 φορές) και μία φορά της ηλικιωμένης (Α’ Τιμ.ε:2).
Αλλά υπάρχει ακόμα ένας όρος ηγεσίας στην Βίβλο που πρέπει
να εξετάσουμε: διάκονος.
Διάκονος
Η λέξη διάκονος σημαίνει «αυτός που υπηρετεί» ή γενικότερα «υπηρέτης».
Λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο με τον οποίο ο Παύλος
χρησιμοποιεί τον όρο στο Φιλιπ.α:1 και στο Α’ Τιμ.γ, είναι δίκαιο να πούμε ότι βλέπει
τον διάκονο να έχει ηγετικό ρόλο στην εκκλησία, αν και υποδεέστερο του
επισκόπου ή πρεσβυτέρου. Για παράδειγμα, ο Παύλος περίμενε ότι ο προσδιορισμός
του ποιος μπορεί να υπηρετήσει σαν διάκονος είναι παρόμοιος με τους άλλους
ηγέτες της εκκλησίας (Α’ Τιμ.γ:10).
Παρόλα αυτά, ο διάκονος είναι μέρος της ηγεσίας μέσα σε μια
εκκλησία, υπηρετώντας προς όφελος ολόκληρου του εκκλησιάσματος
(συμπεριλαμβανομένων των άλλων ηγετών). Το καλύτερο παράδειγμα διορισμού διακόνου
μέσα στην εκκλησία, βρίσκεται στις Πράξ.ς, όπου ο Στέφανος και έξι άλλοι άνδρες
διορίζονται σε θέσεις υπηρεσίας από τους κύριους εργάτες αυτής της εκκλησίας.
Παρατηρήστε ότι αρκετοί από αυτούς τους άνδρες έγιναν τελικά
ευαγγελιστές (π.χ., Στέφανος, Φίλιππος), αποδεικνύοντας ότι όσοι ξεκινάνε την
διακονία τους σε θέσεις υπηρεσίας σαν διάκονοι, δεν αποκλείονται να αναλάβουν
τελικά άλλους ρόλους στην ηγεσία. Για να συνοψίσουμε λοιπόν, οι διάκονοι
επικεντρώνονται στην υπηρεσία, ενώ ο επίσκοπος και ο πρεσβύτερος είναι κυρίως
ποιμαντικοί ηγέτες πάνω από ένα εκκλησίασμα.
Ωστόσο, παραμένουν αρκετά ερωτήματα: ποια είναι η διαφορά
μεταξύ του επισκόπου και του πρεσβυτέρου, ειδικά όσον αφορά τους ρόλους τους,
και ποια είναι η σχέση τους με τους διακόνους; Υπάρχουν τρία σημεία στην Γραφή
που πρέπει να συμβουλευτούμε για τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα.
Το πρώτο απόσπασμα είναι στις Πράξ.κ:17–28, ο απόστολος
Παύλος πλησιάζει στο τέλος της διακονίας του, και λέει κάποιες τελευταίες παροτρύνσεις
προς την εκκλησία στην Έφεσο. Αρχίζει στο εδ.17 καλώντας τους πρεσβύτερους της
εκκλησίας, αλλά μερικά εδάφια παρακάτω, αναφέρεται σε αυτούς τους ίδιους άνδρες
στο εδ.28 σαν επισκόπους. Με την περιγραφή της ίδιας ομάδας μια φορά σαν
πρεσβυτέρους και μια δεύτερη φορά σαν επισκόπους, ο Παύλος φαίνεται να θεωρεί
τις δύο λέξεις σαν συνώνυμες για τους ηγέτες της εκκλησίας.
Το δεύτερο απόσπασμα της Γραφής που πρέπει να εξετάσουμε
είναι στον Τίτο α:5, όπου ο Παύλος υπενθυμίζει στον Τίτο ότι τον άφησε στην
Κρήτη με οδηγίες να καταστήσει πρεσβυτέρους σε κάθε πόλη. Σε αυτό το πλαίσιο,
ένας πρεσβύτερος είναι σαφώς μια θέση ηγεσίας πάνω από μια εκκλησία, αλλά μόνο
μερικά εδάφια αργότερα, ο Παύλος αρχίζει να περιγράφει τα προσόντα του πρεσβύτερου
χρησιμοποιώντας την λέξη επίσκοπος για να περιγράψει την ίδια ομάδα. Για άλλη
μια φορά, ο Παύλος φαίνεται να χρησιμοποιεί αυτές τις δύο λέξεις εναλλακτικά.
Φαίνεται δίκαιο να συμπεράνουμε από αυτά τα δύο εδάφια ότι η
Γραφή δεν κάνει σαφή διάκριση μεταξύ ενός πρεσβυτέρου και ενός επισκόπου όσον
αφορά στον ρόλο τους στην ηγεσία. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να χρησιμοποιούμε αυτούς
τους δύο όρους για να αναφερθούμε γενικά σε εργάτες της εκκλησίας, είτε υπηρετούν
σαν ποιμένες, είτε είναι πρεσβύτεροι ή και τα δύο.
Το γεγονός αυτό υποδηλώνει επίσης ότι τον Παύλο δεν τον
απασχολούσε ιδιαίτερα η συγκεκριμένη οργανωτική μορφή ηγεσίας της εκκλησίας, αν
και κάνει σαφές ότι περιμένει πολυφωνία ηγεσίας (δηλαδή, επίσκοποι,
πρεσβύτεροι) και όχι μόνο ένας ηγέτης.
Πριν ολοκληρώσουμε αυτή την εξέταση, πρέπει να δούμε ένα
τελευταίο απόσπασμα στο Α’ Τιμ.γ. Σ’ αυτό το κεφάλαιο, ο Παύλος αρχίζει στο εδ.1,
δηλώνοντας τα προσόντα του επισκόπου. Αργότερα στο ίδιο κεφάλαιο, αλλάζει την
περιγραφή των προσόντων, για τον διάκονο (Α’ Τιμ.γ:8). Απ’ αυτά τα εδάφια,
μαθαίνουμε μια σημαντική πρόσθετη πληροφορία.
Μπορούμε να δούμε ότι ο Παύλος διαβλέπει μια σαφή διαφορά
της ηγεσίας μεταξύ επισκόπων / πρεσβυτέρων από τη μία πλευρά και διακόνων από
την άλλη. Ενώ και οι δύο ομάδες θεωρούνται ηγετικές στην εκκλησία, η πρώτη
ομάδα (επίσκοποι / πρεσβύτεροι) διορίζει και άρχει πάνω στην δεύτερη ομάδα
(διάκονοι).
Εν κατακλείδι, μια κλασική εκκλησία της Καινής Διαθήκης θα
πρέπει να καθοδηγείται από πρεσβυτέριο, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων,
πιο ώριμων πρεσβυτέρων που φυλάνε το κοπάδι, μαζί με την «δευτεροβάθμια ηγεσία»
που ονομάζεται διάκονοι και επικεντρώνονται στην υπηρεσία του σώματος. Αν και
οι εκκλησίες συχνά αποκλίνουν από αυτή την ιδανική μορφή, αυτό σίγουρα δεν
αποκλείει τον Θεό από το να εργάζεται μέσω αυτών των εκκλησιών, ωστόσο, καθώς
κάθε εκκλησία έχει τα ελαττώματά της και ο Θεός ολοκληρώνει το έργο Του μέσα
από εμάς παρά την μορφή που έχουμε, όχι εξαιτίας της.
