ΠΗΓΕΣ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΥΔΑΤΩΝ

Τι μπορεί κανείς να πει για το νερό με βάση την Βίβλο; Δεν υπάρχει στη Βίβλο περικοπή που να σχετίζεται με την εγγενή φύση του νερού, ούτε συναφής διδασκαλία για τις φυσικές ιδιότητες και τη σημασία του νερού. Παρ’ όλα αυτά το νερό παίζει έναν σημαντικό ρόλο σε πολλά πλαίσια και αξίζει να μελετήσουμε πως η Βίβλος αναφέρεται στο στοιχείο του νερού. Στην Χριστιανική Εκκλησία το νερό κατέχει κεντρική συμβολική σημασία στην τελετή του βαπτίσματος.

 

Δημιουργία και Έξοδος

 

Η Βίβλος αναφέρει δύο διηγήσεις για τη δημιουργία του κόσμου (Γένεση α, Γένεση β, όπου ο ρόλος του νερού διαφέρει.

Η πρώτη διήγηση περιγράφει το νερό σαν απειλητική δύναμη. Από την αρχή πληροφορούμαστε ότι: (Γέν.α:2) Η δε γη ήτο άμορφος και έρημος· και σκότος επί του προσώπου της αβύσσου. Και πνεύμα Θεού εφέρετο επί της επιφανείας των υδάτων.

Ο Θεός δημιουργεί τον κόσμο αποσπώντας τον από το σκοτάδι της πλημμύρας. Απομακρύνει τα νερά και ανυψώνει το στερέωμα, σαν θόλο που προστατεύει τη γη από την δύναμη των υδάτων. Κάτω από το στερέωμα η γη είναι σαν δίσκος πάνω στα νερά. Η γη όπου οι άνθρωποι κατοικούν περιβάλλεται από νερά-νερά πάνω από το στερέωμα, νερά κάτω από το στερέωμα. Η κατάστασή της όπως θα φανεί στον κατακλυσμό του Νώε είναι πολύ ευάλωτη. Αν ο Θεός «ανοίξει τους καταρράκτες των ουρανών» και επιτρέψει να ξεχειλίσουν οι πηγές της (Γέν.ζ:11), κάθε ζωή πάνω στη γη θα τελειώσει. Άρα το νερό είναι μια συνεχής απειλή για το ανθρώπινο γένος. Σιγουριά υπάρχει μόνο γιατί ο ίδιος ο Θεός θέτει φραγμούς στη σκοτεινή αυτή δύναμη.

Ο Ψαλμός ρδ:5-9 δίνει δόξα στο Θεό για τη δύναμή του: «ο θεμελιών την γην επί την βάσιν αυτής, διά να μη σαλευθή εις τον αιώνα του αιώνος. Με την άβυσσον, ως με ιμάτιον, εκάλυψας αυτήν· τα ύδατα εστάθησαν επί των ορέων· από επιτιμήσεώς σου έφυγον· από της φωνής της βροντής σου εσύρθησαν εν βία· ανέβησαν εις τα όρη, κατέβησαν εις τας κοιλάδας, εις τόπον, τον οποίον διώρισας δι' αυτά· έθεσας όριον, το οποίον δεν θέλουσιν υπερβή ουδέ θέλουσιν επιστρέψει διά να σκεπάσωσι την γην».

Το νερό παίζει ξανά κεντρικό ρόλο στην έξοδο από την Αίγυπτο, την βασική πνευματική εμπειρία των Ιουδαίων. Ο Θεός οδηγεί τον λαό μέσα από τη θάλασσα. «Και εισήλθον οι υιοί του Ισραήλ εις το μέσον της θαλάσσης κατά το ξηρόν, και τα ύδατα ήσαν εις αυτούς τοίχος εκ δεξιών και εξ αριστερών αυτών» (Έξοδ.ιδ:22). Όμως τον Αιγυπτιακό στρατό, που τους κυνηγά τον κατάπιαν τα νερά. Τα παιδιά του Ισραήλ πάντα θα θυμούνται την επέμβαση του Θεού και θα την κρατούν ζωντανή στις καρδιές τους. «Του Φαραώ τας αμάξας και το στράτευμα αυτού έρριψεν εις την θάλασσαν· και εκλεκτοί πολέμαρχοι αυτού κατεποντίσθησαν εν τη Ερυθρά θαλάσση. Αι άβυσσοι εσκέπασαν αυτούς· ως πέτρα κατεβυθίσθησαν εις τα βάθη» (Έξοδ.ιε:4-5).

 

Νερό-Προϋπόθεση ζωής

 

Η δεύτερη ιστορία (Γέν.β) περιγράφει ζωηρά μια άλλη εικόνα. Εδώ το νερό παρουσιάζεται σαν μια δημιουργική δύναμη. «και πάντα τα φυτά του αγρού, πριν γείνωσιν επί της γης, και πάντα χόρτον του αγρού, πριν βλαστήση· διότι δεν είχε βρέξει Κύριος ο Θεός επί της γης, και άνθρωπος δεν ήτο διά να εργάζηται την γήν» (5). Έτσι ο Θεός δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την γονιμότητα της γης και τοποθετεί την ανθρωπότητα στη μέση ενός κήπου γεμάτου με μια μεγάλη ποικιλία από δέντρα, που ήταν όλα ωραία στην εμφάνιση και οι καρποί τους ήταν εύγευστοι. Το νερό εκεί ρέει άφθονο. (Γέν.β:8-10) «Και εφύτευσε Κύριος ο Θεός παράδεισον εν τη Εδέμ κατά ανατολάς και έθεσεν εκεί τον άνθρωπον, τον οποίον έπλασε. Και Κύριος ο Θεός έκαμε να βλαστήση εκ της γης παν δένδρον ώραίον εις την όρασιν και καλόν εις την γεύσιν· και το ξύλον της ζωής εν μέσω του παραδείσου και το ξύλον της γνώσεως του καλού και του κακού. Ποταμός δε εξήρχετο εκ της Εδέμ διά να ποτίζη τον παράδεισον· και εκείθεν εμερίζετο εις τέσσαρας κλάδους». Το μήνυμα της διήγησης είναι ξεκάθαρο: Το νερό που κάνει το έδαφος γόνιμο, πηγάζει από τον Παράδεισο.

Η αφθονία του νερού όμως, δεν ήταν η καθημερινή εμπειρία του Ιουδαϊκού λαού. Στην έρημο το νερό δεν ήταν εύκολα διαθέσιμο. Πηγές που τροφοδοτούσαν με νερό τους ανθρώπους θεωρούνταν ευλογία. Άνθρωποι και κτήνη συγκεντρώνονταν γύρω από αυτούς τους τόπους εξαγιασμού. Κοπέλες έρχονταν με τα κανάτια τους για να τα γεμίσουν με νερό, που πολλές φορές έρεε βαθιά κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Οι πηγές ήταν τόπος συνάντησης. Ένας ξένος για να πλησιάσει ένα χωριό συχνά περνούσε πρώτα από την πηγή.

Μια άλλη ιστορία στη Γένεση περιγράφει καλά τη σημασία των πηγών για τους ανθρώπους. Ο Ισαάκ για να διώξει μακριά τους Φιλισταίους γέμισε με λάσπη τις πηγές που είχε ανοίξει ο πατέρας του Αβραάμ. Αναγνωρίζοντας ότι είχε δημιουργήσει έχθρα ο Ισαάκ έφυγε και εγκαταστάθηκε στα Γέραρα.

Γέν.κς:12-23 Έσπειρε δε ο Ισαάκ εν τη γη εκείνη και εσύναξε κατ' εκείνον τον χρόνον εκατονταπλάσια· και ευλόγησεν αυτόν ο Κύριος. Και εμεγαλύνετο ο άνθρωπος και επροχώρει αυξανόμενος, εωσού έγεινε μέγας σφόδρα· και απέκτησε πρόβατα και βόας και δούλους πολλούς· εφθόνησαν δε αυτόν οι Φιλισταίοι. Και πάντα τα φρέατα, τα οποία έσκαψαν οι δούλοι του πατρός αυτού επί των ημερών Αβραάμ του πατρός αυτού, ενέφραξαν ταύτα οι Φιλισταίοι και εγέμισαν αυτά χώμα. Και είπεν ο Αβιμέλεχ προς τον Ισαάκ, Άπελθε αφ' ημών, διότι έγεινες δυνατώτερος ημών σφόδρα. Και απήλθεν εκείθεν ο Ισαάκ και έστησε την σκηνήν αυτού εν τη κοιλάδι των Γεράρων και κατώκησεν εκεί. Και ήνοιξε πάλιν ο Ισαάκ τα φρέατα του ύδατος, τα οποία έσκαψαν επί των ημερών Αβραάμ του πατρός αυτού, οι δε Φιλισταίοι ενέφραξαν αυτά μετά τον θάνατον του Αβραάμ· και ωνόμασεν αυτά κατά τα ονόματα, με τα οποία ο πατήρ αυτού είχεν ονομάσει αυτά. Και έσκαψαν οι δούλοι του Ισαάκ εν τη κοιλάδι και εύρηκαν εκεί φρέαρ ύδατος ζώντος. Ελογομάχησαν δε οι ποιμένες των Γεράρων μετά των ποιμένων του Ισαάκ, λέγοντες, Ιδικόν μας είναι το ύδωρ· και ωνόμασε το φρέαρ Εσέκ· (Φιλονικία),  διότι εφιλονείκησαν μετ' αυτού. Και έσκαψαν άλλο φρέαρ και ελογομάχησαν και περί αυτού· διά τούτο ωνόμασεν αυτό Σιτνά. (Εχθρότητα). Και μετοικήσας εκείθεν έσκαψεν άλλο φρέαρ, και περί τούτου δεν ελογομάχησαν· και ωνόμασεν αυτό Ρεχωβώθ, (Άνεση-Ευρυχωρία). λέγων, διότι τώρα επλάτυνεν ημάς ο Κύριος και ηύξησεν ημάς επί της γης. Και εκείθεν ανέβη εις Βηρ-σαβεέ.

Το νερό σαν δώρο, το νερό σαν σπάνιο και άρα πολύτιμο αγαθό, σίγουρα πρέπει να διατηρείται προσεκτικά. Το νερό σαν αιτία για φιλονικίες και συγκρούσεις, το νερό σαν προϋπόθεση μιας οργανωμένης και δημιουργικής ζωής, είναι σημασίες του, που βρίσκουμε στη Βίβλο και αντικατοπτρίζουν τη σημερινή μας κατάσταση. Καθώς τα αποθέματα του νερού ελαττώνονται, χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ την σοφία του Ισαάκ, δηλαδή ειρηνικές συμφωνίες ανάμεσα σε όλους που έχουν ανάγκη από το δώρο του Θεού, το νερό.

 

Άλλες Σημασίες του Νερού

 

Η Βίβλος αναφέρεται σε οτιδήποτε σημαίνει το νερό για την καθημερινή ζωή. Συχνά το νερό αποκτά μεταφορική σημασία.

 

Το νερό εξαγνίζει. Πολλοί νόμοι ορίζουν τον εξαγνισμό με το νερό (Λευιτ.ιε:1-32). Ο καλός οικοδεσπότης πλένει τα πόδια του ξένου που ζητά φιλοξενία στο σπίτι του. Το πλύσιμο των ποδιών γίνεται σύμβολο αγάπης και επικοινωνίας.

Ο Ιησούς όταν υπερασπίζεται την αγάπη της γυναίκας που μυρώνει τα πόδια του, κατακρίνει τον Σίμωνα τον Φαρισαίο που δεν τον υποδέχθηκε σωστά: «Βλέπεις ταύτην την γυναίκα; Εισήλθον εις την οικίαν σου, ύδωρ διά τους πόδας μου δεν έδωκας· αύτη δε με τα δάκρυα έβρεξε τους πόδας μου και με τας τρίχας της κεφαλής αυτής εσπόγγισε» (Λουκ.ζ:44). Θεωρεί το πλύσιμο των ποδιών σημάδι και σύμβολο αμοιβαίας αγάπης και επικοινωνίας μεταξύ των μαθητών (Ιωάν.ιγ:1-20).

 

Το νερό θεραπεύει. Το νερό μπορεί να είναι μολυσμένο και δηλητηριώδες. Μπορεί να προκαλέσει ασθένειες. Ο προφήτης Ελισαίος ακούει από τους κατοίκους: «Ιδού τώρα, η θέσις της πόλεως ταύτης είναι καλή, καθώς ο κύριός μου βλέπει τα ύδατα όμως είναι κακά και η γη άγονος» (Β΄ Βας.β:19). Χρειάζεται η επέμβαση του προφήτη για να αποκατασταθεί η καθαρότητα του νερού και η επακόλουθη γονιμότητα της γης. «Ούτω λέγει Κύριος· Υγίανα τα ύδατα ταύτα· δεν θέλει είσθαι πλέον εκ τούτων θάνατος ή ακαρπία» (21).

Το νερό μπορεί να αποκαταστήσει την υγεία. Συγκεκριμένα, τα νερά του ποταμού Ιορδάνη, αιτία της γονιμότητας της γης, θεωρούνται να έχουν θεραπευτική δύναμη. Ο Νεεμάν, πάσχοντας από μια προφανώς αθεράπευτη αρρώστια, οδηγείται στον ποταμό Ιορδάνη για να θεραπευτεί. Αργότερα ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, ο πρόδρομος του Ιησού, θα βαπτίζει στο ίδιο ποτάμι όλους όσους ομολογούν τις αμαρτίες τους. Οποιοιδήποτε θα επιστρέφουν στο Θεό και θα λαμβάνουν το σημείο του Βαπτίσματος, θα θεραπεύονται από τις αμαρτίες τους.

 

Το νερό σβήνει την δίψα. Έτσι είναι μια εικόνα του Θεού, που μόνο αυτός μπορεί να σβήσει τη δίψα της ψυχής.

«Καθώς επιποθεί η έλαφος τους ρύακας των υδάτων, ούτως η ψυχή μου σε επιποθεί, Θεέ. Διψά η ψυχή μου τον Θεόν, τον Θεόν τον ζώντα» (Ψαλμ.μβ:1-2).

«Θεέ, συ είσαι ο Θεός μου· από πρωΐας σε ζητώ· σε διψά η ψυχή μου, σε ποθεί η σαρξ μου, εν γη ερήμω, ξηρά και ανύδρω» (Ψαλμ.ξγ:1).

Η συγκινητική ιστορία του προφήτη Ηλία στην έρημο είναι σχετική. Κατατρεγμένος και απελπισμένος ποθεί τον θάνατο: «Αρκεί· τώρα, Κύριε, λάβε την ψυχήν μου· διότι δεν είμαι εγώ καλήτερος των πατέρων μου. Και πλαγιάσας απεκοιμήθη υποκάτω μιας αρκεύθου, και ιδού, άγγελος ήγγισεν αυτόν και είπε προς αυτόν, Σηκώθητι, φάγε. Και ανέβλεψε, και ιδού, πλησίον της κεφαλής αυτού άρτος εγκρυφίας και αγγείου ύδατος. Και έφαγε και έπιε και πάλιν επλαγίασε. Και επέστρεψεν ο άγγελος του Κυρίου εκ δευτέρου και ήγγισεν αυτόν και είπε, Σηκώθητι, φάγε· διότι πολλή είναι η οδός από σου. Και σηκωθείς, έφαγε και έπιε, και με την δύναμιν της τροφής εκείνης ώδοιπόρησε τεσσαράκοντα ημέρας και τεσσαράκοντα νύκτας, έως Χωρήβ του όρους του Θεού» (Α’ Βας.ιθ:4-8).

Τέλος διαβάζουμε στην επί του Όρους Ομιλία: «Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην, διότι αυτοί θέλουσι χορτασθή» (Ματθ.ε:6).

 

Ύδατα Αιώνιας Ζωής

 

Συχνά στη διδασκαλία του Ιησού τα βασικά στοιχεία αυτού του κόσμου γίνονται σύμβολα ή παραβολές της αιώνιας βασιλείας του Θεού· όχι μόνο το φως, η ζωή, η γη και το κρασί αλλά και το νερό. Στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη κυρίως χρησιμοποιούνται για να μας οδηγήσουν στον πνευματικό κόσμο. Πρώτα είναι η κυριολεκτική σημασία της λέξης· αλλά το μάτι της πίστης προχωρά πέρα από τον προσιτό σε μας κόσμο. Μέσα από τον παρόντα κόσμο προσβλέπει στον μέλλοντα κόσμο του Θεού.

Ο διάλογος του Ιησού με τη Σαμαρείτισσα μας προσφέρει ένα καλό παράδειγμα. Στο δρόμο του για τη Γαλιλαία ο Ιησούς περνά από τη Σαμάρεια. Πλησιάζει στην πηγή μιας πόλης της Σαμάρειας που λεγόταν Συχάρ και εκεί συναντά μια γυναίκα που αντλεί νερό. Της ζητά λίγο νερό. Εκείνη διστάζει γιατί δεν μπορεί να καταλάβει πως ένας Ιουδαίος είναι έτοιμος να δεχθεί νερό από μια γυναίκα Σαμαρείτισσα. Όμως ο διάλογος αμέσως μετατοπίζεται σε ένα άλλο επίπεδο. Ο Ιησούς μιλά για το νερό αιώνιας ζωής που μόνο Εκείνος μπορεί να της προσφέρει. Η κατανόηση της Σαμαρείτισσας για το νερό δεν μπορεί να είναι άλλη από το φυσικό νερό. Ο Ιησούς χρειάζεται να της εξηγήσει: «Πας όστις πίνει εκ του ύδατος τούτου θέλει διψήσει πάλιν· όστις όμως πίη εκ του ύδατος, το οποίον εγώ θέλω δώσει εις αυτόν, δεν θέλει διψήσει εις τον αιώνα, αλλά το ύδωρ, το οποίον θέλω δώσει εις αυτόν, θέλει γείνει εν αυτώ πηγή ύδατος αναβλύζοντος εις ζωήν αιώνιον» (Ιωάν.δ:13-14). Η γυναίκα εξακολουθεί να μην καταλαβαίνει ή πιο σωστά ερμηνεύει τα λόγια του Ιησού στο επίπεδο της δικής της κατανόησης του νερού. «Κύριε, δος μοι τούτο το ύδωρ, διά να μη διψώ μηδέ να έρχωμαι εδώ να αντλώ» (15). Μονάχα βήμα, βήμα οδηγείται από τον Ιησού σε μια πίστη που μπορεί να βλέπει πέρα από τα όρια του κόσμου αυτού.

 

Βάπτισμα

 

Δια του Βαπτίσματος το νερό έχει γίνει ένα ουσιώδες στοιχείο της Χριστιανικής πίστης και ζωής. Το νερό δεν είναι πια μονάχα το στοιχείο που είτε απειλεί τη ζωή ή την κάνει δυνατή αλλά μάλλον το σημάδι της σωτηρίας του Θεού για μας τους ανθρώπους, που ενώ ζούμε σ’ αυτόν τον κόσμο είμαστε στην πορεία για τον μέλλοντα κόσμο του Θεού. Ο θεσμός του Βαπτίσματος εμφανίζεται ήδη την τελευταία περίοδο του Ιουδαϊσμού. Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής βαπτίζει τους ανθρώπους που έρχονται να τον συναντήσουν, στον ποταμό Ιορδάνη. Ο Ιησούς δέχεται το Βάπτισμα από εκείνον. Η ιεροτελεστία εκφράζει το θάνατο και την ανάσταση με το Χριστό. Το πρόσωπο που βαπτίζεται βυθίζεται στο νερό και ξαναγεννιέται σε νέα ζωή με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος.

Ότι έχουμε πει μέχρι τώρα για το νερό το βρίσκουμε και σε αυτήν την ιεροτελεστία:

Οι πιστοί σώζονται από την απειλή του πνιγμού.

Καθώς ομολογούν τις αμαρτίες τους, εξαγνίζονται και θεραπεύονται.

Η δίψα τους σβήνει για πάντα.

Το Πνεύμα τους οδηγεί στο μέλλοντα κόσμο που διακηρύχθηκε από τον Ιησού Χριστό.

Η σωτηρία συμβολίζεται σε αυτόν που βαπτίζεται με το σύμβολο του νερού και τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος. Οι νέοι στην πίστη ελευθερώνονται και την ίδια στιγμή γίνονται υπηρέτες έτοιμοι για υπηρεσία που συμβολίζεται με το πλύσιμο των ποδιών.

 

Οι έσχατοι καιροί

 

Τέλος, το νερό διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο τελευταίο βιβλίο της Βίβλου - την Αποκάλυψη του Ιωάννη. Από την μια το νερό χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις καταστροφές που συμβαίνουν στο ανθρώπινο γένος και σε ολόκληρη τη δημιουργία καθώς πλησιάζει το τέλος, και από την άλλη εμφανίζεται σαν σύμβολο της αιώνιας ζωής με το Θεό, του καιρού που οι ζωντανές πηγές θα ρέουν σε απόλυτη αφθονία.