Η ιστορική εξέλιξη του Δόγματος της Τριάδας (4)

 

Τρεις εξουσιαστικές ομάδες εμφανίστηκαν σ’ αυτή τη σύνοδο:

    (1)  Oι Αθανασιακοί.

Βασικά, o Αθανάσιος, τριαδικός από την Αλεξάνδρεια, υποστήριξε ότι «ο Ιησούς είναι απόλυτα ίσος με τον Πατέρα. Είναι προϋπάρχον πρόσωπο και υπήρχε πάντοτε «παρά τω Πατρί». Είναι ακριβώς από την ίδια ουσία (ομοούσιος) με τον Πατέρα». Υπήρχε μια πολύ μικρή μειονότητα των δυτικών Επισκόπων στη Σύνοδο, η οποία συμφώνησε μαζί του (ήταν αυτοί που ήταν επηρεασμένοι από την Αλεξάνδρεια και το Νεοπλατωνισμό, συμπεριλαμβανομένου του τριαδικού Επισκόπου Όσιου).

ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ ΙΗΣΟΥΣ (33)

 

Άκουε Χριστιανέ: Κύριος ο Θεός ημών είναι είς Κύριος, όχι τρεις!

           

Όμως οι «φιλόσοφοι χριστιανοί» συνεχίζουν:

...........ο θρίαμβος του Χριστιανισμού ήταν ο θρίαμβος της ιδέας του Μονοθεϊσμού απέναντι στο Δυϊσμό και Πολυθεϊσμό.

Ο μονοθεϊσμός σαν κοσμοθρησκευτική ιδέα ανήκε στους Ιουδαίους στους οποίους δόθηκε δι’ αποκαλύψεως.. Ο θρίαμβός του με το Χριστιανισμό ήταν συνεπώς ο θρίαμβος της «Θρησκευτικής ιδέας του Ιουδαϊκού λαού, απεκδυόμενης από τα εθνικά της όρια, μετριασμένης και πνευματοποιημένης......»

Από πού προήλθε η θεωρία της Τριάδας; (2)

Η απόφαση της συνόδου δεν τελείωσε τη συζήτηση

Η σύνοδος της Νίκαιας δεν τελείωσε τη διαμάχη. Ο Karen Armstrong εξηγεί: «ο Αθανάσιος κατάφερε να επιβάλει τη θεολογία του στους συνέδρους... με τα χνώτα του αυτοκράτορα πάνω από το λαιμό τους...

Η καταπιεστική συμφωνία ευχαρίστησε τον Κωνσταντίνο, ο οποίος δεν είχε καμία κατανόηση των θεολογικών ζητημάτων, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπήρχε ομοφωνία στη Νίκαια. Μετά τη σύνοδο, οι επίσκοποι συνέχισαν να διδάσκουν όπως έκαναν πριν, και η διαμάχη με τον Άρειο συνεχίστηκε για άλλα εξήντα χρόνια. Ο Άρειος και οι οπαδοί του αγωνίστηκαν και κατάφεραν να επανακτήσουν την αυτοκρατορική εύνοια. Ο Αθανάσιος εξορίστηκε τουλάχιστον πέντε φορές (σελ. 110-111).

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΤΡΙΑΔΑΣ: ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ (5)

Μετά τη Νίκαια

Ωστόσο, η τριαδική νίκη στη Νίκαια δεν ήταν πλήρης. Τα επόμενα 60 χρόνια ήταν μια αμφιταλαντευόμενη μάχη ανάμεσα στους οπαδούς του Άρειου και αυτούς του Αθανάσιου. Κάποιοι που συμμετείχαν στη σύνοδο, όπως ο Μάρκελλος, επίσκοπος Άγκυρας, τάχθηκε υπέρ των Σαβελλιανιστών (Μονοθεϊστές). Ο Άρειος έστειλε ένα συμβιβαστικό γράμμα στον Κωνσταντίνο με το οποίο τον προκαλούσε να ξανανοίξει την υπόθεση. Μια σύνοδος που συνήλθε στην Τύρο το 335 στην πραγματικότητα ανέτρεψε το δόγμα της Νίκαιας υπέρ του Αρειανισμού. Ο Αθανάσιος πήγε εξορία και ο Άρειος θα είχε ξανατοποθετηθεί σαν επίσκοπος, αν δεν πέθαινε το προηγούμενο βράδυ.

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΤΡΙΑΔΑΣ: ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ (4)

Άλλοι αρχαίοι τριαδικοί.

Ο Τερτυλλιανός καθιέρωσε την ορολογία της Τριάδας κι έγινε ο πρώτος και μεγαλύτερος υποστηρικτής της στη Δύση, αλλά ο Ωριγένης (πέθανε το 254) έγινε ο μεγάλος υποστηρικτής στην Ανατολή. Ο Ωριγένης προσπάθησε να συγχωνεύσει την Ελληνική φιλοσοφία και το χριστιανισμό σ’ ένα σύστημα υψηλότερης γνώσης, που οι ιστορικοί συχνά περιγράφουν σαν Χριστιανικό Γνωστικισμό. Αποδέχτηκε την Ελληνική θεωρία για το Λόγο (ότι ήταν ένα ξεχωριστό πρόσωπο από τον Πατέρα) και πρόσθεσε ένα μοναδικό γνώρισμα που δεν είχε προταθεί ποτέ μέχρι τότε, τη διδασκαλία του αιώνιου Υιού. Δίδαξε ότι ο Υιός ή Λόγος ήταν ένα ξεχωριστό πρόσωπο σ’ όλη την αιωνιότητα. Επιπλέον, είπε ότι ο Υιός ήταν προαιώνια γεννημένος. Διατήρησε τη θέση ότι ο Υιός είναι κατώτερος του Πατέρα όσο αφορά στην υπόσταση ή τη γένεση, αλλά μετακινήθηκε πιο κοντά στην παλαιότερη διδασκαλία της ισότητας των προσώπων.

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΤΡΙΑΔΑΣ: ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ (5)

Μετά τη Νίκαια

Ωστόσο, η τριαδική νίκη στη Νίκαια δεν ήταν πλήρης. Τα επόμενα 60 χρόνια ήταν μια αμφιταλαντευόμενη μάχη ανάμεσα στους οπαδούς του Άρειου και αυτούς του Αθανάσιου. Κάποιοι που συμμετείχαν στη σύνοδο, όπως ο Μάρκελλος, επίσκοπος Άγκυρας, τάχθηκε υπέρ των Σαβελλιανιστών (Μονοθεϊστές). Ο Άρειος έστειλε ένα συμβιβαστικό γράμμα στον Κωνσταντίνο με το οποίο τον προκαλούσε να ξανανοίξει την υπόθεση. Μια σύνοδος που συνήλθε στην Τύρο το 335 στην πραγματικότητα ανέτρεψε το δόγμα της Νίκαιας υπέρ του Αρειανισμού. Ο Αθανάσιος πήγε εξορία και ο Άρειος θα είχε ξανατοποθετηθεί σαν επίσκοπος, αν δεν πέθαινε το προηγούμενο βράδυ.

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΤΡΙΑΔΑΣ: ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ (4)

Άλλοι αρχαίοι τριαδικοί.

Ο Τερτυλλιανός καθιέρωσε την ορολογία της Τριάδας κι έγινε ο πρώτος και μεγαλύτερος υποστηρικτής της στη Δύση, αλλά ο Ωριγένης (πέθανε το 254) έγινε ο μεγάλος υποστηρικτής στην Ανατολή. Ο Ωριγένης προσπάθησε να συγχωνεύσει την Ελληνική φιλοσοφία και το χριστιανισμό σ’ ένα σύστημα υψηλότερης γνώσης, που οι ιστορικοί συχνά περιγράφουν σαν Χριστιανικό Γνωστικισμό. Αποδέχτηκε την Ελληνική θεωρία για το Λόγο (ότι ήταν ένα ξεχωριστό πρόσωπο από τον Πατέρα) και πρόσθεσε ένα μοναδικό γνώρισμα που δεν είχε προταθεί ποτέ μέχρι τότε, τη διδασκαλία του αιώνιου Υιού. Δίδαξε ότι ο Υιός ή Λόγος ήταν ένα ξεχωριστό πρόσωπο σ’ όλη την αιωνιότητα. Επιπλέον, είπε ότι ο Υιός ήταν προαιώνια γεννημένος. Διατήρησε τη θέση ότι ο Υιός είναι κατώτερος του Πατέρα όσο αφορά στην υπόσταση ή τη γένεση, αλλά μετακινήθηκε πιο κοντά στην παλαιότερη διδασκαλία της ισότητας των προσώπων.

Εγώ είμαι Ιησούς (22)

Άκουε Χριστιανέ: Κύριος ο Θεός ημών είναι είς Κύριος,

όχι τρεις!

           

Όμως οι «φιλόσοφοι χριστιανοί» συνεχίζουν:

...........ο θρίαμβος του Χριστιανισμού ήταν ο θρίαμβος της ιδέας του Μονοθεϊσμού απέναντι στο Δυϊσμό και Πολυθεϊσμό. Ο μονοθεϊσμός σαν κοσμοθρησκευτική ιδέα ανήκε στους Ιουδαίους στους οποίους δόθηκε δι’ αποκαλύψεως.. Ο θρίαμβός του με το Χριστιανισμό ήταν συνεπώς ο θρίαμβος της «Θρησκευτικής ιδέας του Ιουδαϊκού λαού, απεκδυόμενης από τα εθνικά της όρια, μετριασμένης και πνευματοποιημένης......»

Πώς είναι δυνατόν να μετριάσουμε και να πνευματοποιήσουμε την αλήθεια; Αυτό σημαίνει ότι ξένα στοιχεία επηρέασαν τον απόλυτο Μονοθεϊσμό των Εβραίων. Αυτό που το Άγιο Πνεύμα διακηρύττει σαν τη μόνη αλήθεια, ήταν σκάνδαλο για τους επισκόπους που ήταν γεμάτοι από τη ζύμη του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη καθώς και των τριαδικών ασκητών των Βραχμάνων. Η αλήθεια αναμίχθηκε με το ψέμα, το φως με το σκοτάδι κι έγιναν συμβιβασμοί. Γι’ αυτό ο απόστολος Παύλος είπε: «λύκοι βαρείς θέλουσι επέλθη μη φειδόμενοι του ποιμνίου...λαλούντες διεστραμμένα». Κανένα άλλο θέμα δεν έχει διαστρεβλωθεί τόσο πολύ, όσο το θέμα της θεότητας.

ΘΕΟΤΗΤΑ (32)

Άκουε Χριστιανέ: Κύριος ο Θεός ημών είναι είς Κύριος, όχι τρεις!

           

Όμως οι «φιλόσοφοι χριστιανοί» συνεχίζουν:

...........ο θρίαμβος του Χριστιανισμού ήταν ο θρίαμβος της ιδέας του Μονοθεϊσμού απέναντι στο Δυϊσμό και Πολυθεϊσμό. Ο μονοθεϊσμός σαν κοσμοθρησκευτική ιδέα ανήκε στους Ιουδαίους στους οποίους δόθηκε δι’ αποκαλύψεως.. Ο θρίαμβός του με το Χριστιανισμό ήταν συνεπώς ο θρίαμβος της «Θρησκευτικής ιδέας του Ιουδαϊκού λαού, απεκδυόμενης από τα εθνικά της όρια, μετριασμένης και πνευματοποιημένης......»

το διαζυγιο του καθολικισμού από την εκκλησία και o γάμος του με το κράτος.

Μια αναδρομή στον 4ο αιώνα στους παράλληλους βίους, αλλά και τις αποκλίνουσες διαδρομές του Αθανάσιου Αλεξανδρείας και του Μαρκέλλου Αγκύρας.

 Οι βλέψεις του Αθανασίου στο σύστημα εξουσίας της Νέας Ρώμης τους κατέστησαν αντιπάλους.

Ο  Μαρκέλλος διέσωσε το αρχαιότερο σύμβολο(κανόνα) της πίστεως (της Ρώμης),στη σύνοδο της Αγκύρας στην οποία προήδρευε το 314. Ηταν μονοθειστής και πίστευε ότι ο Ιησούς ήταν η ενσάρκωση του Ενός Θεού.

Ο Αθανάσιος αντίθετα, δίδασκε ότι ο θεός είναι τριάδα, δεν είναι ένα πρόσωπο ή μία ουσία αλλά τρία πρόσωπα με ουσίες όμοιες κατά πάντα.

ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ ΙΗΣΟΥΣ (15) - Ιστορικές αναφορές

        

Άκουε Χριστιανέ: Κύριος ο Θεός ημών είναι είς Κύριος,  όχι τρεις!

Όμως οι «φιλόσοφοι χριστιανοί» συνεχίζουν:

...........ο θρίαμβος του Χριστιανισμού ήταν ο θρίαμβος της ιδέας του Μονοθεϊσμού απέναντι στο Δυϊσμό και Πολυθεϊσμό. Ο μονοθεϊσμός σαν κοσμοθρησκευτική ιδέα ανήκε στους Ιουδαίους στους οποίους δόθηκε δι’ αποκαλύψεως.. Ο θρίαμβός του με το Χριστιανισμό ήταν συνεπώς ο θρίαμβος της «Θρησκευτικής ιδέας του Ιουδαϊκού λαού, απεκδυόμενης από τα εθνικά της όρια, μετριασμένης και πνευματοποιημένης......»

Πώς είναι δυνατόν να μετριάσουμε και να πνευματοποιήσουμε την αλήθεια; Αυτό σημαίνει ότι ξένα στοιχεία επηρέασαν τον απόλυτο Μονοθεϊσμό των Εβραίων. Αυτό που το Άγιο Πνεύμα διακηρύττει σαν τη μόνη αλήθεια, ήταν σκάνδαλο για τους επισκόπους που ήταν γεμάτοι από τη ζύμη του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη καθώς και των τριαδικών ασκητών των Βραχμάνων. Η αλήθεια αναμίχθηκε με το ψέμα, το φως με το σκοτάδι κι έγιναν συμβιβασμοί. Γι’ αυτό ο απόστολος Παύλος είπε: «λύκοι βαρείς θέλουσι επέλθη μη φειδόμενοι του ποιμνίου...λαλούντες διεστραμμένα». Κανένα άλλο θέμα δεν έχει διαστρεβλωθεί τόσο πολύ, όσο το θέμα της θεότητας.

Το σύμβολο της πίστης τους

Μας λένε: Εμείς δεν πιστεύουμε σε τρεις θεούς, ένας είναι ο Θεός, αλλά έχει τρία πρόσωπα!!!

Η ιστορική εξέλιξη του Δόγματος της Αγίας Τριάδας-12 (τριάδα και αγαμία του κλήρου)

Είδαμε οτι μετά την σύνοδο της Νίκαιας οι ομάδες του καθολικισμού (τριαδικοί και αρειανιστές) εναγκαλίστηκαν το κράτος και τις πρακτικές της κοσμικής εξουσίας.

«Στον επίσκοπο Ρώμης (πάπα) δόθηκε το βασιλικό παλάτι του Λατερανού και μαγευτικές νέες εκκλησίες. 

Η λειτουργία δανείστηκε τον επιβλητικό χαρακτήρα των επίσημων δημόσιων τελετών στα γήπεδα και στις αρένες. Ακόμη, τα «επισκοπικά» δικαστήρια είχαν δικαιοδοσία σε αστικές υποθέσεις.» - Grant, pp. 220, 221.

 Πριν από την επίσημη αναγνώριση της εκκλησίας, πολλοί χριστιανοί συγγραφείς ένιωθαν έκδηλα αποστροφή όχι μόνο το για ρωμαϊκό κράτος, αλλά και για την ελληνορωμαϊκή φιλοσοφική κουλτούρα με την οποία οι Αλεξανδρινοί και άλλοι απολογητές είχαν προσπαθήσει να ντύσουν τις διδασκαλίες του Χριστιανισμού. Αυτοί που τώρα ήταν πλήρως ταυτισμένοι με αυτό τον κόσμο σίγουρα δεν ήταν οι ίδιοι που ο Χριστός είχε πει ότι δεν ήταν εκ του κόσμου (Ιωάν.ιζ:16, Α’ Ιωαν.β:15-17). 

Ο Προτεστάντης ιστορικός Neander σημειώνει: «η συνέπεια ήταν ένα ανακάτεμα της εκκλησίας με τον κόσμο ... η εκκλησία έχασε την καθαρότητα της, και ενώ φαινόταν σαν κατάκτηση, ουσιαστικά κατακτήθηκε η ίδια». - General History of the Christian Religion and Church, vol. 2, p. 161.

Αλλά, για να πάμε λίγο πίσω, αυτός που επηρέασε περισσότερο τη σύνοδο της Νίκαιας ήταν ο επίσκοπος Όσιος της Κόρντομπα, ο οποίος ουσιαστικά προήδρευσε στα περισσότερα τμήματα της συνόδου. Ήταν ο αντιπρόσωπος του επισκόπου της Ρώμης και ο πιο έμπιστος, σύμβουλος για τον ίδιο τον αυτοκράτορα. 

Η ιστορική εξέλιξη του Δόγματος της Αγίας Τριάδας -11

Να σημειώσουμε ότι αρχικά σαν τόπος διεξαγωγής της συνόδου είχε οριστεί η Αγκυρα όπου επίσκοπος ήταν ο Μαρκέλλος.  

Ωστόσο οι αρειανοί είδαν την πόλη σαν εχθρικό προς αυτούς έδαφος, γιατί εκεί η κρατούσα μερίδα ήταν η αποστολική (μονοθειστική) και η προσέλευσή τους κινδύνευε με ματαίωση. Ειναι σημαντικό οτι οι μονοθειστές-μονταλιστές, (εν αντιθέσει με τις υπόλοιπες ομάδες) δεν είχαν δώσει δείγματα συνδιαλλαγής με την κοσμική εξουσία. Ετσι ο Κωνσταντίνος μετέβαλλε τον τόπο της συνάντησης και ορίστηκε η σύνοδος να γίνει στη Νίκαια.

Παρ ότι η μεγάλη πλειοψηφία των επισκόπων στη σύνοδο δεν κατανοούσε την τριαδική αντίληψη του Θεού, η αποφασιστικότητα και η δύναμη του αυτοκράτορα - που υποστηριζόταν από τους Αλεξανδρινούς (που είχαν επηρεαστεί από το Νεοπλατωνισμό) και τους επισκόπους της Δύσης, επικράτησε μετά από μήνες συζητήσεων. Αρχικά ο Ευσέβιος Καισαρείας που είχε την αυτοκρατορική εύνοια παρουσίασε στη σύνοδο την ομολογία πίστης της ομάδας του, αλλά  δεν έγινε αποδεκτή.

Η ιστορική εξέλιξη του Δόγματος της "Αγίας Τριάδας" - 10

Στη σύνοδο που συνήλθε στη Νίκαια στις αρχές του καλοκαιριού του 325 ήταν παρόντες 270 επίσκοποι της εκκλησίας ....Προήδρευε ο (ειδωλολάτρης) αυτοκράτορας (ουσιαστικά προήδρευε ο προσωπικός του σύμβουλος για θρησκευτικά θέματα, επίσκοπος Όσιος) και είναι αυτός που πλήρωσε όλα τα έξοδα της συνόδου (Ο αυτοκράτορας πρόσφερε κατάλυμα για τους επισκόπους στο παλάτι του κι εκεί έγιναν όλες οι συζητήσεις, παρουσία του αυτοκράτορα....Οπως είναι κατανοητό, πολλοί επίσκοποι έκαναν φιλότιμες προσπάθειες για να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους εξυπηρετώντας τον αυτοκράτορα - p. 52, Lohse, Short Hist). Για πρώτη φορά η Εκκλησία βρέθηκε να κυριαρχείται από την πολιτική ηγεσία του αρχηγού του κράτους.

Η ιστορική εξέλιξη του Δόγματος της "Αγίας Τριάδας" - 9

Σύμφωνα με την συγκριτική τάση, όλες οι θεότητες των λαών, θεωρήθηκαν σαν εκδηλώσεις της μιας υπέρτατης θεότητας. Μια περίεργη συνέπεια της ενοποίησης των θεοτήτων δίνεται από τη συγχώνευση διαφορετικών θεοτήτων σε ένα θεό Πάνθεο ή μια θεά Πανθέα, η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί είτε σαν μια ξεχωριστή σύλληψη ή μια νέα θεότητα, σύμφωνα με τη ρευστότητα της παγανιστικής θεολογίας. Συνήθως μία θεότητα επιλεγόταν για τα εξέχοντα προσόντα της, κατά την εκτίμηση του λατρευτή της, και πρόσθεταν το επίθετο «πάνθεο» στο προσωπικό όνομα σαν αντιπροσωπευτικό του συνόλου της θεότητας. Έτσι βρίσκουμε σε λατινικές επιγραφές «Serapis Pantheus».... - p. 191, The Mystery Religions, S. Angus, Dover Publications, 1975.

Ιχνη εκκλησιαστικής ιστορίας

Αποσπάσματα απο τον πρόλογο του βιβλιου "The Search for the Christian Doctrine of God: The Arian Controversy, 318-381", του  προτεστάντη επισκοπου και τριαδιστή συγγραφέα R.P.C. Hanson που  διετέλεσε καθηγητής θεολογίας σε διάφορα βρετανικά πανεπιστήμια και το συγκεκριμένο βιβλίο (των 900 και πλέον σελίδων) θεωρείται από πολλούς ως το καλύτερο του είδους του :

"...Ενα σημαντικό σημείο που πρέπει να συνειδητοποιήσει κανείς για την περίοδο που διαμορφώνει το θέμα της συνόδου της Νίκαιας είναι ότι δεν επρόκειτο για την ιστορία της υπεράσπισης ενός συμβόλου πίστεως και μιας κατασταλαγμένης ορθοδοξίας ενάντια στις επιθέσεις της απροκάλυπτης αίρεσης.

Η σύνοδος της Νίκαιας

ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΤΕΤΑΡΤΟΥ ΑΙΩΝΑ,

στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ξέσπασε μια μεγάλη διαμάχη μεταξύ του 'Αρειου, ενός τοπικού πρεσβύτερου, και του Αλέξανδρου, του επισκόπου του, σχετικά με τη θεότητα του Ιησού Χριστού.

Η Αλεξάνδρεια ήταν ένα μεγάλο κέντρο Ελληνικής κουλτούρας και φιλοσοφίας, πράγμα που επηρέασε σημαντικά και τις δύο πλευρές. Η διαμάχη εξαπλώθηκε γρήγορα και απείλησε την ενότητα της θεσμοθετημένης εκκλησίας. Παρόλο που ο Αλέξανδρος αφόρισε τον 'Αρειο, ο 'Αρειος υποστηρίχθηκε από μερικούς σημαντικούς ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένου του Ευσέβιου, επισκόπου της Νικομήδειας.