Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ (1)

«Ο Θεός είναι πνεύμα και οι προσκυνούντες αυτόν, εν πνεύματι και αληθεία πρέπει να προσκυνώσι» (Ιωάν.δ:24)

 

Για να συνεχίσουμε την μελέτη μας για τον Ένα Θεό, είναι απαραίτητο να μάθουμε περισσότερα σχετικά με την φύση του Θεού.

Φυσικά ο πεπερασμένος νους μας δεν είναι σε θέση ν’ ανακαλύψει ή να κατανοήσει όλα όσα αφορούν στον Θεό, αλλά η Γραφή περιγράφει πολλά βασικά χαρακτηριστικά και ιδιότητες που κατέχει ο Θεός.

Σ’ αυτό το κεφάλαιο θα εξετάσουμε μερικές από τις ιδιότητες του Θεού που Τον κάνουν αυτό που είναι - αυτές που αποτελούν ουσιώδη στοιχεία της φύσης Του.

Θα μελετήσουμε επίσης κάποιους από τους τρόπους με τους οποίους ο Θεός αποκάλυψε την φύση Του στο ανθρώπινο γένος και ειδικότερα μέσω ορατών φανερώσεων. 

Ο Θεός είναι Πνεύμα.

 

Ο Ιησούς διακήρυξε αυτή την αλήθεια στο Ιωάν.δ:24, την οποία η Γραφή φανερώνει με συνέπεια, από την Γένεση α:2 («Και Πνεύμα Θεού εφέρετο επί της επιφανείας των υδάτων») μέχρι την Αποκάλυψη κβ:17 («Και το Πνεύμα και η νύμφη λέγουσιν Ελθέ»).

Στο Εβρ.ιβ:9 ο Θεός ονομάζεται Πατέρας των πνευμάτων.

Τι είναι Πνεύμα; Είναι «ένα υπερφυσικό, άυλο, λογικό όν, αόρατο από τις ανθρώπινες υπάρξεις, το οποίο όμως έχει τη δυνατότητα να γίνεται ορατό, κατά τη θέλησή του...όν που έχει ασώματη ή άυλη φύση».

Η Εβραϊκή λέξη που μεταφράζεται πνεύμα είναι ρουάχ και έχει τη σημασία άνεμος, ανάσα, ζωή, θυμός, μη συμπαγές (στέρεο), μέρος του ουρανού, ή πνεύμα ενός λογικού όντος.

Η λέξη «πνεύμα» σημαίνει ρεύμα αέρος, ανάσα, δυνατή πνοή, ελαφρύ αεράκι, πνεύμα, ψυχή, βασική αρχή, υπέρτατη εξουσία, άγγελος, δαίμονας ή θεός.

Οι τρεις αυτοί ορισμοί υπογραμμίζουν ότι ένα πνεύμα δεν έχει σάρκα και οστά (Λουκ.κδ:39). Παράλληλα, και ο Ιησούς τόνισε ότι το Πνεύμα του Θεού δεν έχει σάρκα και αίμα (Ματθ.ις:17).

Έτσι, όταν η Γραφή λέει ότι ο Θεός είναι Πνεύμα, αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να Τον δουν ή να Τον αγγίξουν φυσικά. Σαν πνεύμα, είναι ένα νοήμον, υπερφυσικό όν που δεν έχει φυσικό σώμα.

 

Ο Θεός είναι αόρατος.

 

Αφού ο Θεός είναι Πνεύμα, είναι αόρατος εκτός αν διαλέξει να φανερώσει τον εαυτό Του με κάποια μορφή ορατή στον άνθρωπο.

Ο Θεός είπε στον Μωυσή «Δεν δύνασαι να ιδείς το πρόσωπόν Μου, διότι άνθρωπος δεν θέλει με ιδεί και ζήσει» (Εξ.λγ:20). «Ουδείς είδε ποτέ τον Θεόν» (Ιωάν.α:18, Α’ Ιωάν.δ:12).

Κανείς άνθρωπος δεν έχει δει ποτέ τον Θεό, αλλά και κανείς δεν μπορεί να Τον δει (Α’ Τιμ.ς:16). Αρκετές φορές η Βίβλος περιγράφει τον Θεό σαν αόρατο (Κολοσ.α:15, Α’ Τιμ.α:17, Εβρ.ια:27). Παρόλο που ο άνθρωπος μπορεί να δει τον Θεό όταν Αυτός παρουσιάζεται με διάφορες μορφές, κανείς δεν μπορεί να δει απευθείας το αόρατο πνεύμα του Θεού.

 

Ο Θεός είναι πανταχού παρών.

 

Επειδή ο Θεός είναι Πνεύμα, μπορεί να βρίσκεται παντού την ίδια στιγμή. Είναι το μόνο Πνεύμα που είναι πραγματικά πανταχού παρόν, γιατί όλα τα άλλα πνευματικά όντα όπως τα δαιμόνια, οι άγγελοι και ο ίδιος ο Σατανάς περιορίζονται να βρίσκονται σε συγκεκριμένα μέρη κάθε στιγμή (Μαρκ.ε:10, Ιουδ.ς, Αποκ.κ:1-3).

Παρόλο που ο Θεός είναι πανταχού παρών, δεν μπορεί να ταυτιστεί με την φύση, την ύλη ή τις κοσμικές δυνάμεις (πράγμα το οποίο θα ήταν πανθεϊσμός), επειδή Αυτός είναι ξεχωριστή προσωπικότητα με νοημοσύνη.

Ο Σολομών αναγνώρισε την πανταχού παρουσία του Θεού στην προσευχή για την αφιέρωση του ναού, λέγοντας «Ιδού, ο ουρανός και ο ουρανός των ουρανών δεν είναι ικανοί να σε χωρέσωσι» (Α’ Βασ.η:27, δες Β’ Χρον.β:6, ς:18). Ο Θεός διακήρυξε την πανταχού παρουσία Του με τα λόγια: «Ο ουρανός είναι θρόνος μου και η γη υποπόδιον των ποδών μου» (Ησ.ξς:1, δες επίσης Πρ.ζ:49). Ο Παύλος κήρυξε ότι ο Κύριος «δεν είναι μακράν από ενός εκάστου ημών, διότι εν αυτώ ζώμεν και κινούμεθα και υπάρχωμεν» (Πρ.ιζ:27-28).

Η πιο θαυμάσια, ίσως, περιγραφή της πανταχού παρουσίας του Θεού βρίσκεται στους Ψαλμούς ρλθ:7-13: «Που να υπάγω από του πνεύματός Σου; και από του προσώπου Σου που να φύγω; Εάν αναβώ εις τον ουρανόν, είσαι εκεί. Εάν πλαγιάσω εις τον άδην, ιδού συ. Εάν λάβω τάς πτέρυγας της αυγής και κατοικήσω εις τα έσχατα της θαλάσσης, και εκεί θέλει με οδηγήσει η χειρ σου, και η δεξιά σου θέλει με κρατεί. Εάν είπω, αλλά το σκότος θέλει με σκεπάσει, και η νύξ θέλει είσθαι φως περί εμέ και αυτό το σκότος δεν σκεπάζει ουδέν από σου και η νύξ λάμπει ως η ημέρα, εις σε το σκότος είναι ως το φως. Διότι συ εμόρφωσας τους νεφρούς μου, με περιετύλιξας εν τη κοιλία της μητρός μου».

Εφόσον ο Θεός είναι πανταχού παρών, γιατί η Βίβλος μας λέει ότι βρίσκεται στον ουρανό; Υπάρχουν αρκετοί λόγοι.

1.   Αυτό μας διδάσκει ότι ο Θεός είναι υπερβατικός. Με άλλα λόγια, είναι πέρα από την ανθρώπινη διάνοια και δεν περιορίζεται στην γη.

2.   Αναφέρεται στο κέντρο των αποφάσεων και των ενεργειών του Θεού - στο «στρατηγείο» του, θα μπορούσαμε να πούμε.

3.   Αναφέρεται, επίσης, στην άμεση παρουσία του Θεού, δηλ. στην πληρότητα της δόξας και της εξουσίας Του, την οποία κανείς θνητός άνθρωπος δεν μπορεί να δει και να παραμείνει ζωντανός (Εξ.λγ:20).

4.   Ακόμα, μπορεί να αναφέρεται στην ορατή, από τους αγγέλους στον ουρανό, φανέρωση του Θεού. Δεν σημαίνει ότι ο Θεός δεν είναι πανταχού παρών, ότι περιορίζεται σ’ ένα μέρος ή μέσα σ’ ένα σώμα.

Κατά τον ίδιο τρόπο, όταν η Βίβλος λέει ότι ο Θεός ήρθε στη γη ή φανερώθηκε σ’ ένα άνθρωπο, αυτό δεν αναιρεί την πανταχού παρουσία Του. Απλά σημαίνει ότι το κέντρο των ενεργειών Του έχει μετατοπιστεί στη γη τουλάχιστον όσο αφορά σ’ ένα συγκεκριμένο άτομο ή κατάσταση. Όταν ο Θεός ήρθε στη γη, ο ουρανός δεν έμεινε άδειος. Βρίσκεται στον ουρανό το ίδιο όπως και στη γη, συνέχεια. Μπορεί να ενεργήσει ταυτόχρονα στον ουρανό και στη γη, ή σε διαφορετικά μέρη πάνω στη γη. Είναι πολύ σημαντικό το ν’ αναγνωρίζουμε το μεγαλείο της πανταχού παρουσίας του Θεού και να μην το περιορίζουμε εξαιτίας της δικής μας ανθρώπινης εμπειρίας.

 

Έχει σώμα ο Θεός;

 

Εφόσον ο Θεός είναι αόρατο Πνεύμα και είναι πανταχού παρών δεν έχει, φυσικά, σώμα όπως το ξέρουμε. Έλαβε διάφορες μορφές και προσωρινές φανερώσεις στην Π. Διαθήκη για να γίνει ορατός στον άνθρωπο. (Δες το υποκεφάλαιο για τις φανερώσεις του Θεού, παρακάτω στο ίδιο κεφάλαιο). Ωστόσο η Γραφή δεν αναφέρει καμία μόνιμη σωματική φανέρωση του Θεού μέχρι τη γέννηση του Ιησού Χριστού. Φυσικά, στο Χριστό, ο Θεός βρήκε ένα ανθρώπινο σώμα και τώρα έχει ένα δοξασμένο, άφθαρτο ανθρώπινο σώμα.

Πέρα από τις προσωρινές φανερώσεις του Θεού και την αποκάλυψη του Θεού εν Χριστώ στη Καινή Διαθήκη, πιστεύουμε ότι οι Βιβλικές αναφορές στα μάτια, χέρια, βραχίονες, πόδια, καρδιά, και άλλα μέρη του σώματος του Θεού αποτελούν παραδείγματα μεταφορικού λόγου ή ανθρωπομορφισμών (απόδοση του μη ανθρώπινου με ανθρώπινους όρους ώστε ο άνθρωπος να μπορέσει να εννοήσει).

Με άλλα λόγια, η Βίβλος περιγράφει τον άπειρο Θεό με πεπερασμένους, ανθρώπινους όρους για να μπορέσουμε εμείς να Τον κατανοήσουμε καλύτερα. Για παράδειγμα, η καρδιά του Θεού δηλώνει τη διάνοια και τα συναισθήματά Του και όχι το όργανο που στέλνει το αίμα σ’ ολόκληρο το σώμα (Γεν.ς:6, η:21).

Όταν ο Θεός λέει ότι ο ουρανός είναι ο θρόνος Του και η γη υποπόδιο Του, αναφέρεται στην πανταχού παρουσία Του κι όχι κυριολεκτικά σ’ ένα ζευγάρι πόδια που ακουμπούν πάνω στη γη (Ησ.ξς:1).

Όταν ο Θεός λέει ότι η δεξιά Του στερέωσε τους ουρανούς, μιλάει για τη μεγάλη Του δύναμη κι όχι για ένα τεράστιο χέρι που απλώνεται μέσα απ’ την ατμόσφαιρα (Ησ.μη:13). «Οι οφθαλμοί του Κυρίου είναι εν παντί τόπω», αυτό δεν σημαίνει ότι ο Θεός έχει φυσικά μάτια που βλέπουν παντού αλλά δηλώνει ότι Αυτός είναι πανταχού παρών και γνωρίζει τα πάντα (Παρ.ιε:3).

Όταν ο Ιησούς εξέβαλε δαιμόνια με το δάκτυλο του Θεού, δεν κατέβασε ένα γιγάντιο δάκτυλο από τον ουρανό, αλλά εξάσκησε τη δύναμη του Θεού (Λουκ.ια:20). Η πνοή των μυκτήρων του Θεού δεν είναι στην κυριολεξία μόρια σκόνης που εξέρχονται από τεράστιους θεϊκούς μυκτήρες, αλλά ο δυνατός ανατολικός άνεμος που στάλθηκε από το Θεό για να χωρίσει στα δύο την Ερυθρά θάλασσα (Έξοδ.ιε:8, ιδ:21). Στην πραγματικότητα, η κατά γράμμα ερμηνεία όλων των εικόνων και των φυσικών περιγραφών του Θεού θα οδηγούσε στην πίστη ότι ο Θεός έχει φτερά (Ψαλμ.91:4).

Ανακεφαλαιώνοντας, πιστεύουμε ότι ο Θεός σαν Πνεύμα δεν έχει σώμα, εκτός αν διαλέγει να αποκαλυφθεί με σωματική μορφή, το οποίο συνέβη στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. (Δες κεφ.5).

Μερικοί ισχυρίζονται ότι ο Θεός στην Π. Διαθήκη είχε ένα πνευματικό σώμα ορατό από άλλα πνευματικά όντα, όπως ήταν οι άγγελοι. Αυτό το υποθέτουν επειδή το ανθρώπινο πνεύμα φαίνεται να έχει μια μορφή που μπορεί ν’ αναγνωριστεί, ορατή από άλλα πνεύματα (Λουκ.ις:22-31) και επειδή μερικά εδάφια υπονοούν ότι οι άγγελοι κι ο Σατανάς μπορούσαν να δουν κάποια ορατή φανέρωση του Θεού στην Π. Διαθήκη (Α’ Βασ.κβ:19-22, Ιώβ α:6).

Ωστόσο, ο Θεός δεν είχε ανάγκη ένα πνευματικό σώμα για να επιτύχει αυτό, επειδή μπορούσε να αποκαλύψει τον εαυτό Του σε διάφορες περιπτώσεις και καιρούς και σε άλλα πνεύματα, όπως ακριβώς έκανε στον άνθρωπο.

Ένα εδάφιο-κλειδί της Γραφής το οποίο υποδηλώνει ότι ο Θεός ΔΕΝ είναι ορατός ακόμα και σε πνευματικά όντα, εκτός κι αν Αυτός θελήσει να φανερώσει τον εαυτό Του με κάποιο τρόπο: «Ο Θεός εφανερώθη εν σαρκί... εφάνη εις αγγέλους» (Α’ Τιμ.γ:16).

Τουλάχιστον, αν πραγματικά ο Θεός έχει κάποιου είδους πνευματικό σώμα, δεν μπορεί, φυσικά, να περιοριστεί σ’ αυτό, όπως άλλα πνευματικά δημιουργήματα είναι περιορισμένα στα σώματά τους, γιατί τότε δεν είναι αληθινά πανταχού παρών.

Για παράδειγμα, η πανταχού παρουσία του Θεού σημαίνει ότι μπορεί να εμφανιστεί ταυτόχρονα στους ανθρώπους στη γη και στους αγγέλους στον ουρανό. Ακόμα, πρέπει να κατανοήσουμε ότι στην Κ. Διαθήκη διάλεξε να φανερώσει πλήρως τον εαυτό Του μέσω του Ιησού Χριστού (Κολ.β:9). Δεν μπορούμε, σε καμιά περίπτωση, να ξεχωρίσουμε το Θεό από τον Ιησού και δεν μπορούμε να δούμε το Θεό πουθενά αλλού εκτός «εν Ιησού Χριστώ».

 

Ο Θεός είναι Παντογνώστης.

 

Ο Ψαλμός ρλθ:1-6 μας διδάσκει ότι ο Θεός γνωρίζει τα πάντα, ακόμα και τις κινήσεις μας, τις σκέψεις, τις οδούς, τους τρόπους και τα λόγια μας. Ο Ιώβ ομολόγησε, «Εξεύρω ότι δύνασαι τα πάντα και ουδείς στοχασμός σου δύναται να εμποδισθή» (Ιώβ μβ:2). Ο Θεός έχει τέλεια γνώση των πάντων και προγνωρίζει το μέλλον (Πρ.β:23). Η παντογνωσία, όπως η πανταχού παρουσία, είναι μια ιδιότητα που ανήκει αποκλειστικά στο Θεό. Αυτός είναι «ο μόνος σοφός Θεός» (Α’ Τιμ.α:17). Η Γραφή δεν αναγνωρίζει κανένα άλλο όν (συμπεριλαμβανομένου και του Σατανά), το οποίο να μπορεί να διαβάζει όλες τις σκέψεις του ανθρώπου, να προβλέπει το μέλλον με ακρίβεια, ή να γνωρίζει τα πάντα.

 

Ο Θεός είναι Παντοδύναμος.

 

Ο Θεός ονομάζει τον εαυτό Του Παντοδύναμο (Παντοκράτορα) πολλές φορές μέσα στη Βίβλο (Γεν.ιζ:1,  λε:11, κ.λπ.). Αυτός κατέχει όλη τη δύναμη που υπάρχει και κανένα πλάσμα δεν μπορεί να ασκήσει καμία εξουσία αν δεν το επιτρέψει ο Θεός (Ρωμ.ιγ:1). Πάλι, μόνο ο Θεός είναι Παντοδύναμος, γιατί ένα και μοναδικό όν μπορεί να κατέχει αποκλειστικά κάθε εξουσία. Στην Α’ Τιμ. ς:15 ο Θεός χαρακτηρίζεται ως «ο μακάριος και μόνος Δεσπότης, ο Βασιλεύς των βασιλευόντων και Κύριος των κυριευόντων». Οι άγιοι του Θεού στον ουρανό θα αλαλάζουν: «Αλληλούια, διότι εβασίλευσε Κύριος ο Θεός ο Παντοκράτωρ» (Αποκ.ιθ:6). Ο Θεός περιγράφει θαυμαστά το μεγαλείο της παντοδυναμίας Του στον Ιώβ, κεφάλαια 38-41.

Οι μόνοι περιορισμοί που ισχύουν για τον Θεό είναι αυτοί που ο ίδιος θέτει με τη θέλησή Του ή όσοι απορρέουν από τον χαρακτήρα Του. Εφόσον είναι Άγιος και αποχωρισμένος από την αμαρτία, σέβεται τους ηθικούς περιορισμούς που ο ίδιος έχει θεσπίσει. Επομένως, είναι αδύνατο για τον Θεό να ψευστεί ή να αντιφάσκει με τον λόγο Του (Τίτ.α:2, Εβρ.ς:18).

 

Ο Θεός είναι αιώνιος.

 

Ο Θεός είναι αιώνιος, αθάνατος και άφθαρτος (Δευτ.λγ:27  Ησ.θ:6  Α’ Τιμ. α:17). Είναι ο πρώτος και ο έσχατος (Ησ.μδ:6). Δεν είχε αρχή και δεν θα έχει τέλος. Όλα τα άλλα πνευματικά όντα, όπως κι ο άνθρωπος, είναι αθάνατα όσον αφορά το μέλλον, αλλά μόνο ο Θεός είναι αιώνιος στο παρελθόν και στο μέλλον.

Ο Θεός είναι αναλλοίωτος (αμετάβλητος).

 

Ο χαρακτήρας του Θεού και οι ιδιότητές Του δεν μεταβάλλονται ποτέ: «Εγώ είμαι ο Κύριος, δεν αλλοιούμαι» (Μαλ.γ:6). Είναι αλήθεια ότι ο Θεός μεταμελείται μερικές φορές (αλλάζει τα σχέδιά Του για τον άνθρωπο), αλλά αυτό συμβαίνει μόνο και μόνο επειδή ο ίδιος ο άνθρωπος αλλάζει τις αποφάσεις του. Η φύση του Θεού παραμένει η ίδια και μόνο τα μελλοντικά Του σχέδια μεταβάλλονται ανάλογα με τις αλλαγές που γίνονται από τη μεριά του ανθρώπου. Για παράδειγμα, η μετάνοια των κατοίκων της Νινευή έκανε το Θεό ν’ αλλάξει το σχέδιο Του για καταστροφή της πόλης (Ιωνάς γ:10). Επίσης, η Γραφή αναφέρει κάποιες φορές ότι ο Θεός μεταμελήθηκε με την έννοια ότι λυπήθηκε ή στεναχωρήθηκε κυρίως κι όχι με την έννοια ότι άλλαξε τις αποφάσεις Του (Γεν.ς:6).

 

Ο Θεός είναι μια ξεχωριστή, λογική προσωπικότητα.

 

Ο Θεός είναι ένα σοφό Ον με ατομική θέληση (Ρωμ.θ:19) και λογική ικανότητα (Ησ.α:18). Έχει σοφό νου (Ρωμ.ια:33-34). Το γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι ένα συναισθηματικό πλάσμα φανερώνει ότι και ο Θεός έχει συναισθήματα, γιατί ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο κατά την εικόνα Του (Γεν.α:27).

Το βασικό συναισθηματικό στοιχείο της φύσης του Θεού είναι η αγάπη, ωστόσο έχει και άλλα πολλά συναισθήματα όπως ικανοποίηση, οίκτος ή ευσπλαχνία, μίσος για την αμαρτία και ζήλο για τη δικαιοσύνη (Ψαλμ.ιη:19, Ψαλμ.ργ:13, Παρ.ς:16, Εξ.κ:5). Είναι αργός στο να θυμώνει, αλλά μπορεί να εξοργιστεί (Ψαλμ.ργ:8, Δευτ.δ:25).

Ο Θεός μπορεί να λυπηθεί (Γεν.ς:6) και να ευλογηθεί (Ψαλμ.ργ:1). Φυσικά, τα συναισθήματά Του υπερβαίνουν τα δικά μας, αλλά για να Τον περιγράψουμε πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όρους που να εκφράζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα. (Για περισσότερες αποδείξεις ότι ο Θεός είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα με λογική, δες τα όσα αναφέρονται σ’ αυτό το κεφάλαιο για την παντογνωσία του Θεού και τις ηθικές Του ιδιότητες).