Ποιος είναι χριστιανός;

Ιακώβου α:26-27

Αν σας ρωτούσα τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει τον πραγματικό χριστιανό; νομίζω θα είχαμε διάφορες απαντήσεις. Κάποιοι θα έλεγαν, αυτό που χαρακτηρίζει το γνήσιο χριστιανό είναι η αγάπη. Κάποιοι άλλοι θα έλεγαν, η πιστότητά του. Κάποιοι τρίτοι θα έλεγαν πως ο αληθινός χριστιανός έχει τον καρπό του Πνεύματος. Έχει αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, εγκράτεια, όλα τα στοιχεία του καρπού. Ίσως κάποιοι άλλοι θα έλεγαν, πως επίσης είναι η μαρτυρία που έχει στον κόσμο.

Όλες αυτές οι απαντήσεις είναι σωστές. Είναι σωστές γιατί για κάθε μια από αυτές, μπορούμε εύκολα να βρούμε πολλά εδάφια σαν επιβεβαίωση.

Στην επιστολή του Ιακώβου, ο λόγος του Θεού μας δίνει μια άλλη οπτική γωνία. Απαντάει την ερώτηση αυτή με ένα απροσδόκητο τρόπο.  Είναι απροσδόκητος γιατί είναι πολύ πρακτικός, ίσως υπερβολικά πρακτικός. Τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει τον πραγματικό χριστιανό;

Εάν τις μεταξύ σας νομίζη ότι είναι θρήσκος, και δεν χαλινόνη την γλώσσαν αυτού αλλ' απατά την καρδίαν αυτού, τούτου η θρησκεία είναι ματαία. Θρησκεία καθαρά και αμίαντος ενώπιον του Θεού και Πατρός είναι αύτη, να επισκέπτηται τους ορφανούς και τας χήρας εν τη θλίψει αυτών, και να φυλάττη εαυτόν αμόλυντον από του κόσμου. (Ιάκ.α:26-27).

Τρία πράγματα χαρακτηρίζουν τη ζωή του ανθρώπου που είναι πραγματικά ευσεβής:

(1) Η εγκράτεια στα λόγια. Το πώς μιλάει, το στόμα του δηλαδή.

(2) Η φροντίδα του για αυτούς που έχουν ανάγκη. Το αν νοιάζεται πραγματικά για τις ανάγκες των άλλων, εκτός από τις δικές του και της οικογένειας του, που τον αφορά άμεσα.

(3) Η άγια ζωή. Να μην αφήνει τον κόσμο να τον παρασύρει.

Μάλιστα αυτά τα θέματα είναι τόσο σημαντικά που όλη η υπόλοιπη επιστολή ασχολείται με αυτά τα τρία. 

Περίεργο δεν είναι αυτό; Περίεργη δεν είναι αυτή η επιλογή; Θα περίμενε ίσως κάποιος να πει πως απατάει τον εαυτό του ο άνθρωπος που νομίζει πως είναι θρήσκος αλλά δεν προσεύχεται. Δεν το λέει όμως. Όπως επίσης δεν λέει για το αν διαβάζει το λόγο του Θεού στην προσωπική του μελέτη. Δεν αναφέρεται ούτε στον Εκκλησιασμό.

Δεν αναφέρεται δηλαδή, σε πράξεις προσωπικής ευσέβειας, σε εκδηλώσεις ευσέβειας που αφορούν τον πιστό και το Θεό. Αναφέρεται σε χαρακτηριστικά που φανερώνονται στις σχέσεις μας με τους άλλους. Σε πράγματα που εκδηλώνονται στην καθημερινή μας ζωή. Το έχει ξανακάνει αυτό ο λόγος του Θεού.

Θυμάστε όταν ο Κύριός μας, είπε την παραβολή για τα πρόβατα και τα κατσίκια. Είπε στα πρόβατα που ήταν στα δεξιά Του: Έλθετε οι ευλογημένοι του Πατρός μου, κληρονομήσατε την ητοιμασμένην εις εσάς βασιλείαν από καταβολής κόσμου. Διότι επείνασα, και μοι εδώκατε να φάγω, εδίψησα, και με εποτίσατε, ξένος ήμην, και με εφιλοξενήσατε, γυμνός, και με ενεδύσατε, ησθένησα, και με επεσκέφθητε, εν φυλακή ήμην, και ήλθετε προς εμέ. (Ματθ.κε:35-36).

Δεν είπε ο Χριστός επειδή με ομολογήσατε, ούτε επειδή προσευχηθήκατε, ούτε επειδή πήγατε εκκλησία, ή κάνατε δωρεές. Αλλά επειδή νοιαστήκατε για τις ανάγκες άλλων. Και αυτό φανερώνει, μια καρδιά αναγεννημένη, αλλαγμένη από το Θεό. Γιατί, για να τα κάνει αυτά κάποιος, σημαίνει πως ο Θεός αναγέννησε τον άνθρωπο και τον έμαθε να βλέπει πέρα από τον εαυτό του.

Η πνευματικότητά μου, αν δεν μετατρέπεται σε διαφορετική συμπεριφορά, πολύ απλά δεν υπάρχει. Ή να το πω αλλιώς. Υπάρχει, αλλά μόνο στο μυαλό μου.

Εάν τις μεταξύ σας νομίζη ότι είναι θρήσκος, και δεν χαλινόνη την γλώσσαν αυτού αλλ' απατά την καρδίαν αυτού, τούτου η θρησκεία είναι ματαία. (Ιάκ.α:26).

Αν νομίζω πως έχω θρησκεία, πως κάνω όλα τα πράγματα που κάνει ένας θρήσκος άνθρωπος, αλλά συνεχίζω να μιλάω όπως όλος ο άλλος κόσμος, τότε εξαπατώ τον εαυτό μου.

Σαν άνθρωποι έχουμε την απίστευτη ικανότητα να παραπλανούμε τον εαυτό μας να δεχθεί κάτι σαν αληθινό, αξιόπιστο, έγκυρο, όταν δεν είναι. Είναι αυταπάτη να ακούω το λόγο του Θεού, και να μην αλλάζω. Είναι σαν να κοιτάω σ’ ένα καθρέπτη, να βλέπω την βρωμιά που πρέπει να καθαριστεί και να φεύγω χωρίς να κάνω κάτι.

Γίνεσθε δε εκτελεσταί του λόγου και μη μόνον ακροαταί, απατώντες εαυτούς. (Ιάκ.α:22).

Τώρα μας λέει πως είναι εξίσου αυταπάτη να λέω ότι είμαι του Χριστού και να μη βάζω χαλινάρι στη γλώσσα μου. Ή πιο σωστά, να νομίζω ότι είμαι του Χριστού και να μην ελέγχω τα λόγια μου. Αυτή η θρησκεία είναι μάταιη. Δηλαδή είναι άχρηστη, δηλαδή δεν οδηγεί πουθενά.

Μα καλά, ίσως σκεφτεί κάποιος, δεν είναι αυτό αυστηρό; Δεν είναι μονοδιάστατο; Όλα δηλαδή αναιρούνται και σβήνονται εξαιτίας της γλώσσας; Δεν είναι αυστηρό, ούτε μονοδιάστατο. Και αυτό για δύο λόγους.

Στο κεφάλαιο 3 βλέπουμε πως η γλώσσα έχει τη δύναμη ενός άγριου θηρίου, το οποίο αν δεν το δαμάσεις θα καταστρέψει. Είναι χειρότερη από άγριο ζώο.

Διότι παν είδος θηρίων και πτηνών, ερπετών και θαλασσίων δαμάζεται και εδαμάσθη υπό της ανθρωπίνης φύσεως, την γλώσσαν όμως ουδείς των ανθρώπων δύναται να δαμάση· είναι ακράτητον κακόν, μεστή θανατηφόρου φαρμάκου. (Ιάκ.γ:7-8). Είναι ευνόητο λοιπόν, γιατί χρειάζεται το χαλινάρι.

Υπάρχει μια ακόμη αλήθεια, η οποία πρέπει να μας κάνει να σκεφτούμε πολύ τα λόγια μας. Η πρώτη αλήθεια είναι πως η γλώσσα είναι επικίνδυνη. Η δεύτερη αλήθεια είναι πως υπάρχει ένας σύνδεσμος ανάμεσα στη γλώσσα και την προσωπικότητά μας. Αυτό που «λέω» και αυτό που «είμαι» συνδέονται άμεσα. Θυμάστε τι είπε ο Χριστός μιλώντας στους Φαρισαίους;

Διότι δεν είναι δένδρον καλόν, το οποίον κάμνει καρπόν σαπρόν, ουδέ δένδρον σαπρόν, το οποίον κάμνει καρπόν καλόν· επειδή έκαστον δένδρον εκ του καρπού αυτού γνωρίζεται. Διότι δεν συνάγουσιν εξ ακανθών σύκα, ουδέ τρυγώσιν εκ βάτου σταφύλια. (Λουκ.ς:43-44).

Ποιο είναι το νόημα αυτών των μεταφορών; Που θέλει να καταλήξει ο Χριστός; Στο ότι αυτό που συμβαίνει στα δέντρα, συμβαίνει και στον άνθρωπο. Ο αγαθός άνθρωπος βγάζει το αγαθό από τον αγαθό θησαυρό της καρδιάς του· και ο κακός  άνθρωπος βγάζει το κακό από τον κακό θησαυρό της καρδιάς του (Λουκ.ς:45^α). Αν κάποιος άνθρωπος έχει καλοσύνη μέσα του, τέτοιο καρπό θα δώσει. Και ποιος είναι ο συγκεκριμένος καρπός για τον οποίο μιλάει; Τα λόγια του. Συνεχίζει το εδάφιο και λέει, επειδή, από το περίσσευμα της καρδιάς μιλάει το στόμα του (Λουκ.ς:45β).

Με άλλα λόγια, η γλώσσα είναι δείκτης της καρδιάς. Το πώς μιλάω, λέει ο λόγος του Θεού, δείχνει με ακρίβεια το τι υπάρχει μέσα μου. Γι’ αυτό, αν νομίζω ότι είμαι θρήσκος και δεν χαλινώνω τη γλώσσα μου, εξαπατάω τον εαυτό μου. Το τι νομίζω εγώ για τον εαυτό μου, δεν έχει καμιά σημασία. Σημασία έχει τι φανερώνει το στόμα μου.

Η γλώσσα μπορεί να τρέχει στο κουτσομπολιό. Το κουτσομπολιό είναι πληροφορίες που μπορεί να είναι αληθινές ή και να μην είναι, αλλά δεν αφορούν κανένα άλλο εκτός από το πρόσωπο για το οποίο αναφέρονται. Μπορεί το κουτσομπολιό να έρχεται με τη μορφή του ενδιαφέροντος, ή ακόμη (και αυτή είναι η χειρότερη μορφή του) καλυμμένο με πνευματικό ενδιαφέρον: «Ξέρεις αδελφέ, να προσεύχεσαι για τον τάδε, ή την τάδε. Άκου τι του συμβαίνει. Έμαθα ή άκουσα….».

Παρ.ις:28 Ο διεστραμμένος άνθρωπος διασπείρει έριδας· και ο ψιθυριστής διαχωρίζει τους στενωτέρους φίλους. Χρειάζεται χαλινάρι στο τι μεταδίδω και το γιατί το μεταδίδω.

Εκτός από το κουτσομπολιό υπάρχει και το ψέμα. Το Λευιτ.ιθ:11 μας λέει πολύ απλά:  «Δεν θέλετε κλέπτει ουδέ θέλετε ψεύδεσθαι ουδέ θέλετε απατήσει έκαστος τον πλησίον αυτού» Δεν θα κλέβετε, δεν θα λέτε ψέματα, δεν θα κοροϊδέψετε, δεν θα ξεγελάσετε ο ένας τον άλλον. Γιατί; Επειδή ο Θεός σιχαίνεται το ψέμα.

Ψευδή χείλη βδέλυγμα εις τον Κύριον· οι δε ποιούντες αλήθειαν είναι δεκτοί εις αυτόν. (Παρ.ιβ:22).

Βδέλυγμα είναι κάτι που το σιχαίνεσαι. Το βλέπεις και θέλεις να γυρίσεις και να φύγεις από την άλλη πλευρά γιατί μόνο που το βλέπεις αηδιάζεις. Ο καθένας μας ξέρει ποια είναι αυτά που τον αηδιάζουν. Ας θυμόμαστε το συναίσθημα αυτό της αηδίας για να καταλάβουμε καλύτερα πως ο Θεός αισθάνεται με το ψέμα.

Εννοείται βέβαια πως εξ ορισμού όλοι θα απορρίψουμε το ψέμα, αλλά πόσο συχνά δε λέμε μισές αλήθειες; Στην προσπάθειά μας, να μην πληγώσουμε, ή να μην πληγωθούμε, στην προσπάθειά μας να είμαστε ευγενικοί ή να μη δημιουργήσουμε θέμα τι κάνουμε; Διακοσμούμε την αλήθεια κόβοντας τμήματα που μπορεί να μας δυσκολέψουν. Προτιμούμε μερικές φορές τα «αθώα» ψέματα, γιατί εκείνη την ώρα μας γλιτώνουν από την αμηχανία. Δεν έχουμε βρεθεί στη δύσκολη θέση να μας ρωτάνε αν το φαγητό είναι ωραίο, να μη μας αρέσει και να λέμε ένα «αθώο» ψέμα; Η αλήθεια όμως είναι πως πάλι είναι ψέμα.

Επίσης όμως, αλήθεια είναι πως ο Θεός ακόμη και σε αυτές τις αμήχανες περιπτώσεις μπορεί να μας δώσει χάρη να είμαστε αληθινοί. Δεν μπερδεύουμε την αλήθεια με την αγένεια. Με χάρη όμως, η αλήθεια μπορεί και πρέπει να λέγεται πάντα.

Το αθώο ψέμα είναι τόσο κοντά με την κολακεία. Τα όρια είναι δυσδιάκριτα. Κολακεία είναι ο ψεύτικος έπαινος. Το μπράβο εκεί που δεν αξίζει. Και μάλιστα όταν γίνεται επειδή υπάρχουν άλλα κίνητρα για το προσωπικό μας όφελος.

Διότι δεν είναι εν τω στόματι αυτών αλήθεια· η καρδία αυτών είναι πονηρία· τάφος ανεωγμένος ο λάρυγξ αυτών· διά της γλώσσης αυτών κολακεύουσι. (Ψαλμ.ε:9). Ναι στον αληθινό έπαινο, όχι στην κολακεία.

Ακόμη και το πώς μεταφέρω πληροφορίες είναι σημαντικό. Με μια μικρή παρέκκλιση μπορεί να δοθεί εντελώς άλλη εντύπωση για κάποιο θέμα. Πρέπει ο χριστιανός να είναι αξιόπιστος στα λόγια.

Η γλώσσα μπορεί επίσης να τρέξει στη βλασφημία, στο να μιλήσω πραγματικά άσχημα σε κάποιον πάνω στα νεύρα μου.

Λοιπόν, αδελφοί μου αγαπητοί, ας είναι πας άνθρωπος ταχύς εις το να ακούη, βραδύς εις το να λαλή, βραδύς εις οργήν· διότι η οργή του ανθρώπου δεν εργάζεται την δικαιοσύνην του Θεού. (Ιάκ.α:19-20). Να βάζω χαλινάρι σημαίνει να μη βιάζομαι να μιλήσω, ειδικά όταν τα νεύρα τεντώνονται.

Θάνατος και ζωή είναι εις την χείρα της γλώσσης· και οι αγαπώντες αυτήν θέλουσι φάγει τους καρπούς αυτής. (Παρ.ιη:21). Ο λαός λέει κάτι παρόμοιο: Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει.

Ας έχουμε επίσης υπόψη πως η ένταση στη φωνή μας δεν είναι η μόνη παγίδα. Το περιεχόμενο είναι επίσης ένα θέμα. Μπορούμε ακόμη και με το χαμόγελο να πούμε τα χειρότερα λόγια και να πληγώσουμε τον άλλο ανεπανόρθωτα.

Τα αστεία είναι ένας άλλος τομέας που πρέπει να ελέγχω. Το είδος και το περιεχόμενό τους. Πορνεία δε και πάσα ακαθαρσία ή πλεονεξία μηδέ ας ονομάζηται μεταξύ σας, καθώς πρέπει εις αγίους, μηδέ αισχρότης και μωρολογία ή βωμολοχία, τα οποία είναι απρεπή, αλλά μάλλον ευχαριστία. (Εφεσ.ε:3-4).

Πολλά από τα αστεία μας δε θα τα λέγαμε μάλλον αν ήταν και ο Χριστός μπροστά. Τον τρόπο που ο κόσμος μιλάει ο Θεός θέλει να τον απορρίψουμε: τώρα όμως απορρίψατε και σεις ταύτα πάντα, οργήν, θυμόν, κακίαν, βλασφημίαν, αισχρολογίαν εκ του στόματός σας· (Κολ.γ:8).

Όλα αυτά ξέρετε οδηγούν και στην εξής αλήθεια. Να χαλιναγωγώ τη γλώσσα μου σημαίνει γενικά να μη μιλάω πολύ. Η πολυλογία αναπόφευκτα θα με οδηγήσει σε αμαρτία. Μέσα στην πολυλογία δεν λείπει η αμαρτία· όποιος, όμως, κρατάει τα χείλη του, είναι συνετός (Παρ.ι:19). Ο πιο βασικός τρόπος για να φυλαχτώ είναι να μη μιλάω πολύ.

Κουτσομπολιό, ψέμα, αθώο ψέμα, κολακεία, βλασφημία, πολυλογία, φλυαρία, ο άνθρωπος του Θεού βάζει χαλινάρι σε αυτά. Η καρδιά του έχει αλλάξει. Και επειδή η χριστιανική ζωή είναι αγώνας, ξέρει πως οι παλιές συνήθειες θα τον επισκεφθούν. Για αυτό πολεμάει. Προσεύχεται, ζητάει χάρη από το Θεό, μετανοεί, αλλάζει με τη δύναμη του Θεού. Γιατί η αλήθεια είναι πως μπορούμε να βάλουμε χαλινάρι στα λόγια μας. Για ό,τι ζητάει ο Θεός να κάνουμε, μας δίνει και τη δύναμη. Δε ζητάει πράγματα χωρίς να μας δώσει την απαραίτητη δύναμη.

Μόνοι μας να βάλουμε χαλινάρι δε γίνεται. Με τη χάρη του Θεού γίνεται. Επειδή, αυτή είναι η αγάπη τού Θεού, στο να τηρούμε τις εντολές του· και οι εντολές του δεν είναι βαριές. Επειδή, κάθε τι που γεννήθηκε από τον Θεό, νικάει τον κόσμο, και η νίκη που νίκησε τον κόσμο είναι τούτη: Η πίστη μας (Α΄ Ιωάν.ε:3-4). Δεν είναι βαρύ το να ελέγχω τι λέω. Δεν είναι βαρύ να προσέχω τι λέω και να σταματώ τον εαυτό μου από το να εκφράζεται με όποιο τρόπο θέλει. Αν έχω γεννηθεί από το Θεό μπορώ να νικώ τον κόσμο.

Το παιδί του Θεού μιλάει αλλιώς. Ο Θεός μας αλλάζει, επομένως αλλάζει και το στόμα μας. Τι είδους αλλαγή φέρνει;

Μηδείς λόγος σαπρός ας μη εξέρχηται εκ του στόματός σας, αλλ' όστις είναι καλός προς οικοδομήν της χρείας, διά να δώση χάριν εις τους ακούοντας. (Εφες.δ:29).

Το αντίθετο των λόγων που είναι σάπιοι είναι αυτοί που λέγονται για να καλύψουν κάποια ανάγκη, για να οικοδομήσουν, για να βοηθήσουν. Είναι κουβέντες που δε γίνονται για να γίνονται, αλλά επειδή υπάρχει σκοπός.

Το ίδιο διδάσκει και αλλού: Ο λόγος σας ας ήναι πάντοτε με χάριν, ηρτυμένος με άλας, διά να εξεύρητε πως πρέπει να αποκρίνησθε προς ένα έκαστον. (Κολ.δ:6).

Το παιδί του Θεού όταν μιλάει οικοδομεί, διδάσκει, ενθαρρύνει, μιλάει ευγενικά. Ξέρει πως ο γλυκός λόγος πετυχαίνει πολλά περισσότερα. Είναι πολύ άσχημη εικόνα για κάποιον που λέει πως είναι χριστιανός να φωνάζει δημόσια. Μπορεί να έφερε ο σερβιτόρος το φαγητό κρύο. Μπορεί να μπήκε ο άλλος παράνομα με το αυτοκίνητό του μπροστά σου. Μπορεί ο υπάλληλος στη Δημόσια υπηρεσία που πήγες να καθυστερεί για κάποιο λόγο. Και λοιπόν; Θα κάνουμε ό,τι κάνουν οι άλλοι; Η γλυκιά απόκριση καταπραΰνει θυμό (Παρ.ιε:1^α).

Ο αληθινός χριστιανός είναι εγκρατής. Αν δεν είμαι εγκρατής δεν είμαι ώριμος. Αυτή είναι η αλήθεια. Αν δεν είμαι εγκρατής στο στόμα μου, δεν είμαι και αλλού. Αντίθετα, αν δεν αμαρτάνω με τα λόγια, τότε είμαι ικανός να έχω εγκράτεια παντού. Αν κάποιος δεν φταίει σε λόγο, αυτός είναι τέλειος άνδρας, είναι δυνατός να χαλιναγωγήσει και ολόκληρο το σώμα (Ιάκ.γ:2β).

Ο Χριστός είπε, Σας λέω δε ότι, για κάθε αργό λόγο, που θα μιλούσαν οι άνθρωποι, θα λογοδοτήσουν γι' αυτόν κατά την ημέρα της κρίσης (Ματθ.ιβ:36). «Αργός» λόγος θα πει, άχρηστος, χωρίς σκέψη, χωρίς σκοπό. Να μιλάω για να μιλάω. Έ, για κάθε τέτοιο λόγο, θα δώσουμε λόγο.

Εύχομαι πραγματικά να συνειδητοποιούμε το πόσο προσγειωμένος, απλός και σοφός είναι ο λόγος του Θεού. Τι περιμένει ο Θεός από εμάς; Τι σημαίνει να είναι κάποιος πραγματικά θρήσκος; Αληθινά ευσεβής; Σημαίνει να χαλινώνει τη γλώσσα του. Αν αυτό δεν κάνει, όλα τα άλλα είναι μάταια. Η γλώσσα είναι θηρίο που πρέπει να δαμαστεί. Επίσης είναι ο καθρέπτης, ο δείκτης του τι υπάρχει μέσα μας. Από το περίσσευμα της καρδιάς μιλάει το στόμα. Ίσως θα περίμενε κάποιος να ακούσει για μυστήρια, για αποκαλύψεις, για οράματα, για προσευχές. Αληθινή θρησκεία σημαίνει να προσέχω τα λόγια μου. Αν κάποιος ανάμεσά σας νομίζει ότι είναι θρήσκος, και δεν χαλινώνει τη γλώσσα του, αλλά εξαπατάει την καρδιά του, η θρησκεία του είναι μάταιη (Ιάκ.α:26).

Ας προσευχόμαστε λοιπόν. Υπάρχουν δύο εδάφια που είναι προσευχές και θα μπορούσαν να γίνουν και η δική μας προσευχή στο Θεό. Το πρώτο είναι στον Ψαλμό ρμα:3 «Βάλε Κύριε φυλακή στο στόμα μου, φύλαττε την θύρα των χειλέων μου.» Κύριε, κλείσε το στόμα μου. Φύλαξε, φρούρησε τα χείλια μου. Το δεύτερο είναι στις Παρ.λ:8, «ματαιότητα και λόγο ψευδή απομάκρυνε από μένα».