Κ α λ η μ έ ρ α

 

Ποιοι είμαστε

(Μαλαχ.α:1 – 5)

 

Το βιβλίο του Μαλαχία περιγράφει τη διεφθαρμένη θρησκευτικότητα κάθε εποχής, και της δικής μας. Περιγράφει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, τη σύγχρονη στάση του ανθρώπου ο οποίος θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο από τον Θεό και έχει το θράσος να Τον μετρήσει με το μέτρο της ανθρώπινης ηθικής.  

Αυτή η στάση προδίδεται με μια φράση που συνεχώς επαναλαμβάνεται στο βιβλίο: «Εις τι».

Εμφανίζεται 7 φορές στο βιβλίο και κάθε φορά που τη βλέπουμε, εκφράζει τον άνθρωπο που προκαλεί τον Θεό, προκαλεί τις δηλώσεις του Θεού, προκαλεί τις αξιώσεις του Θεού, προκαλεί τον Θεό να δώσει εξηγήσεις με ανθρώπινους όρους. 

Στο α:2 ο Θεός ξεκινάει το μήνυμά Του και λέει στους ανθρώπους Εγώ σας ηγάπησα. Οι άνθρωποι όμως με κριτική απιστία απαντούν: Εις τι μας ηγάπησας;

Κ α λ η μ έ ρ α

 

ΙΕΡΕΜΙΑΣ

Α. ΘΕΜΑ

Ο Ιερεμίας όπως ο Ησαΐας έφερε ένα μήνυμα καταδίκης στον αποστατημένο Ισραήλ. Ωστόσο σε αντίθεση με τον έντονο και αυστηρό τρόπο του Ησαΐα, ο τόνος του Ιερεμία είναι ήπιος και γλυκός. Ο Ιερεμίας εξέφρασε τη θλίψη του Γιάχβε εξαιτίας της αμαρτίας του Ισραήλ. Ενώ ο Ησαΐας έγραφε βουτώντας την πένα του στη φωτιά, το μελάνι του Ιερεμία ήταν αναμεμιγμένο με δάκρια. Όπως λέει στο θ:1, «Είθε να ήτο η κεφαλή μου ύδατα, και οι οφθαλμοί μου πηγή δακρύων, δια να κλαίω ημέραν και νύκτα τους πεφονευμένους της θυγατρός του λαού μου!». Εξαιτίας αυτού ο Ιερεμίας είναι γνωστός σαν «ο προφήτης που θρηνεί».

Το θέμα του βιβλίου είναι η αναλλοίωτη αγάπη του Γιάχβε απέναντι στον αποστατημένο λαό Του και η θλίψη Του για την αποκατάσταση τους.

Κ α λ η μ έ ρ α

ΗΣΑΙΑΣ

Α. ΘΕΜΑ

Το βιβλίο του Ησαΐα είναι από τα ομορφότερα και θαμαστότερα απ’ όλα τα προφητικά βιβλία. Μερικές φορές το έχουν αποκαλέσει το 5ο Ευαγγέλιο γιατί δίνει πολύ έμφαση στη χάρη του Θεού και στο απολυτρωτικό του έργο σε σχέση με το Ισραήλ και τα έθνη. Οι δύο κύριες διαιρέσεις του μπορούν να θεωρηθούν σαν η απόρριψη (α - λθ) και η παρηγοριά (μ - μς). Στα πρώτα κεφάλαια ο Ησαΐας προφητεύει την αιχμαλωσία του λαού Ισραήλ από τους Βαβυλώνιους και τη θλίψει και τις κρίσεις των τελευταίων ημερών. Το δεύτερο τμήμα περιέχει προφητείες για την επιστροφή του λαού Ισραήλ από την Βαβυλώνια αιχμαλωσία και την τελική τους αποκατάσταση και την επανεγκατάστασή τους στην Παλαιστίνη τους τελευταίους καιρούς. Μπορούμε να συνοψίσουμε το θέμα του Ησαΐα ως εξής: Η οργή του Θεού έχει σαν κατάληξη την καταδίκη του λαού Ισραήλ και τη θλίψει τους, η χάρη του Θεού καταλήγει στη σωτηρία τους και στην ύψωση τους. Το βιβλίο του Ησαΐα είναι γεμάτο προφητείες που αναφέρονται στην έλευση του Σωτήρα.

Η λέξη κλειδί του βιβλίου είναι η σωτηρία.

Κ α λ η μ έ ρ α

 

ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ

 

Α. ΤΙΤΛΟΣ

Στα Εβραϊκά το όνομα του βιβλίου είναι «Άσμα Ασμάτων», και προφανώς ονομάστηκε έτσι από το γεγονός ότι απ’ όλα τα άσματα του Σολομώντα (Α΄Βασ.δ:32), αυτό είναι το σπουδαιότερο.

 

Β. ΘΕΜΑ

Το Άσμα Ασμάτων είναι μια ιστορία αγάπης η οποία υψώνει την αγνή φυσική έλξη. Ωστόσο αυτό μπορούμε να το δούμε με τους ακόλουθους τρόπους:

            Κυριολεκτικά - η αγάπη του άνδρα και της γυναίκας

            Παραβολικά - η αγάπη του Γιάχβε και του λαού Ισραήλ

            Δογματικά - η αγάπη του Χριστού με την εκκλησία του

            Πνευματικά - η αγάπη του Κυρίου με την κάθε ψυχή.

Σημείωση: το Άσμα Ασμάτων είναι ένα ανατολικό ποίημα κι οι ανατολικοί αναφέρονται με πολλά λόγια στα πιο απόκρυφα και πιο εσωτερικά θέματα. Η γλώσσα είναι σε πολλά σημεία πολύ τρυφερή και ιδιαίτερη και παρ’ όλα αυτά δεν υπάρχει τίποτα εδώ που θα μπορούσε να προσβάλει ακόμα και τον πιο συνεσταλμένο ανατολικό.

Κ α λ η μ έ ρ α

 

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΗΣ

Α. ΤΙΤΛΟΣ

Ο τίτλος Εκκλησιαστής σημαίνει «ο κήρυκας».

Β. ΘΕΜΑ

Μετά την απομάκρυνση του από το Θεό (Α΄Βασ.ια:1-8), ο Σολομώντας διατήρησε τα πλούτη του και τη σοφία του. Έχοντας τα αυτά άρχισε να αναρωτιέται για την αλήθεια και την ευτυχία μακριά από το Θεό. Το αποτέλεσμα αυτής της αναζήτησης του εκφράζεται με τη φράση που επαναλαμβάνεται συχνά μέσα στο βιβλίο «τα πάντα ματαιότης». (Η λέξη ματαιότητα εδώ σημαίνει «το κενό κάτι που δεν αξίζει τίποτε».) Ο Σολομώντας έμαθε την παρακάτω αλήθεια η οποία συνοψίζει το θέμα του βιβλίου: Χωρίς την ευλογία του Θεού η σοφία, η υψηλή θέση και τα πλούτη δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τον άνθρωπο αλλά μάλλον προκαλούν ανησυχία και απογοήτευση. Αυτό το γεγονός φανερώνει την αξία του Εκκλησιαστή, ενός βιβλίου που το γενικό του πνεύμα είναι πεσιμιστικό, απαισιόδοξο.

Κ α λ η μ έ ρ α

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

Α. ΘΕΜΑ

Οι Παροιμίες είναι ένα βιβλίο σοφίας. Είναι επίσης ένα πρακτικό βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης. Αναφέρεται στην εφαρμογή των αρχών της δικαιοσύνης, της ευθύτητας και της ευσέβειας στην καθημερινή ζωή. Διδάσκει τη σοφία η οποία βασίζεται στο Λόγο του Κυρίου.

Β. ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Θεωρείται γενικά ότι ο συγγραφέας της πλειοψηφίας των Παροιμιών είναι ο Σολομώντας. Ωστόσο δεν ήταν ο μόνος. Η σοφία του «σοφού» (κα:17), οι άνδρες του Εζεκία (κε:1), ο Αγούρ (λ:1) και ο βασιλιάς Λεμουήλ και η μητέρα του (λα:1) περιλαμβάνονται κι αυτοί μέσα στο βιβλίο.

Κ α λ η μ έ ρ α

ΨΑΛΜΟΙ

Α. ΘΕΜΑ

Οι Ψαλμοί είναι συλλογή θεόπνευστης Εβραϊκής ποίησης η οποία αναφέρεται στη λατρεία και περιγράφει πνευματικές εμπειρίες των Εβραίων. Στα ιστορικά βιβλία βλέπουμε το Θεό να μιλάει για τον άνθρωπο. Στα προφητικά βιβλία βλέπουμε το Θεό να μιλάει στον άνθρωπο. Στους ψαλμούς βλέπουμε τον άνθρωπο να μιλάει στο Θεό.

Καθώς ο πιστός της Παλαιάς Διαθήκης μιλούσε στο Θεό του, όποια κι αν ήταν η εμπειρία του, αυτό που δέσποζε στη λατρεία - δοξολογία του, ήταν ότι μπορούσε να δοξολογεί το Θεό και να Τον υψώνει σ’ όλες τις περιστάσεις γιατί η πιστότητα Του στο παρελθόν ήταν και είναι μια εγγύηση για την πιστότητα Του και στο μέλλον. Υπάρχει επίσης το προφητικό στοιχείο στους ψαλμούς. Αρκετές φορές οι συγγραφείς αναφέρουν και λένε κάποια θεόπνευστα λόγια που αναφέρονται στον ερχομό της ένδοξης βασιλείας του Θεού και του ένδοξου βασιλιά - του Μεσσία. Στην Καινή Διαθήκη έχουμε τις περισσότερες αναφορές από τους ψαλμούς απ’ οποιοδήποτε άλλο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης.

Κ α λ η μ έ ρ α

Η απαραίτητη προϋπόθεση

Ιωάννης κα

Η έννοια της φιλίας μοιάζει έτσι κι αλλιώς συχνά τόσο φευγαλέα και ρευστή, που το ξεχείλωμά της μέχρι πλήρους ακύρωσής στις σελίδες του facebook … γίνεται ως προσβλητική. Κανείς δεν επικοινωνεί με φίλους του μέσω facebook απλά ψιλοσαχλαμαρίζει στην καλύτερη περίπτωση… και στη χειρότερη γίνεται μέλος για να κατασκοπεύει τους «φίλους» του» (Lifo, τεύχος 142, σελ. 25).

Τα χαρακτηριστικά αυτής της κοινότητας είναι: Ο εκλεκτισμός. Διαλέγεις εσύ ποιοι θα είναι οι φίλοι σου. Η επιλεκτικότητα. Επιλέγεις εσύ το επίπεδο της διαφάνειας μπροστά τους. Η επιδερμικότητα. Η επικοινωνία εξαντλείται σε μεγάλο βαθμό σε κουβεντούλα και όχι σε άνοιγμα καρδιάς. Η εξ αποστάσεως και εκ του ασφαλούς επικοινωνία.

Κ α λ η μ έ ρ α

ΙΩΒ

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο Ιώβ είναι το πρώτο από τα πέντε ποιητικά βιβλία. Τα άλλα είναι οι Ψαλμοί, οι Παροιμίες, ο Εκκλησιαστής και το Άσμα Ασμάτων.

Β. ΘΕΜΑ

Ο Ιώβ είναι ένα ξεχωριστό βιβλίο στη σφαίρα της φιλοσοφίας με το πρόβλημα των ανθρώπινων παθημάτων σαν θέμα του. Ασχολείται και προσπαθεί να δώσει απάντηση πάνω στο θέμα της ζωής και του ανθρώπου και στις απαντήσεις που δίνονται σ’ αυτό το βιβλίο αξίζει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή γιατί ερευνά διάφορα θέματα τα οποία έχουν απασχολήσει το νου του ανθρώπου μέσα στους αιώνες. Δεν ερευνά μόνο αλλά παράλληλα δίνει και τις απαντήσεις σε πολλά προβλήματα - ιδιαίτερα στην ερώτηση γιατί υποφέρει ο δίκαιος;

Στο τέλος του βιβλίου ο Ελιού εξηγεί ότι ο Θεός έχει έναν ιδιαίτερο σκοπό όταν επιτρέπει να υποφέρει ο άνθρωπος γιατί τον παιδεύει με σκοπό να τον φέρει περισσότερο κοντά Του. Ο Θεός χρησιμοποίησε τα παθήματα σαν δοκιμή του χαρακτήρα του Ιώβ και σαν ένα μέσο για να αποκαλύψει στον ίδιο την αμαρτία της αυτοδικαίωσης, την οποία δεν είχε συνειδητοποιήσει.

Κ α λ η μ έ ρ α

ΕΣΘΗΡ

Α. ΘΕΜΑ

Το βιβλίο της Εσθήρ αποτελεί μια ιδιομορφία μέσα στην Βίβλο. Το όνομα του Θεού δεν αναφέρεται ούτε μια φορά ούτε γίνεται κάποια αναφορά στον Εβραϊκό νόμο ή θρησκεία. Ωστόσο υπάρχει πλήθος αναφορών και στοιχείων για το έργο του Θεού ανάμεσα στο λαό Του καθώς και για τη φροντίδα Του προς αυτούς. Το βιβλίο καταγράφει την απελευθέρωση των Εβραίων από την απειλή της καταστροφής.

Τα γεγονότα που συμβαίνουν στο βιβλίο αυτό προηγούνται απ’ αυτά στο βιβλίο του Νεεμία κατά 30 χρόνια περίπου. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι η Εσθήρ είναι αυτή που άνοιξε τον δρόμο για το έργο αυτό που έκανε ο Νεεμία. Ο γάμος της με τον βασιλιά πρέπει να έδωσε πολλά προνόμια στους Εβραίους. Αν δεν ήταν αυτή, η Ιερουσαλήμ ίσως ποτέ δεν θα είχε ξανακτιστεί. Το βιβλίο της Εσθήρ είναι μεγάλο ιστορικό γεγονός κι όχι απλά ένα ηθικό συμπέρασμα: «Η απελευθέρωση του έθνους των Εβραίων από την εκμηδένιση τις μέρες της αιχμαλωσίας στη Βαβυλώνα». Αν το έθνος των Εβραίων είχε εξολοθρευτεί τελείως, δεν θα μπορούσε να έχει έρθει ο Μεσσίας στη γη.

Κ α λ η μ έ ρ α

ΝΕΕΜΙΑ

Α. ΘΕΜΑ

Το βιβλίο του Νεεμία είναι η αυτοβιογραφία ενός άνδρα ο οποίος θυσίασε την άνεση και την πολυτέλεια της ζωής στο Περσικό παλάτι προκειμένου να βοηθήσει τα αδέλφια του που είχαν ανάγκη στην Ιερουσαλήμ. Περιγράφει έναν άνδρα ο οποίος συνδύαζε την πνευματικότητα με την πρακτικότητα, έναν άνδρα ο οποίος ήξερε πώς να προσεύχεται και πώς να εργάζεται. Δίχως κανένα φόβο, ο Νεεμία αρνήθηκε να συμβιβαστεί με τους εχθρούς του εξωτερικά ή με την αμαρτία εσωτερικά. Ωστόσο για όλα αυτά που κατάφερε, ο ίδιος έδωσε ταπεινά όλη τη δόξα στο Θεό.

Β. ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ο συγγραφέας αυτής της βιογραφίας είναι ο Νεεμία.

Γ. ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Το βιβλίο του Νεεμία το οποίο καλύπτει δώδεκα χρόνια περίπου, από 446 - 434 π.Χ. , καταγράφει τα γεγονότα που περιλαμβάνουν το ταξίδι του στην Ιερουσαλήμ, την ανακατασκευή του τοίχους της πόλης και την αποκατάσταση της λατρείας μέσα στο ναό.

Κ α λ η μ έ ρ α

ΕΣΔΡΑ

Α  ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τα βιβλία του Έσδρα, του Νεεμία και της Εσθήρ συνδέονται στενά μεταξύ τους και αναφέρονται στην ίδια περίοδο. Τα κύρια γεγονότα που καλύπτουν αυτά τα τρία βιβλία αναφέρονται στην ιστορία του λαού Ισραήλ μετά την εξορία και είναι:

*     Οι εξόριστοι επιστρέφουν με τον Ζοροβάβελ - 536 π.Χ.

*     Η ανακατασκευή του ναού - 535 π.Χ.

*     Η διακονία των προφητών Αγγαίου και Ζαχαρία - 520 π.Χ.

*     Η αφιέρωση του Ναού - 515 π.Χ.

*     Τα γεγονότα που αναφέρονται στο βιβλίο της Εσθήρ 478 - 473 π.Χ.

*     Η επίσκεψη του Έσδρα στην Ιερουσαλήμ - 458 π.Χ.

*     Ο Νεεμία αποστέλλεται στην Ιερουσαλήμ σαν κυβερνήτης, η ανακατασκευή του τοίχους απ’ αυτόν - 446 π.Χ.

*     Οι προφητείες του Μαλαχία

Κ α λ η μ έ ρ α

B' ΧΡΟΝΙΚΩΝ

Α. ΘΕΜΑ

Όπως στο Α’ Χρονικών, έτσι κι εδώ επαναλαμβάνονται πολλά από τα γεγονότα που αναφέρθηκαν στο Β΄ Σαμουήλ, Α’ και Β’ Βασιλέων. Υπάρχουν περίπου 40 παράλληλα αποσπάσματα στο Β’ Χρονικών, ένα βιβλίο που ασχολείται με τη βασιλεία του Σολομώντα και τους πετυχημένους βασιλιάδες του Ιούδα.

Β. ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Κι εδώ δεν είναι σίγουρο ποιος είναι ο συγγραφέας, φαίνεται όμως ότι ο Έσδρα εξέδωσε αυτό το βιβλίο.

Γ. ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Συνεχίζοντας την ιστορία του Ιούδα που άρχισε στο Α’ Χρονικών, το Β’ Χρονικών προχωράει με το Σολομώντα και τελειώνει με το διάταγμα του Κύρου, που επέτρεψε στο λαό να επιστρέψει από την αιχμαλωσία και τους έδωσε το δικαίωμα να ξαναχτίσουν το ναό.

Κ α λ η μ έ ρ α