Ο χρυσός κανόνας

 

Η ιδέα, να ανταποδίδουμε τα ίσα σε όσους μας πολεμάνε, που είναι τόσο εύκολη και αγαπητή για την αμαρτωλή μας φύση, έρχεται σε αντίθεση με το εδάφιο που θα μελετήσουμε σήμερα από την Επί του Όρους ομιλία. Το εδάφιο είναι γνωστό σαν «ο Χρυσός Κανόνας».

«Λοιπόν πάντα όσα αν θέλητε να κάμνωσιν εις εσάς οι άνθρωποι, ούτω και σεις κάμνετε εις αυτούς· διότι ούτος είναι ο νόμος και οι προφήται» (Ματθ.ζ:12).

Ξεκινάει με την λέξη, «λοιπόν», για να μας συνδέσει με όλα τα προηγούμενα εδάφια, και με όλη την επί του Όρους ομιλία. Είναι ένα από τα πρακτικά συμπεράσματα όλη της ομιλίας. Αφού ακούσαμε όλα αυτά τα ωραία που είπε ο Χριστός, τι πρέπει να κάνουμε τώρα;

Για παράδειγμα, Αιτείτε και θέλει σας δοθεί, ζητείτε και θέλετε ευρεί, κρούετε και θέλει σας ανοιχθεί. Αφού ο Θεός όταν του ζητάμε, είναι πιστός και μας δίνει δώρα πνευματικά,  αφού είναι καλός Πατέρας, αφού είμαστε παιδιά Του, θα πρέπει να φερόμαστε στους άλλους όπως θα θέλαμε και αυτοί να φέρονται σε εμάς.

Στα εδάφια 1-5 του ίδιου κεφαλαίου που γράφει το «μη κρίνετε για να μη κριθείτε» αυτό που μας λέει το εδάφιο 12 είναι πως δεν πρέπει να κάνω τον Θεό στην ζωή των άλλων, γιατί και εγώ δεν θα θέλω να το κάνουν οι άλλοι σε μένα.

Είναι μια πρόταση που περικλείει όλη την ομιλία, σαν συμπέρασμα. Αν θέλω να εφαρμόσω στην ζωή μου όλα αυτά που είπε και δεν τα θυμάμαι, μπορώ να κάνω στους άλλους, αυτά που θέλω και εκείνοι να κάνουν σ’ εμένα.

Ένας ακόμη λόγος που μας σιγουρεύει πως αυτό το εδάφιο αναφέρεται σε όλη την ομιλία είναι η αναφορά στο νόμο και τους προφήτες. Είπε ο Ιησούς, πως όταν κάνω στους άλλους, αυτό που θέλω να κάνουν σε μένα, τότε Αυτός είναι ο νόμος και οι προφήτες. Υπάρχει ακόμη μια τέτοια αναφορά στην αρχή της ομιλίας «Μη νομίσητε ότι ήλθον να καταλύσω τον νόμον ή τους προφήτας· δεν ήλθον να καταλύσω, αλλά να εκπληρώσω» (Ματθ.ε:17).

Ο νόμος και οι προφήτες αντιπροσωπεύουν όλη την Παλαιά Διαθήκη, είναι μια έκφραση για όλο τον νόμο, την βουλή του Θεού. Μας δείχνει λοιπόν το εδάφιο τι να κάνουμε σε χιλιάδες περιπτώσεις στην ζωή μας, όταν δεν υπάρχει κάποιο εδάφιο για κάθε περίπτωση.

Την ίδια φράση την βρίσκουμε και σε άλλα εβραϊκά κείμενα και  σε αρκετές θρησκείες. Μια από αυτές είναι ο Κομφουκιανισμός.  Ένας μαθητής του Κομφούκιου, ρώτησε τον Κομφούκιο να του πει μια λέξη που να τον οδηγεί στην ζωή του. Και ο Κομφούκιος απάντησε: «Αμοιβαιότητα». Αυτό στηρίζεται στο «Μην κάνεις, ό,τι δεν θες να σου κάνουν». Αυτό, δίνει έμφαση στο αρνητικό.

Ο Χριστός είναι ο μόνος που έδωσε έμφαση στην θετική πλευρά.

Το να αγαπώ με την αγάπη του Χριστού,

·        δεν σημαίνει να μην κάνω ότι δεν μου αρέσει να κάνουν σε μένα,

·        αλλά, να φέρομαι όπως θέλω να μου φέρονται.

Δεν είναι αγάπη Χριστού να λέω, «δεν κλέβω γιατί δεν μου αρέσει να  με κλέβουν». «Δεν ρωτάω τους άλλους τι κάνουν γιατί δεν θέλω να ανακατεύονται στη δική μου ζωή». Αυτό είναι αδιαφορία, είναι εκλεπτυσμένη ανευθυνότητα για την ζωή του άλλου.

Να δούμε σύντομα δύο περικοπές μέσα στην Καινή Διαθήκη που μας διδάσκουν ακριβώς αυτό το πράγμα:

Ματθ.κε:31-33 Όταν δε έλθη ο Υιός του ανθρώπου εν τη δόξη αυτού και πάντες οι άγιοι άγγελοι μετ' αυτού, τότε θέλει καθήσει επί του θρόνου της δόξης αυτού και θέλουσι συναχθή έμπροσθεν αυτού πάντα τα έθνη, και θέλει χωρίσει αυτούς απ' αλλήλων, καθώς ο ποιμήν χωρίζει τα πρόβατα από των εριφίων, και θέλει στήσει τα μεν πρόβατα εκ δεξιών αυτού, τα δε ερίφια εξ αριστερών.. Αυτή είναι η σκηνή της τελικής κρίσης.

Ματθ.κε:41-46 Τότε θέλει ειπεί και προς τους εξ αριστερών· Υπάγετε απ' εμού οι κατηραμένοι εις το πυρ το αιώνιον, το ητοιμασμένον διά τον διάβολον και τους αγγέλους αυτού. Διότι επείνασα, και δεν μοι εδώκατε να φάγω, εδίψησα, και δεν με εποτίσατε, ξένος ήμην, και δεν με εφιλοξενήσατε, γυμνός, και δεν με ενεδύσατε, ασθενής και εν φυλακή, και δεν με επεσκέφθητε. Τότε θέλουσιν αποκριθή προς αυτόν και αυτοί, λέγοντες· Κύριε, πότε σε είδομεν πεινώντα ή διψώντα ή ξένον ή γυμνόν ή ασθενή ή εν φυλακή, και δεν σε υπηρετήσαμεν; Τότε θέλει αποκριθή προς αυτούς, λέγων· Αληθώς σας λέγω, καθ' όσον δεν εκάμετε εις ένα τούτων των ελαχίστων, ουδέ εις εμέ εκάμετε. Και θέλουσιν απέλθει ούτοι μεν εις κόλασιν αιώνιον, οι δε δίκαιοι εις ζωήν αιώνιον.

Προσέξτε, αν ο νόμος του Χριστού ήταν «μην κάνεις ότι δεν θέλεις να σου κάνουν», τα κατσίκια θα ήταν αθώα. Ούτε σκότωσαν, ούτε έκλεψαν, ούτε πρόσβαλαν. Τίποτα από αυτά. Ήταν καλοί άνθρωποι. Κανέναν δεν πείραξαν. Σε αυτό το σκεπτικό όλοι μας υπακούμε. Δεν έχει δυσκολία. Να αδιαφορείς είναι εύκολο. Να είμαι ανεύθυνος για τη ζωή του άλλου είναι εύκολο. Και ακούγεται λογικό να πει κανείς, «δεν ανακατεύομαι στου άλλου τα προβλήματα, γιατί δεν μου αρέσει να ανακατεύονται στα δικά μου».

Όπως το διατύπωσε όμως ο Χριστός, ήταν ένοχοι. Γιατί είναι εξίσου αμαρτία να μην κάνω αυτό που ξέρω πως πρέπει να κάνω. Είναι αμαρτία παράλειψης.

Το κομμάτι αυτό περιγράφει μια πτυχή του πως θα κριθούμε. Και το κριτήριο για το αν είμαστε δίκαιοι ή όχι, αυτό που δείχνει αν υπάρχει έργο Χριστού στην καρδιά μας, είναι πως αντιδρούμε στην ανθρώπινη ανάγκη, στον ανθρώπινο πόνο.

Δεν μπορεί ο Χριστός να έχει έρθει μέσα μου και να βλέπω ανάγκες που μπορώ να καλύψω και να αδιαφορώ. Ακόμη και όταν δεν μου το ζητήσουν. Το σκεπτικό «δεν ρωτάω για να μην ενοχλήσω», δεν είναι χριστιανικό.

Γύρω μας υπάρχουν άνθρωποι που θα προτιμούσαν να ενοχληθούν από το ενδιαφέρον μας, παρά από την αδιαφορία μας.

Ο Χριστός ήρθε και μας ζήτησε, όταν εμείς ήμασταν αδιάφοροι, και ούτε που Του ζητούσαμε βοήθεια. Το ίδιο θέλει να κάνουμε κι εμείς.

Υπάρχουν ψυχές ανάμεσά μας, που αν δεν ρωτήσουμε εμείς τι κάνουν, ποτέ δεν θα ανοίξουν το στόμα τους να μας πουν. Θα ήθελαν όμως κάποιος να πάει να ρωτήσει.

Όπως ακριβώς είναι αμαρτία να κάνω πράγματα που δεν πρέπει, είναι το ίδιο αμαρτία να μην κάνω αυτά που πρέπει.

Εις τον όστις λοιπόν εξεύρει να κάμνη το καλόν και δεν κάμνει, εις αυτόν είναι αμαρτία (Ιάκ.δ:17).

Η αγάπη οδηγεί σε πράξεις όχι σε αδράνεια. Με οδηγεί να καταλάβω πως έχω ευθύνη για τον διπλανό μου.

Όταν έχω πέσει σε αμαρτία, δεν θέλω κάποιος να με κρίνει. Αλλά να σταθεί πλάι μου με την αλήθεια και με αγάπη να κάνει υπομονή μαζί μου. Το ίδιο θέλει ο Χριστός να φερθώ στον αδερφό μου, που τον βλέπω να κάνει κάποια αμαρτία. Ξεκινάμε από τον εαυτό μας. Βάζουμε τον εαυτό μας στην θέση του ανθρώπου.

Αν η πνευματική  μου ζωή δεν πάει καλά, και ποτέ κανείς δεν με ρωτήσει, «Ε, με τον Θεό πως τα πας;», μόνος μου δεν θα μπορέσω εύκολα να βγω από τον βάλτο. Μπορεί να μην θέλω να ξέρουν οι άλλοι τι γίνεται στην ζωή μου, να με ενοχλεί που με ρωτάνε, όλοι στο βάθος όμως θέλουμε να μας νοιάζονται. Και όπως θα ήθελα εγώ να με νοιάζεται κάποιος, έτσι θέλει ο Χριστός να νοιάζομαι και εγώ για τους άλλους.

Όχι να είμαι περίεργος, να νοιάζομαι! Άλλο η περιέργεια, άλλο το ενδιαφέρον. Η περιέργεια αρκείται στις πληροφορίες. Ο περίεργος θέλει μόνο να γνωρίζει. Αυτός που ενδιαφέρεται πραγματικά, αφού μάθει, τρέχει, βοηθάει, προσεύχεται. Και κυρίως δε μιλάει παραπέρα.

Είμαστε σώμα Χριστού. Αν ένας πάσχει, όλοι πάσχουν, αν ένας χαίρεται, όλοι χαίρονται. Φοβόμαστε να βάλουμε τα χέρια μας και να αγγίξουμε την ζωή του άλλου, γιατί αυτό έχει ευθύνη, αλλά, μόνο έτσι θα μεγαλώσουμε. Φοβόμαστε επίσης γιατί δεν θέλουμε κι εμείς να δίνουμε λογαριασμό σε άλλους για την ζωή μας. Αυτό όμως, δεν είναι Εκκλησία.

Αν έχω κάποια έξη, κάποια κακιά συνήθεια, και δεν μπορώ μόνος μου να την ξεπεράσω, θα ήθελα κάποιον άνθρωπο, ώριμο πνευματικά, που θα με ενθαρρύνει, θα με διδάξει, θα μου πει την αλήθεια για τον εαυτό μου χωρίς συμβιβασμό, αλλά και με αγάπη και θα με σπρώξει να υπακούσω. Όχι να με κατακρίνει, ή να με κουτσομπολέψει. Τέτοιος πρέπει να είμαι και εγώ στους άλλους.  Όπως θα ήθελα να με βοηθήσει κάποιος ώστε να βρω γιατρειά, και συγχώρεση, πρέπει με έλεος, και σοφία να υπηρετήσω και εγώ τους άλλους.

Γαλ.ς:1,2 Αδελφοί, και εάν άνθρωπος απερισκέπτως πέση εις κανέν αμάρτημα, σεις οι πνευματικοί διορθόνετε τον τοιούτον με πνεύμα πραότητος, προσέχων εις σεαυτόν, μη και συ πειρασθής. Αλλήλων τα βάρη βαστάζετε και ούτως εκπληρώσατε τον νόμον του Χριστού.

Πολλές φορές δεν έρχεται γιατρειά από την αμαρτία, γιατί δεν έχουμε κάποιον να την μοιραστούμε. Θα ήθελες να έχεις κάποιον που να μπορείς να τον εμπιστευθείς τόσο πολύ; Γίνε εσύ ένας άνθρωπος που θα σε εμπιστεύονται.

Ή μπορεί να έχω πολλά νεύρα. Ή να είμαι γρήγορος να απαντάω, χωρίς να αφήνω τον άλλο να μιλήσει. Όπως θα ήθελα την ανεκτικότητα του άλλου, το ίδιο ανεκτικός πρέπει να είμαι κι εγώ, όταν ο άλλος θυμώνει.

Ξέρεις πως τελευταία κάποιος δεν έρχεται στην εκκλησία. Όταν τον δεις στον δρόμο, ή αν έρθει μετά από καιρό, ποια είναι η πρώτη κουβέντα; «Να δω τι δικαιολογία θα μου πεις που δεν έρχεσαι; για όλα έχεις χρόνο, για την εκκλησία δεν έχεις;» Ή θα του πεις: «Γεια σου, τι γίνεσαι, καιρό έχω να σε δω!» Αν εγώ είχα αδιαφορήσει για λίγο καιρό, τι θα με ξανάφερνε πίσω; Η αγάπη ή η κατάκριση;

Βλέπεις κάποιον άνθρωπο στην εκκλησία και είναι στεναχωρημένος, δεν χαμογελάει, βιάζεται στο τέλος να φύγει. Τι κάνεις; Τον κρίνεις και σκέφτεσαι μέσα σου: «Ήθελα να ξέρω τι έχει εναντίον μας και δεν μας χαιρετάει! Μύγα τον τσίμπησε; Τι του κάναμε;» Ή σκέφτεσαι; «Τι να τρέχει άραγε με την ζωή του; Μήπως έχει κάποιο πρόβλημα στο σπίτι; Με τα παιδιά, με τη δουλειά; Τι έγινε; Θα προσευχηθώ και θα τον πάρω το απόγευμα τηλέφωνο να δω τι κάνει».

Αν πω, «έχω τα δικά μου, δεν προλαβαίνω», αυτό μπορεί να ακούγεται αλήθεια, είναι όμως επιφανειακή. Γιατί τις πιο πολλές φορές ο πραγματικός λόγος είναι ό,τι δεν θέλω. Έχω τις δικές μου έγνοιες. Ξέρετε, όσο περισσότερο κάνουμε τον εαυτό μας, το κέντρο της ζωής, τόσο πιο δυστυχισμένοι θα είμαστε. Δεν μας έφτιαξε ο Θεός να ζούμε έτσι. Όσο περισσότερο υπηρετούμε και έχουμε τον Χριστό στο κέντρο, τόσο περισσότερο ισορροπημένοι και ικανοποιημένοι είμαστε.

Πάμε πάλι στο εδάφιο μας και να προσέξουμε την δεύτερη λέξη:  «Λοιπόν, πάντα». πάντα όσα αν θέλητε να κάμνωσιν εις εσάς οι άνθρωποι, ούτω και σεις κάμνετε εις αυτούς.

Σε κάθε είδους συμπεριφορά εφαρμόζεται αυτό. Και σε πράγματα και καταστάσεις πιο απλές από αυτές που αναφέραμε.

Όταν κάνω κάτι λάθος, κάτι απλό, σπάσω την καλή πιατέλα που ήταν γαμήλιο δώρο, η ελπίδα μου είναι η γυναίκα μου να έχει υπομονή μαζί μου. Έτσι θα πρέπει να κάνω και εγώ.

Αν ξεχάσω να κλείσω τα φώτα στο σπίτι την ώρα που έφυγα, θα ήθελα κάποιος να τα κλείσει και να μην κάνει ολόκληρη σκηνή όταν θα γυρίσω.

Κάποιος διηγούταν πως ξεχνούσε τα φώτα στο σαλόνι ανοιχτά όποτε έφευγε. Και πάντα η γυναίκα του τον μάλωνε για αυτό. Κάποια φορά που τα ξέχασε πάλι του έβαλε αρκετά τις φωνές γιατί ο λογαριασμός της ΔΕΗ ανεβαίνει, τόσα φώτα, ανοιχτά για ώρες! Μια μέρα που έλειπε, όταν  γύρισε στο σπίτι βρήκε τα φώτα ανοιχτά και η γυναίκα του ήταν κάπου αλλού. Η πρώτη αντίδραση ήταν να πάει να της το πει. «Κοίτα, κι εσύ ξέχασες τα φώτα ανοιχτά». Αντίθετα όμως λέει, έκλεισε τα φώτα και δεν είπε τίποτα. Όσα θέλετε να σας κάνουν οι άνθρωποι, αυτά να τους κάνετε κι εσείς.

Αν διαβάσουμε την Παλαιά Διαθήκη και ιδιαίτερα τα βιβλία που περιέχουν τον νόμο του Μωυσή θα διαπιστώσουμε πως ο ίδιος ο λόγος του Θεού μας δίνει παραδείγματα, σαν κι αυτά που είπαμε: 

Έξοδ.κγ:4,5 Εάν απαντήσης τον βουν του εχθρού σου ή τον όνον αυτού πλανώμενον, θέλεις εξάπαντος επιστρέψει αυτόν προς αυτόν. Εάν ίδης τον όνον του μισούντος σε πεπτωκότα υπό το φορτίον αυτού και ήθελες αποφύγει να βοηθήσης αυτόν, εξάπαντος θέλεις συμβοηθήσει αυτόν.

Δεν έχουμε, βέβαια, την δυνατότητα να έχουμε ζώα εδώ στην πόλη αλλά, αν κάποιος έβρισκε το πορτοφόλι μου θα ήθελα να μου το δώσει. Δεν θα μου άρεσε να πει, «δεν βαριέσαι.» Έτσι πρέπει και εγώ.

Έξοδ.κγ:9 Και ξένον δεν θέλεις καταδυναστεύσει διότι σεις γνωρίζετε την ψυχήν του ξένου, επειδή ξένοι εστάθητε εν τη γη της Αιγύπτου.

Και εσείς κάποτε ήσασταν σκλάβοι και δεν σας άρεσε να σας καταπιέζουν. Φερθείτε ανάλογα λοιπόν. Και σεις κάποτε για κάποιους δουλεύατε, ήσασταν υπάλληλοι, θυμάστε πως θέλατε να σας μεταχειρίζονται; Το ίδιο τώρα που είστε αφεντικά.

Το να ζω την ζωή του Χριστού, έχει προεκτάσεις. Έχει επιπτώσεις, φέρνει αλλαγές σε βασικούς τρόπους συμπεριφοράς στο κοινωνικό επίπεδο, στην δουλειά. Έξω από την εκκλησία, έξω από τα πνευματικά. Και ο Χρυσός Κανόνας, το εδάφιο μας αυτό έχει κι εκεί έξω τη θέση του.

Λουκ.ι:25-29 Και ιδού, νομικός τις εσηκώθη πειράζων αυτόν και λέγων· Διδάσκαλε, τι πράξας θέλω κληρονομήσει ζωήν αιώνιον; Ο δε είπε προς αυτόν· Εν τω νόμω τι είναι γεγραμμένον; πως αναγινώσκεις; Ο δε αποκριθείς είπε· Θέλεις αγαπά Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της δυνάμεώς σου και εξ όλης της διανοίας σου, και τον πλησίον σου ως σεαυτόν. Είπε δε προς αυτόν· Ορθώς απεκρίθης· τούτο κάμνε και θέλεις ζήσει. Αλλ' εκείνος, θέλων να δικαιώση εαυτόν, είπε προς τον Ιησούν· Και τις είναι ο πλησίον μου;

Την συνέχεια της παραβολής την ξέρουμε. Αγάπη δεν ήταν η αδιαφορία του Λευίτη, ούτε του ιερέα, ήταν του Σαμαρείτη. Να αγαπώ τον άλλον δεν σημαίνει δεν του κάνω ότι δεν μου αρέσει να μου κάνει. Σημαίνει, του συμπεριφέρομαι όπως θέλω και αυτός να κάνει σε εμένα.

Πως τελειώνει η παραβολή; Ποιος, λοιπόν, απ' αυτούς τους τρεις σού φαίνεται ότι έγινε πλησίον εκείνου που έπεσε στους ληστές; (Λουκ.ι:36).

Προσέξτε το ρήμα στην ερώτηση του Χριστού; Ποιος «έγινε» πλησίον; Όχι ποιος ήταν, ποιος έγινε. Η απάντηση του νομικού τώρα ήταν σωστή:

 Ο ποιήσας το έλεος εις αυτόν· Είπε λοιπόν προς αυτόν ο Ιησούς· Ύπαγε και συ, κάμνε ομοίως (ι:37).

Αν δεις κάποιον στο δρόμο με χαλασμένο αυτοκίνητο, και όμως βιάζεσαι να πας στην δουλειά, βάλε τον εαυτό σου στην θέση  του. Θα ήθελες κάποιος να σταματήσει να σε βοηθήσει αν ήσουν στην θέση του; Κάνε το κι εσύ.

Υπάρχουν ηθικοί περιορισμοί σε αυτή τη διδασκαλία; Πιστεύω πως υπάρχουν. Πρέπει να είμαστε σίγουροι πως αυτό που θέλουμε να μας κάνουν οι άλλοι, το δικαιούμαστε, ώστε να το κάνουμε και εμείς σε αυτούς είναι σωστό.

Για παράδειγμα, μπορεί να μου αρέσει να με κολακεύουν. Να μου λένε τι ωραίος που είμαι, τι καλά που ντύνομαι, τι ωραίο είναι το αυτοκίνητο μου, ανεξάρτητα αν είναι αλήθεια, ή όχι. Δεν πηγαίνω λοιπόν να κολακεύω τους άλλους για να το κάνουν και αυτοί σε μένα.

Το θέμα της επί του Όρους ομιλίας, είναι η δικαιοσύνη του Θεού. Και αυτό που λέει ο Χριστός είναι πως πρέπει να φερόμαστε στους άλλους δίκαια για να μας φέρονται δίκαια. Αν έχουμε σωστή άποψη για το τι είναι η δικαιοσύνη του Θεού δεν θα διαστρεβλώσουμε τον Χρυσό κανόνα.

Το εδάφιο αυτό δεν λέει, «να είμαστε καλοί στους άλλους, για να είναι και αυτοί καλοί σ’ εμάς». Δεν μαθαίνουμε, πες ψέματα για τον άλλον, για να πει και αυτός για σένα. Αυτό που διδάσκει είναι, μέσα στο πλαίσιο της δικαιοσύνης του Θεού, μέσα στο πλαίσιο της Αγίας Γραφής, όπως θα ήθελες να κάνουν σε σένα οι άνθρωποι, κάνε και εσύ σε αυτούς.

Ματθ.ζ:12 Λοιπόν πάντα όσα αν θέλητε να κάμνωσιν εις εσάς οι άνθρωποι, ούτω και σεις κάμνετε εις αυτούς· διότι ούτος είναι ο νόμος και οι προφήται.

Μπορεί να γίνει; Ακούγεται απίθανο. Και αν προσπαθήσουμε μόνοι μας, είναι αδύνατο. Όμως ο Θεός τι υπόσχεται; Πως αν ζητήσω δύναμη για να εφαρμόσω αυτή την αλήθεια, θα μου δώσει.

Ζητάτε, και θα σας δοθεί· ψάχνετε, και θα βρείτε· κρούετε, και θα σας ανοιχτεί· επειδή, καθένας που ζητάει, παίρνει, κι αυτός που ψάχνει, βρίσκει, και σ' αυτόν που κρούει, θα ανοιχτεί (Ματθ.ζ:7-8).