Είναι μερικά χρόνια τώρα που κι’ αυτό το έθιμο έφτασε στη χώρα μας από τη Δύση για να γίνει απ’ τις πιο αγαπητές μέρες των ανθοπωλών και εμπόρων δώρων. Αν δεν κάνουμε λάθος, αυτοί ήταν και οι αυτουργοί της εισαγωγής της στην κοινωνική μας ζωή και φυσικά κάνουν σοβαρό τζίρο με την ευκαιρία.
Ποια όμως είναι αυτή η γιορτή, από που κρατάει και πόσο αρμόζει σε αληθινούς χριστιανούς;
Η Βρετανική Εγκυκλοπαίδεια αναφέρει: «Η μέρα του Αγ. Βαλεντίνου σαν γιορτή των ερωτευμένων, η εκλογή ερωμένων και η ανταλλαγή καρτών από τους ερωτευμένους, δεν έχει καμιά σχέση με τον Άγιο ή κάποιο γεγονός στη ζωή του».
Αιώνες προ Χριστού, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν την ίδια εποχή (14-15 Φεβρουαρίου) μια ειδωλολατρική αισθησιακή γιορτή προς τιμήν κάποιου Λούπερκους «κυνηγού λύκων» που την έλεγαν Λουπερκάλια. Τα έθιμα ανταλλαγής δώρων μεταξύ των «αγαπημένων» κ.ά. συνηθιζόταν από εκείνη την εποχή. Κατά τη διάρκεια αυτής της γιορτής συνήθιζαν να βάζουν τα ονόματα των νεαρών κοριτσιών σ’ ένα κουτί και οι άντρες έπαιρναν εκείνη που το όνομά της θα τους τύχαινε στο λαχνό. Όλα αυτά βέβαια οδηγούσαν τους νέους σε μοιχεία και σε όργια. Το έθιμο αυτό το έφεραν στην Αγγλία οι Ρωμαίοι και συνεχίστηκε και στη χριστιανική εποχή. Προκειμένου δε η εκκλησία να το εκχριστιανίσει, το μετονόμασε σε γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου.
Μετά την αναγνώριση του χριστιανισμού σαν επίσημης κρατικής θρησκείας, έγιναν προσπάθειες για την κατάργηση της γιορτής, επειδή όμως ο κόσμος δεν υποτάχθηκε, στα 496 ο Πάπας Γελάσιος άλλαξε τη γιορτή από Λουπερκάλια σε μέρα του Αγ. Βαλεντίνου.
Γιατί όμως δόθηκε το όνομα του Βαλεντίνου σ’ αυτή τη γιορτή; Οι Ρωμαίοι ταύτιζαν τον Λούπερκους με τον Πάνα, που λάτρευαν στην Αρκαδία σαν το θεό του φωτός. Απ’ αυτή την άποψη, ο Πάνας ταυτίζεται με τον φοινικικό θεό Βάαλ που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη.
Βάαλ, ωστόσο, ήταν και τίτλος του Νεβρώδ, που έμεινε στην ιστορία σαν «ισχυρός κυνηγός ενώπιον του Κυρίου» (Γεν.ι:8-10), ιδρυτή της Βαβυλώνας και θεοποιημένου ήρωα που εισήγαγε το βαβυλωνιακό ειδωλολατρικό σύστημα. Κάποιες παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Νεβρώδ κυνήγησε λύκους στα Απέννινα όρη, απ’ όπου και ονομάστηκε Λούπερκους καθώς και Βαλεντίνος από το επίθετο «valens» = ισχυρός.
Όσο αφορά στη χρήση του συμβόλου της καρδιάς σ’ αυτή τη γιορτή, εικάζεται ότι επειδή στη γλώσσα της Βαβυλώνας αυτή προφέρεται βαλ, εξαιτίας της ομοιότητας στην προφορά με το όνομά του έγινε σύμβολο του Βαάλ.
Μπορεί να δει κανείς με τί τρόπους και μακρόχρονες διαδικασίες ο διάβολος κατάφερε να διαδώσει μέσα στο «χριστιανικό» κόσμο τις ακάθαρτες αυτές λατρείες δίνοντάς τους μεν χριστιανικά ονόματα, μολύνοντας όμως το ίδιο φαρμακερά τους χριστιανούς που δεν στάθηκαν άγρυπνοι.
Γιατί στις 14 Φεβρουαρίου; Η γέννηση του Νεβρώδ/Βαάλ τοποθετήθηκε στο χειμερινό ηλιοστάσιο. Στον 21ο αιώνα π.Χ. αυτό συνέπιπτε με την 6η Ιανουαρίου και η Σεμίραμις Α΄ όρισε τα γενέθλια του Νεβρώδ να γιορτάζονται αυτήν ακριβώς την ημέρα. Αργότερα, με τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου απ’ τον Ιούλιο καίσαρα, το χειμερινό ηλιοστάσιο μεταφέρθηκε στις 25 Δεκεμβρίου που ορίστηκε νέα ημερομηνία των γενεθλίων του ήλιου - με οποιεσδήποτε θεότητες είχε ταυτιστεί στο μεταξύ - και ονομάστηκε Βρουμάλια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο η μια όσο και η άλλη ημερομηνία χρησιμοποιήθηκαν κατά μίμηση και από τον χριστιανικό κόσμο για τη γέννηση του Χριστού (η 6η Ιανουαρίου από το Ορθόδοξο Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων και η 25η Δεκεμβρίου από τη Δυτική Εκκλησία και όσους την ακολούθησαν) συνοδευόμενη πάντα από πλήθος εθίμων σχετικών με την ηλιακή λατρεία.
Οι αρχαίοι θεωρούσαν τη μητέρα ακάθαρτη ως την 40η μέρα ύστερα από τη γέννα. Μετρώντας 40 μέρες από την 6η Ιανουαρίου, φτάνουμε στις 15 Φεβρουαρίου (ή το βράδυ της 14ης , όπως υπολογιζόταν τότε η μέρα από τη δύση του ηλίου). Δηλαδή, ερχόμαστε στα Λουπερκάλια ή τη σημερινή μέρα του Αγ. Βαλεντίνου. Αυτή ακριβώς τη μέρα πίστευαν ότι πρωτοπαρουσιάστηκε δημόσια «καθαρισμένη» πια η μητέρα του Νεβρώδ με το βρέφος της (παράσταση που έμεινε σε όλες σχεδόν τις ανατολικές θρησκείες και αργότερα εισχώρησε στο χριστιανικό κόσμο με την εικόνα της «βρεφοκρατούσας».
Αυτή είναι λοιπόν η προέλευση και το νόημα της γιορτής του Αγ. Βαλεντίνου - άγνωστης πριν μερικά χρόνια στη χώρα μας. Ίσως μέχρι σήμερα, χωρίς να το ξέρεις, συμμετείχες μ’ οποιοδήποτε τρόπο σ’ αυτά τα έθιμα. Στο χέρι σου είναι τώρα ν’ αποφασίσεις «τίνα μετοχήν έχει η δικαιοσύνη με την ανομίαν; τίνα δε κοινωνίαν το φως προς το σκότος; τίνα δε συμφωνίαν ο Χριστός με τον Βελίαλ; ή τίνα μερίδα ο πιστός με τον άπιστον; (Β’ Κορ.ς:14-15).
