Β. Μονταλιστικός
Μοναρχιανισμός
Αμέσως μετά την αποστολική περίοδο, καθώς οι
προφητείες και οι προειδοποιήσεις του αποστόλου Παύλου άρχισαν να εκπληρώνονται,
η αποστολική διδασκαλία άρχισε να εκτίθεται απ’ όλες τις πλευρές.
Μονταλιστικός Μοναρχιανισμός ονομάστηκε η αποστολική
διδασκαλία σχετικά με τη θεότητα από τους αντιπάλους της αποστολικής μερίδας οι
οποίοι εισηγούνταν ξένες διδαχές.
Το όνομα αυτό αναφέρεται στην πίστη σε ένα Θεό με ποικίλες φανερώσεις.
Μοναρχιανισμός σημαίνει «Μία ή μόνη αρχή ή
εξουσία» και με την κατάληξη «ισμός» φανερώνεται η πίστη στο ένα πρόσωπο του
Θεού σαν τον μόνο Βασιλιά, που φανερώθηκε με διάφορους τρόπους.
Σαν διδασκαλία ήταν δύσκολο ν’ αντιμετωπιστεί
από τους αντιπάλους της, γιατί ήταν η πίστη της μεγάλης μάζας του απλού λαού. Ήταν
η δεσπόζουσα διδασκαλία για τη θεότητα κατά τη διάρκεια των πρώτων τριών
αιώνων.
Τον 3ο αιώνα πέτυχε να εδραιωθεί
σαν διδασκαλία της εκκλησίας γενικά, αν κι οι θεολόγοι της εποχής, οι οποίοι
ήταν επηρεασμένοι από εθνικές, ειδωλολατρικές θεωρίες, βρήκαν τη διδασκαλία αυτή
ενοχλητική και προσβλητική. Ο Τερτυλλιανός μας λέει καθαρά ότι οι Μοναρχιανοί
στις μέρες του ήταν η πλειονότητα των πιστών. Αυτή η άποψη χρονολογείται πριν
την εξελικτική θεωρία της Τριάδας (Εκκλ. Ιστορία Β. Στεφανίδη σελ.166 «Το τριαδικό
δόγμα»).
Σαν διδασκαλία ήρθε στη Ρώμη απ’ τον πρώτο
αιώνα, όπου θεωρήθηκε αμέσως αποστολική, ενώ η θεωρία της Τριάδας δεν παρουσιάζεται
παρά μόνο τον 4ο αιώνα.
Όπως είπαμε προηγουμένως, ο απόστολος Παύλος
προειδοποίησε τους πιστούς για αποστασία από την υγιαίνουσα διδασκαλία:
«Διότι εγώ εξεύρω τούτο, ότι μετά την αναχώρησίν μου
θέλουσιν εισέλθει εις εσάς λύκοι βαρείς, μη φειδόμενοι του ποιμνίου και εξ υμών
αυτών θέλουσι σηκωθή άνθρωποι λαλούντες διεστραμμένα, διά να αποσπώσι τους
μαθητάς οπίσω αυτών»
(Πραξ.κ:29-30)
«Βλέπετε μη σας εξαπατήση τις διά της φιλοσοφίας και της
ματαίας απάτης, κατά την παράδοσιν των ανθρώπων, κατά τα στοιχεία του κόσμου,
και ουχί κατά Χριστόν. Διότι εν αυτώ κατοικεί πάν το πλήρωμα της θεότητος
σωματικώς»
(Κολ.β:8,9).
