ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ Η ΛΥΔΙΑ;

Η Λυδία που συναντάμε στην Καινή Διαθήκη στο βιβλίο των Πράξεων στο 16^ο κεφάλαιο, ήταν έμπορος πορφύρας από τα Θυάτειρα της Μ. Ασίας.

Πάμε να δούμε τί σημαίνουν αυτές οι δύο της «ιδιότητες» ιστορικά.

Η Λύδια χρονικά τοποθετείται στον πρώτο αιώνα μ.Χ. Ας δούμε πρώτα την καταγωγή της.

Τα Θυάτειρα της Μ. Ασίας ήταν αρχαία πόλη στη δυτική πλευρά της Μ. Ασίας, μόλις 50km περίπου από το Αιγαίο. Μια σύγχρονη Μικρασιάτισσα δηλαδή.

Η πόλη των Θυατείρων ονομαζόταν Πελοπία, αλλά στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Θυάτειρα από τον Σέλευκο Α' τον Νικήτορα  το 281π.Χ, επειδή κατά την διάρκεια της νικηφόρου μάχης του στην περιοχή, εναντίον του Λυσίμαχου, γεννήθηκε η κόρη του. Προς τιμή της η πόλη ονομάστηκε Θυάτειρα, που σήμαινε 'θυγατέρα'.

Πληθώρα Μακεδόνων στρατιωτικών αποίκων εγκαταστάθηκαν για να φυλάσσουν τα Θυάτειρα. Έτσι έγινε μια από τις αποικίες του ελληνικού βασιλείου των Μακεδόνων, κατά την διάρκεια της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου κατά της Περσικής Αυτοκρατορίας, πριν κατακτηθεί από τους Ρωμαίους το 80 π.Χ.

Αργότερα αποτέλεσε μια από τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες της Μ. Ασίας και συγκαταλέγεται στις επτά εκκλησίες της Αποκάλυψης.

Η Λύδια λοιπόν είναι απόγονος Μακεδόνων, Ελληνίδα στην καταγωγή και Ρωμαία πολίτης εφόσον είναι γεννημένη σε ρωμαϊκή επικράτεια. Αυτή είναι η καταγωγή της.

Αναφορικά με το επάγγελμα της τώρα, πάμε να δούμε τί ακριβώς σήμαινε για μια γυναίκα της εποχής να έχει επιχειρηματική δραστηριότητα και μάλιστα να εμπορεύεται πορφύρα.

Η Λύδια εμπορευόταν την γνωστή τότε «πορφύρα της Τύρου».

Η Τύρος ήταν το κύριο λιμάνι της αρχαίας Φοινίκης στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Λίβανος.

Λόγω του υψηλού κόστους, το πορφυρό χρώμα συνδέθηκε με τη βασιλική εξουσία και τα πλούτη. Στην πραγματικότητα, με βάση αυτοκρατορικά διατάγματα στην αρχαία Ρώμη, αν ένας «κοινός» θνητός τολμούσε να φορέσει ολόσωμο χιτώνα, βαμμένο με το εκλεκτό είδος αυτού του χρώματος, θεωρούνταν ένοχος εσχάτης προδοσίας!

Μπορείτε τώρα να συμπεράνετε  ποια τάξη ανθρώπων αποτελούσε την πελατεία και τον κοινωνικό κύκλο της Λυδίας;

Οι γυναίκες στην αρχαία Ρώμη δεν είχαν νομικά ή πολιτικά δικαιώματα. Έπρεπε να είναι υποταγμένες στην ανδρική εξουσία (πατέρας, σύζυγος και αργότερα γιός). Ο σύζυγος και ο πατέρας μπορούσαν ακόμα και να σκοτώσουν την γυναίκα για τον οποιοδήποτε λόγο, καθώς προβλεπόταν από την ρωμαϊκή νομοθεσία. (Η κατάσταση αυτή άλλαξε αργότερα με την άφιξη της νέας θρησκείας του Χριστιανισμού ).

Κατά την διάρκεια της πρώιμης ρωμαϊκής ιστορίας, μια κόρη όταν παντρευόταν έπεφτε στην εξουσία του σπιτικού του συζύγου της (του πεθερού της δηλ. εφόσον ήταν εν ζωή). Προς τα τέλη της δημοκρατικής περιόδου όμως, αυτό το έθιμο παραμερίστηκε καθώς η γυναίκα είχε πιά το δικαίωμα να επιλέξει ως πραγματική της οικογένεια και ως «σπιτικό» της, αυτό του πατέρα της.

Στην αρχαία Ρώμη οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να διδαχτούν ιατρική όπως και πολλά άλλα επαγγέλματα. Όμως τα πράγματα και εδώ άλλαξαν από την στιγμή που οι Ρωμαίοι κατέκτησαν τον τότε ελληνικό κόσμο. Επειδή στον Ελλαδικό χώρο υπήρχαν γυναίκες γιατροί, οι Ρωμαίοι τις έπαιρναν σκλάβες για να μάθουν στους άντρες της οικογένειας την γνώση της ιατρικής.

Γενικά η θέση της γυναίκας στην αρχαία Ρώμη δεν ήταν ιδιαίτερα καλή σε σχέση με άλλους λαούς. Οι μόνες αλλαγές οι οποίες έγιναν υπέρ των γυναικών, έγιναν είτε επειδή αυτές θα επέφεραν κάποια συμφέροντα στους Ρωμαίους (τιμούσαν συγγενικά πρόσωπα γυναικών τα οποία θα μπορούσαν να τους αναδείξουν και να ενισχύσουν την φήμη τους, όπως Έλληνες ρήτορες και φιλοσόφους), είτε επειδή η αρχαία Ρώμη είχε υποστεί την επίδραση πολλών διαφορετικών λαών.

Βέβαια και ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός δεν ήταν και υπόδειγμα φυλετικού φιλελευθερισμού. Τα στρατηγικά μέτρα της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας για να αποφευχθεί ο ηθικός κίνδυνος που συνεπάγεται για την γυναικεία φύση, περιελάβανε μικρή έως ανύπαρκτη εκπαίδευση και τον πρόωρο εγκλεισμό μέσω του γάμου.

Οι εξαιρέσεις έρχονται από την αρχαία Σπάρτη και πιθανώς την Χίο όπου η εκπαίδευση των γυναικών και τα ιδιαίτερα ήθη, επέβαλαν μια διαφορετική πρακτική. Ειδικά σε ό,τι αφορά την Σπάρτη, οι γυναίκες «ξέφευγαν από την πατρική και συζυγική κηδεμονία», παίζοντας μάλιστα ενεργητικό ρόλο στην κοινωνική και πολιτική σκηνή.

Κατά τα άλλα ο μόνος δρόμος για την απελευθέρωση από την ανδρική κηδεμονία, ήταν ο μοναχικός δρόμος της «εταίρας». Της μόνης δηλαδή ελεύθερης γυναίκας του κλασικού κόσμου, που μπορούσε να συμμετέχει σε συμπόσια, να έχει εμπορική ή επιχειρηματική δραστηριότητα, να διαχειρίζεται τα οικονομικά της ή να στηρίζει και την οικογένεια της ακόμα (την πατρική αν υπήρχε ανάγκη), και να μιλά με άνδρα ως ίση προς ίσο, κάτι που ήταν και αναγκαίο στα πλαίσια των εμπορικών της συναλλαγών έτσι κι αλλιώς.

Για μένα ξεκάθαρα αυτή ήταν η Λυδία από άποψη κοινωνικής τάξης. Δεν μπορώ να την τοποθετήσω κάπου αλλού. Δεν αναφέρεται πουθενά σύζυγος και παιδιά. Ακόμα και αν υπήρχαν όμως, δεν ξέρω πώς θα μπορούσε να σταθεί οικοφύλακας και μητέρα και έμπορος του λιμανιού ταυτόχρονα, με τα δεδομένα της εποχής.

Επίσης της αναγνωρίζω και κάτι επιπλέον.

Η θρησκεία των Ρωμαίων ήταν πολυθεϊστική, όπως και των αρχαίων Ελλήνων.

Στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μαζί με τους θεούς των Ρωμαίων και των Ελλήνων, οι άνθρωποι λάτρευαν και άλλες θεότητες. Κάποιες από αυτές ήταν μόνο τοπικές, όπως οι θεότητες δρυϊδισμού στην Γαλατία και την Βρετανία.

Άλλες λατρείες είχαν μεγαλύτερη διάδοση, όπως της Κυβέλης (φρυγική θεότητα), της Ίσιδας και του Σάραπη (αιγυπτιακές θεότητες ) ή του Μίθρα(περσική θεότητα ).

Στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία υπήρχαν και εβραϊκές κοινότητες. Ο Χριστιανισμός εμφανίστηκε στην Παλαιστίνη γύρω στο 40μ.Χ. Αρχικά θεωρήθηκε ένα παρακλάδι της εβραϊκής θρησκείας.

Η θρησκευτική λατρεία στην κοινωνία των Ρωμαίων ήταν πολύ σημαντική στη δημόσια και κοινωνική ζωή. Σε χαρακτήριζε αυτόματα ακόμα και στους κύκλους που κινείσαι.

Κάτι τέτοιο όμως δεν φάνηκε να εμπόδισε την Λυδία παρόλο που η κοινωνική της επιφάνεια επηρέαζε άμεσα τον βιοπορισμό της και πιθανόν και αυτό της οικογένειας της.

Η Γραφή μας αναφέρει πως «σεβόταν τον Θεό».  Είχε ένα προσανατολισμό προς μια μονοθεϊστική θρησκεία...ίσως αυτή του Ιουδαϊσμού. Δεν ήταν Εβραία όμως σίγουρα δεν την κάλυπτε μια πολυθεϊστική θρησκεία όπως αυτή των Ρωμαίων ή των Ελλήνων.

Αυτή η γυναίκα πέρα από μια δυναμική αποφασιστικότητα που την διακρίνει, κάτι που φαίνεται και από την άμεση επιθυμία της να βαπτιστεί στον ποταμό Ζυγάκτη των Φιλίππων μετά το κήρυγμα του απ. Παύλου σηματοδοτώντας έτσι την πρώτη χριστιανή ολόκληρης της Ευρώπης, ο Θεός κάτι είδε μέσα της που Τον έκανε να «ανοίξει την καρδιά της - όχι το μυαλό - ώστε να αιχμαλωτίσει την προσοχή της στα λόγια του Παύλου».

Στο κήρυγμα του Παύλου ήταν παρούσες κι άλλες γυναίκες. Ίσως από διάφορα κοινωνικά στρώματα. Γυναίκες υποταγμένες στους συζύγους τους όπως όριζαν οι κοινωνικές νόρμες της εποχής τους, γυναίκες εβραίες ίσως (ήταν τόπος προσευχής για τους εβραίους εκεί καθώς δεν υπήρχε εβραϊκή συναγωγή στην Νεάπολη - σημερινή Καβάλα-) υποταγμένες στον νόμο του Μωυσή. Ίσως να υπήρχαν και άντρες.

Δεν ξέρω τί ακριβώς είδε ο Θεός στην Λυδία. Υποθέτω ένα σύμπλεγμα πραγμάτων. Ούτε και γνωρίζω γιατί δίνεται έμφαση στο όνομα της και παράλληλα σε κανένα άλλο από την οικογένεια της η οποία βαπτίστηκε και αυτή στην συνέχεια...

Με εντυπωσιάζει όμως το γεγονός πώς αν τοποθετήσω ιστορικά και κοινωνικά αυτό που έκανε, δεν βγάζει νόημα. Δεν είχε καμία ανάγκη, ούτε θεραπείας, ούτε βρισκόταν σε απόγνωσης ούτε και ανήκε στα αδικημένα στρώματα της κοινωνικής απαξίωσης.

Δεν είδε δηλαδή τον Ιησού σαν προμηθευτή της αλλά σαν Σωτήρα της. Ξεκάθαρη απόφαση χωρίς «ναι μεν αλλά» και χωρίς ζύγι, όπως ο πλούσιος νεανίσκος ας πούμε, ο οποίος ζύγισε τα πράγματα και ζορίστηκε στο να αποδεχθεί και να ακολουθήσει τον Ιησού όποιες και αν ήταν οι συνέπειες.

Η Λυδία δεν ζύγισε τίποτα. Τα είχε όλα και επέλεξε τον Ιησού, όποιες και ήταν οι συνέπειες. Στη συνέχεια ο Παύλος φυλακίζεται. Μετά την αποφυλάκισή του μαζί με τον Σίλα η Λύδια και πάλι τους έχει σπίτι της. Ήξερε τί σήμαινε χριστιανισμός και πως τίποτα δεν θα ήταν εύκολο.

Η Ρώμη αρχικά ήταν αδιάφορη απέναντι στους χριστιανούς. Όταν όμως η αρχαία ρωμαϊκή εξουσία θεώρησε ότι οι χριστιανοί ήταν απειλή για την ενότητα, την δημόσια τάξη και την ειρήνη του κράτους, άρχισαν οι συστηματικοί διωγμοί...κάτι που έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα όμως, αυτό της εδραίωσης του χριστιανισμού σε όλη την Ευρώπη.

Στην αρχή του 4^ου μ.Χ. αιώνα με το διάταγμα του Μεδιολάνου (Μιλάνο) το 313 μ.Χ., ο Χριστιανισμός αναγνωρίστηκε από τον αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο, ως νόμιμη και επίσημη θρησκεία ολόκληρης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας!

Αυτό όμως δεν μπορούσε να το γνωρίζει η Λύδια τότε. Γνώρισε μόνο την διδασκαλία του Ιησού Χριστού από τον απόστολο Παύλο και αυτό της ήταν παραπάνω από αρκετό!

Αυτή ήταν η Λύδια.