Ο τύπος σάλπιγγας που χρησιμοποιείται στο Ρος Ασσανά (Εβραϊκή πρωτοχρονιά) είναι ένα κέρατο κριού (σοφάρ) που σαλπίζουν κατά τη διάρκεια της γιορτής, αλλά το κέρατο μπορεί επίσης να ονομαστεί σάλπιγγα.
Στην πραγματικότητα, οι Εβραίοι ονόμασαν την εκδήλωση «εορτή
των σαλπίγγων» για το λόγο αυτό.
Κατά τη διάρκεια της γιορτής, σαλπίζουν συνολικά 100 φορές,
με το τελευταίο σάλπισμα να διαρκεί πολύ περισσότερο από τα πρώτα 99 σαλπίσματα.
Αυτό το τελευταίο σάλπισμα είναι μια νοερή εικόνα του ήχου της
σάλπιγγας που θα ανακοινώσει την Αρπαγή της Εκκλησίας, την οποία ο Παύλος
αναφέρει στην Α’ Κορ.ιε.
Με την ευκαιρία, η σάλπιγγα που συνδέεται με την Αρπαγή, δεν
πρέπει να συγχέεται με τις κρίσεις των σαλπίγγων της Θλίψης. Μάλλον, συνδέεται
με το τελευταίο σάλπισμα της γιορτής των σαλπίγγων.
Η γιορτή της Εβραϊκής πρωτοχρονιάς είναι μια σκιά ή εικόνα
της Αρπαγής, αλλά κάνουμε λάθος αν προσπαθήσουμε να ταιριάξουμε πάρα πολλά
στοιχεία της εικόνας που ο Θεός μας έχει δώσει, με την πραγματικότητα που
αντιπροσωπεύει.
Συγκεκριμένα, και οι επτά εβραϊκές γιορτές δόθηκαν στο έθνος
Ισραήλ για να απεικονίσουν διάφορες πτυχές του λυτρωτικού σχεδίου του Θεού.
Αυτές οι εικόνες δίδασκαν τους ανθρώπους το λυτρωτικό σχέδιο
του Θεού και είχαν πάρα πολλές λεπτομέρειες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι
γιορτές απεικονίζουν τέλεια κάθε λεπτομέρεια του σχεδίου του Θεού.
Κάθε λεπτομέρεια στις γιορτές δεν είναι απαραίτητο να
αντιστοιχεί σε κάποια ιστορική πραγματικότητα.
Το ίδιο, θα ήταν λάθος να υποθέσουμε ότι η Αρπαγή πρέπει να
συμβεί την ίδια ημερολογιακή ημέρα με την γιορτή των σαλπίγγων, απλά και μόνο
επειδή απεικονίζει το γεγονός της Αρπαγής.
Άρα, είναι σίγουρα πιθανόν η Αρπαγή να συμβεί την ίδια
ημερολογιακή ημέρα με την γιορτή των σαλπίγγων, αλλά δεν είναι πιο πιθανό από
οποιαδήποτε άλλη ημέρα του ημερολογίου.
Είναι ενδιαφέρον ότι στους σύγχρονους καιρούς το Ιουδαϊκό έθνος
έχει αρχίσει να τηρεί τη Γιορτή σε μια περίοδο δύο ημερών και όχι σε μία μόνο ημέρα
όπως αναφέρεται αρχικά στην Αγία Γραφή.
Στους περασμένους αιώνες, οι Εβραίοι δεν μπορούσαν πάντα να είναι
σίγουροι πότε τελείωνε μια μέρα και πότε άρχιζε μια άλλη, αφού βασιζόταν στην ορατότητα
τριών αστεριών από αυτόπτες μάρτυρες στην Ιουδαία.
Οι Εβραίοι που ζούσαν εκτός Παλαιστίνης έπρεπε να υπολογίσουν
πότε ξεκίνησε η μέρα στο Ισραήλ και όχι με βάση το πού ζούσαν (π.χ. Βαβυλωνία ή
στη διασπορά).
Τεχνικά, στον Ιουδαϊσμό σήμερα είναι γνωστό ως Γιόμ Αρίχταορ
(η μεγάλη μέρα), επειδή οι δύο ημέρες υπολογίζονται ως μία και όχι ως δύο μοναδικές
ημέρες.
Κατά συνέπεια, ακόμα κι αν η ημέρα του Ρος Χασανά ήταν η πραγματική
ημερολογιακή ημέρα που έχει ορίσει ο Θεός για την Αρπαγή, δεν μπορούμε να πούμε
με βεβαιότητα ποια συγκεκριμένη ημέρα θα συμβεί, καθώς η γιορτή τηρείται επί του
παρόντος σε δύο ημέρες.
Για να είναι σίγουροι ότι δεν τηρούν λάθος ημέρα, οι Εβραίοι
έκαναν το Ρος Ασσανά μια διήμερη γιορτή, αφήνοντας έτσι περιθώρια λάθους στον
καθορισμό της ημερομηνίας έναρξης.
ΡΟΣ ΑΣΣΑΝΑ – ΕΒΡΑΪΚΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ
רֹאשׁ
הַשָּׁנָה
ΓΕΝΙΚΑ
Η Εβραϊκή θρησκεία αναγνωρίζει περισσότερες από μια
Πρωτοχρονιές – άλλη είναι η θρησκευτική, άλλη είναι των δένδρων και άλλη η
πολιτική.
Ουσιαστικά όμως αυτή που ορίζεται σαν η κανονική» Εβραϊκή
Πρωτοχρονιά, η γιορτή στην οποία αλλάζει η ημερομηνία του χρόνου είναι το Ρος
Ασσανά.
Το όνομα της γιορτής στην κυριολεξία σημαίνει Rosh (κεφαλή) Ha (του) Shana (χρόνου) και ξεκινάει κατά την
δύση του ήλιου.
Γιατί ξεκινάμε στη δύση του ήλιου; Γιατί η ημέρα στο εβραϊκό
ημερολόγιο ξεκινά από την δύση του ηλίου και διαρκεί μέχρι την δύση της
επομένης, (σύμφωνα με την Γένεση «και έγινεν εσπέρα και έγινε πρωί, ημέρα
πρώτη»).
Τυπικά ξεκινά όταν 3 αστέρια εμφανίζονται στον ουρανό αλλά
πρακτικά ορίζεται μόνο από την δύση του ηλίου. Ταυτόχρονα είναι και η πρώτη
ημέρα του μήνα Τισρί.
Το Ρος Ασσανά είναι αναπόσπαστα δεμένο με το Γιομ Κιππούρ,
(Ημέρα Εξιλέωσης – η ιερότερη γιορτή του Ιουδαϊσμού) και αποτελούν τις
λεγόμενες Υψηλές Εορτές, ενώ οι ημέρες μεταξύ Ρος Ασσανά και Κιππούρ
ονομάζονται Γιαμίμ Νοραϊμ (Ημέρες του Δέους) λόγω του υψηλού βαθμού
θρησκευτικότητας τους.
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ
Οι όροι «εξιλασμοί» και «ημέρες του δέους» που αναφέρθηκαν
πριν είναι ενδεικτικοί ότι το Ρος Ασσανά έχει δυο πρόσωπα, το ένα είναι η
ευθυμία που συνοδεύει την αρχή του χρόνου και το άλλο είναι ότι σημαδεύει την
έναρξη μιας περιόδου μετάνοιας που κορυφώνεται το Γιομ Κιππούρ. Αυτό συμβαίνει
γιατί θεωρείται ότι στο Ρος Ασσανά ο Θεός μας εγγράφει στο Βιβλίο της Ζωής και
καθορίζει το πως θα είναι η χρονιά που θα περάσουμε, ενώ την ημέρα του Γιομ
Κιππούρ σφραγίζει τις εγγραφές.
Η περίοδος μεταξύ Ρος Ασσανά και Κιππούρ είναι οι Ημέρες
τους Δέους και οι οποίες συνοδεύονται από ιδιαίτερη προσευχές και εφαρμογή του
Σελιχότ, δηλαδή της αυτοπρόσωπης ζήτησης συγχώρεσης από τα άτομα που υπάρχει
περίπτωση να έχουμε αδικήσει και ταυτόχρονα την παραχώρηση συγχώρεσης σε αυτούς
που έχουν αδικήσει εμάς. Ένα ιδιαίτερο έθιμο, τουλάχιστον στην Ελλάδα, είναι η
Ζιάρα (ισπανοεβραϊκός όρος που σημαίνει επίσκεψη στο νεκροταφείο), για να
ζητήσουμε την παρέμβαση των πατέρων μας για να μας συγχωρέσει ο Θεός.
Θεωρητικά όλος ο μήνας που προηγείται, (ο μήνας Ελούλ),
θεωρείται ο μήνας της μετάνοιας αλλά ιδιαίτερα αυτές τις ημέρες η αναζήτηση της
συγχώρεσης αποκτά μια ιδιαίτερη βαρύτητα. Η μετάνοια θεωρείται ύψιστο καθήκον
και η ζήτηση της συγχώρεσης αφορά τον Θεό αλλά κυρίως τον συνάνθρωπο μας. Τέλος
η εβραϊκή στάση απέναντι στην συγχώρεση συνοψίζεται στα λόγια του Θεού: «ελάτε
σε εμένα και εγώ θα έρθω σε εσάς«.
ΕΘΙΜΑ
Πρώτα, όπως ανάφερα, οφείλουμε να ζητήσουμε συγχώρεση
αυτοπροσώπως από τα άτομα του περιβάλλοντος μας .
Δεύτερο είναι να βγούμε στην αγορά να αγοράσουμε ένα
καινούργιο ρούχο ή κόσμημα για την γιορτή.
Τρίτο να πάμε στην συναγωγή για να ακούσουμε το Σοφάρ. Το Σοφάρ
είναι ένα κέρατο κριαριού το οποίο βγάζει έναν εξαιρετικά υποβλητικό ήχο που
παραπέμπει κατευθείαν στην Βίβλο και το άκουσμα του αποτελεί μιτσβά (εντολή με
την καλή έννοια).
Τέταρτο είναι να απέχουμε από τις καθημερινές δραστηριότητες
– ότι απαγόρευση ισχύει το Σαμπάτ ισχύει και για το Ρος Ασσανά.
Πέμπτο και πιο ενδιαφέρον: Την τέλεση ενός ειδικού γεύματος
το οποίο θα συνοδεύεται από ορισμένα ειδικά τρόφιμα με συμβολική σημασία.
ΤΟ ΓΕΥΜΑ ΤΟΥ ΡΟΣ ΑΣΣΑΝΑ
Το γεύμα του Ρος Ασσανά, (καμιά φορά ονομάζεται και Σέντερ
του Ρος Ασσανά), είναι ένα εορταστικό γεύμα – πρακτικά έχει επικρατήσει να
τρώμε ψάρι αλλά μπορεί να είναι οτιδήποτε αρκεί να είναι κάτι ιδιαίτερο. Η
ουσία είναι τα ειδικά τρόφιμα (Ασιμανίμ/Σημάδια) που συνοδεύουν το γεύμα και
έχουν ιδιαίτερη σημασία.
Αυτά είναι (σε παρένθεση ο ισπανοεβραικός όρος): μήλο με
μέλι, πράσο (prassa),
σπανάκι, χουρμά, κολοκύθα (kalavasa),
ρόδι και κεφάλι ψαριού (pishkado).
Προφανέστατα το πράσο παραδοσιακά είναι πρασσοκεφτέδες (Κeftes de Prassa), το σπανάκι
σπανακόπιτα ή σπανακοκεφτέδες (Keftes de Espinaca)
ή πλεόν της μόδας είναι σε φρέσκια σαλάτα, η κολοκύθα μέσα σε μπουρεκάκια από
κολοκύθα (Borekas de Kalavasa)
κ.ο.κ. Υπάρχουν διάφορες συνταγές στο ίντερνετ.
Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι ακόλουθες μπεραχότ (ευλογίες) για
αυτά τα τρόφιμα. Εδώ τις παραθέτω στα ελληνικά αλλά συνήθως λέγονται (ή
τουλάχιστον λέγονταν) στα ισπανοεβραϊκά στις Σεφαραδίτικες κοινότητες.
Αντίστοιχα βέβαια στις Ρωμανιώτικες κοινότητες η γλώσσα της
λειτουργίας ήταν τα ελληνικά:
Το Μήλο με Μέλι (η εβραϊκή έκφραση Tapuach b’dvash είναι το όνομα ενός κλασσικού
παιδικού τραγουδιού).
«Είθε ο Θεός να μας προσφέρει μια καλή και γλυκιά χρονιά από
την αρχή ως το τέλος»
Το Ρόδι
«Είθε ο Θεός να πληθύνει τις καλές μας πράξεις όπως τους
σπόρους του ροδιού»
Οι χουρμάδες (στα εβραικά η λέξη χουρμας μοιάζει με το ρήμα
καταναλώνεται και ουσιαστικά είναι ένα λογοπαίγνιο)
«Είθε ο Θεός να θελήσει να καταναλωθούν αυτοί που μας
επιβουλεύονται»
Το Κεφάλι ενός ψαριού
«Είθε ο Θεός να μας αφήνει να πηγαίνουμε πάνω σε ότι
αναλάβουμε και να μας έχει ως κεφαλή και όχι ως ουρά, όταν ακολουθούμε τις
εντολές του Κυρίου»
Το γεύμα ξεκινάει με το Κιντούς, τη μπεραχά που ευλογεί το
κρασί, από το γηραιότερο μέλος της οικογενείας. Μετά μοιράζει το κρασί και λέει
την ευλογία για το ψωμί που ειδικά για σήμερα οι καλεσμένοι το βουτάνε σε λίγο
μέλι.
Στην συνέχεια αναφέρουμε τις μπεραχότ για τα τρόφιμα και
τρώμε κανονικά το υπόλοιπο γεύμα. Το Ρος Ασσανά διαρκεί 2 ημέρες και το γεύμα
επαναλαμβάνεται την επομένη, αλλά πρακτικά σήμερα δεν συμβαίνει.
ΕΥΧΕΣ
Οι πιο χαρακτηριστικές ευχές του Ρος Ασσανά είναι:
·
Σανά Τοβά ου μετουκά
(Καλή και Γλυκιά Χρονιά)
·
K’τιβά
βε χατιμά τοβά
(Είθε να γραφτείς και να σφραγιστείς για μια καλή χρονιά)
