Η θεραπεία της πραγματικής αλαζονείας

Μια συμπεριφορά, που θα μπορούσε κανείς να την ονομάσει «περιοχή υψηλού κινδύνου», είναι το αν υπάρχει ή όχι ταπείνωση στη ζωή μας.

Η Γραφή μας εκπλήσσει γιατί μας προτείνει απροσδόκητους τρόπους για να ελέγξουμε αν έχουμε ταπεινωθεί μπροστά στο Θεό.

Το αν είμαστε ταπεινοί ή όχι στο Θεό, αποδεικνύεται από το πώς μιλάμε για τους άλλους.

Ιακ.δ:11,12 Μη καταλαλείτε αλλήλους, αδελφοί. Όστις καταλαλεί αδελφόν και κρίνει τον αδελφόν αυτού, καταλαλεί τον νόμον και κρίνει τον νόμον και εάν κρίνης τον νόμον, δεν είσαι εκτελεστής του νόμου, αλλά κριτής. Εις είναι ο νομοθέτης, ο δυνάμενος να σώση και να απολέση· συ τις είσαι όστις κρίνεις τον άλλον;

Η γνώμη για τον εαυτό μας, και τη σχέση μας με το Θεό φανερώνεται από τη γλώσσα μας, συγκεκριμένα από το αν κακολογούμε τους άλλους.

Σήμερα, η συμπεριφορά που θα μελετήσουμε για να δούμε αν πράγματι υποτασσόμαστε στο Θεό, αν πράγματι είμαστε ταπεινοί ή αλαζόνες, αφορά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε το μέλλον.

Ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάζουμε, και ονειρευόμαστε το μέλλον, δείχνει το πώς σκεφτόμαστε για τη ζωή μας και για το Θεό. Φανερώνει αν είμαστε ταπεινοί ή όχι.

Είναι πολύ ενδιαφέρον, ότι και αυτή η συμπεριφορά, σχετίζεται με το στόμα μας: Έλθετε τώρα οι λέγοντες … (δ:13).

Ιακ.δ:13-17 Έλθετε τώρα οι λέγοντες· Σήμερον ή αύριον θέλομεν υπάγει εις ταύτην την πόλιν και θέλομεν κάμει εκεί ένα χρόνον και θέλομεν εμπορευθή και κερδήσει· οίτινες δεν εξεύρετε το μέλλον της αύριον· διότι ποία είναι η ζωή σας; είναι τωόντι ατμός, όστις φαίνεται προς ολίγον και έπειτα αφανίζεται· αντί να λέγητε, Εάν ο Κύριος θελήση, και ζήσωμεν, θέλομεν κάμει τούτο ή εκείνο. Τώρα όμως καυχάσθε εις τας αλαζονείας σας· πάσα τοιαύτη καύχησις είναι κακή. Εις τον όστις λοιπόν εξεύρει να κάμνη το καλόν και δεν κάμνει, εις αυτόν είναι αμαρτία.

Ο λόγος του Θεού απευθύνεται σε οποιονδήποτε σκέφτεται μ’ αυτό τον τρόπο - λίγο πολύ στον καθένα.

Προγραμματίζεις ένα ταξίδι. Υπολογίζεις να φτάσεις εκεί, και να κάτσεις για κάποιο χρονικό διάστημα. Στο διάστημα αυτό, θέλεις να αναπτύξεις κάποια δραστηριότητα η οποία να σου αποφέρει αποτελέσματα.

Όλη η ζωή μας λίγο-πολύ είναι έτσι. Σκέφτεσαι, θα πιάσω δουλειά εκεί. Σε λίγα χρόνια θα παίρνω τόσα. Θα μπορέσω να μετακομίσω σε ένα λίγο πιο μεγάλο σπίτι, σε αυτή την περιοχή. Τα παιδιά μου, θα τα μεγαλώσω εδώ. Θα τα βοηθήσω να σπουδάσουν και θα τους χτίσω με τα κέρδη που θα κάνω, ώστε να έχουν κάτι.

Έτσι σκεφτόμαστε ακόμη και για πιο απλά πράγματα. Οργανώνουμε τις διακοπές μας. Θα μαζέψουμε τόσα χρήματα. Θα βάζουμε τόσα στην άκρη κάθε μήνα. Φέτος θα πάμε στην Κέρκυρα, του χρόνου, στη Θάσο, και του παραχρόνου στην Κρήτη.

Όταν είμαστε πιο μικροί, στην εφηβεία ακόμη, σκεφτόμαστε, θα διαβάσω, θα πάω φροντιστήριο, θα περάσω στη σχολή που θέλω και παράλληλα θα κάνω και λίγα αγγλικά ακόμη και …………….

Που είναι το πρόβλημα θα πει κάποιος; Είναι λάθος να έχω όνειρα; Είναι λάθος να κυνηγάω τις επιδιώξεις μου να θέλω να πάω σε μέρη διαφορετικά και να κάνω πράγματα;

Όχι δεν είναι λάθος. Η ίδια η περικοπή λέει πως ο σχεδιασμός αυτός καθαυτός δεν είναι λάθος.

Το λάθος βρίσκεται αλλού, το να σκέφτομαι και να σχεδιάζω το μέλλον, χωρίς να υπολογίζω στην εικόνα το Θεό. Αυτό είναι αλαζονεία.

Και αυτό είναι το μήνυμα του λόγου του Θεού για μας σήμερα.

Ιακ.δ:16 Τώρα όμως καυχάσθε εις τας αλαζονείας σας· πάσα τοιαύτη καύχησις είναι κακή.

Γιατί είναι αλαζονικό; Επειδή όταν σκεφτόμαστε μ’ αυτό τον τρόπο, έχουμε λάθος σε τέσσερα πολύ βασικά πράγματα. 

 

1.     Θεωρούμε δεδομένο πως ο χρόνος είναι με το μέρος μας και στη διάθεσή μας (σήμερα… αύριο… ένα χρόνο…).

2.     Πιστεύουμε πως η προσωπική μας ικανότητα (θα κάνουμε… θα εμπορευθούμε…) και το κίνητρο του κέρδους (θα κερδίσουμε…) είναι οι μόνοι παράγοντες που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας.

3.     Παραβλέπουμε το γεγονός ότι είμαστε ευάλωτοι (η ζωή σας… ατμός).

4.     Αγνοούμε ηθελημένα πως και η μικρότερη λεπτομέρεια της ζωής μας είναι στην εξουσία του Κυρίαρχου Θεού μας (εάν ο Κύριος θελήσει…).

Ο άνθρωπος, λοιπόν, που σκέφτεται μ’ αυτό τον τρόπο είναι αλαζόνας. Κάθε τέτοια καύχηση είναι κακή, γιατί δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Η αλαζονεία αγγίζει τη ζωή:

Ιακ.δ:13 …Σήμερον ή αύριον θέλομεν υπάγει εις ταύτην την πόλιν και θέλομεν κάμει εκεί ένα χρόνον….

Ο αλαζόνας έχει την πεποίθηση πως η ζωή είναι στην εξουσία του. Θεωρεί δεδομένο πως σε ένα χρόνο από τώρα θα ζει. Θεωρεί δεδομένο πως θα καταφέρει να φτάσει εκεί που θέλει.

Η αλαζονεία αγγίζει τις επιλογές μας: «Θα εμπορευθούμε, θα κερδίσουμε».

Ο αλαζόνας πιστεύει πως είναι κύριος της ζωής του και μπορεί να την κάνει ό, τι θέλει. Το μόνο που χρειάζεται είναι να το αποφασίσει. Αν το αποφασίσω έγινε. Αν κάτι μου αρέσει, αυτό φτάνει. Γι’ αυτό και πολλοί θα πουν με περισσή δόση περηφάνιας, δεν μετανιώνω για τίποτα. Δηλαδή κάθε επιλογή μου ήταν καλή και σωστή.

Η αλαζονεία αγγίζει τις ικανότητές μας: «Θα κερδίσουμε». ‘Δεν υπάρχει περίπτωση, να βάλω εγώ κάτι στο νου μου και να μη γίνει’ ακούς να λένε οι άνθρωποι. ‘Αν το αποφασίσω, έγινε’. Που σημαίνει πως βλέπουμε τον εαυτό μας σαν ένα μικρό θεό που μπορεί να κάνει τα πάντα.

Κάνουμε σχέδια λες και η ζωή είναι δικαίωμά μας, λες και οι επιλογές μας, είναι το μόνο πράγμα που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας, λες και ο Θεός μας αφήνει στη ζωή αυτή, με μόνο στόχο να εμπορευτούμε, να κερδίσουμε να πετύχουμε, και αυτός να είναι ο σκοπός μας όσο ζήσουμε.  

Πως προστατευόμαστε από αυτή την αλαζονεία; Υπάρχουν τρεις φράσεις στα εδάφια 14 και 15 που μπορούν να μας φυλάξουν από αυτή την αμαρτία.

Πρώτο, λάβε υπόψη σου την άγνοιά σου:

«οίτινες δεν εξεύρετε το μέλλον της αύριον» (δ:14).

Η λέξη «αύριο» είναι ένας τρόπος να δείξει ο λόγος του Θεού το «αμέσως μετά». Μην ετοιμάζεσαι με σιγουριά για ένα χρόνο μετά, τη στιγμή που αύριο δεν ξέρεις τι ξημερώνει. Δηλαδή, μην ξεχνάς πόσα πολλά δεν ξέρεις. Πόσους παράγοντες και πόσες παραμέτρους δεν έχεις καν τη δυνατότητα να υπολογίσεις. 

Δεν ξέρουμε σ’ ένα λεπτό τι θα γίνει. Δεν ξέρουμε τι θα συμβεί όταν βγούμε από την Εκκλησία μέχρι να πάμε στο σπίτι μας. Αυτό το γεγονός της άγνοιάς μας, από μόνο του μπορεί και πρέπει να μας κάνει ταπεινούς μπροστά στο Θεό που δημιούργησε το χρόνο, που ελέγχει και διανέμει το χρόνο.

Μη καυχάσαι εις την αύριον ημέραν· διότι δεν εξεύρεις τι θέλει γεννήσει η ημέρα. (Παρ.κζ:1).

Δεύτερο, μη ξεχνάς πόσο ευάλωτος και προσωρινός είσαι:

«διότι ποία είναι η ζωή σας; είναι τωόντι ατμός, όστις φαίνεται προς ολίγον και έπειτα αφανίζεται» (δ:14).

Είμαστε ένας κόκκος άμμος στο σύμπαν. Η ζωή μας είναι προσωρινή. Τόσο προσωρινή, όσο βλέπεις τον ατμό πάνω από την κατσαρόλα την ώρα που βράζει το φαγητό, τον βλέπεις και σε δευτερόλεπτα έχει εξαφανιστεί.

Την επόμενη φορά που θα μπεις σε μια κουζίνα που κάτι μαγειρεύουν και δεις τον καπνό, θυμήσου το, έτσι είναι και η ζωή μας.

Ο Ιώβ θρηνώντας είπε, Αι ημέραι μου είναι ταχύτεραι της κερκίδος του υφαντού (Ιώβ ζ:6^α). 

Ιώβ θ:25,26 Αι δε ημέραι μου είναι ταχυδρόμου ταχύτεραι· φεύγουσι και δεν βλέπουσι καλόν. Παρήλθον ως πλοία σπεύδοντα· ως αετός πετώμενος επί το θήραμα.

Ιώβ ιδ:1,2 Άνθρωπος γεγεννημένος εκ γυναικός είναι ολιγόβιος και πλήρης ταραχής· αναβλαστάνει ως άνθος και κόπτεται· φεύγει ως σκιά και δεν διαμένει.

Τώρα θα ρωτήσει κάποιος, «και τι έγινε που είναι ατμός η ζωή μου;» Δηλαδή επειδή είναι ατμός δε θα κάνω τίποτα; Μοιρολάτρης θα γίνω;

Η αλήθεια είναι πως είτε πιστεύεις πως η ζωή σου είναι ατμός, είτε διαλέγεις να το αγνοείς, η δραστηριότητά σου παραμένει η ίδια. Δεν έχει πρακτική συνέπεια στη δουλειά αυτή καθαυτή, αλλά έχει συνέπεια στην αλήθεια για το ποια είναι ζωή και ποιος είναι ο Θεός. Ο συνειδητοποιημένος άνθρωπος δεν παραιτείται από τη ζωή, κάνει ίσως τα ίδια πράγματα που έκανε πριν, αλλά για άλλους λόγους.  

Ο Θεός μας δημιούργησε όχι απλά για να κάνουμε πράγματα και να πάμε σε μέρη, αλλά για να έχουμε συγκεκριμένες πεποιθήσεις, συμπεριφορές που ξεπηδούν από τα πιστεύω μας, και τρόπους που εκφράζουμε την αλήθεια για τη ζωή και το Θεό.

Ο Θεός μας έπλασε ώστε να ξέρουμε την αλήθεια Του, να μιλήσουμε την αλήθεια Του και να ζήσουμε την αλήθεια Του. Δε μας δημιούργησε να πάμε ως τη Θεσσαλονίκη ή τη Λάρισα, ή την Πάτρα και να κάνουμε δουλειές. Αλλά για να πάμε σε αυτά τα μέρη, να κάνουμε δουλειές, έχοντας όμως, τα σωστά πιστεύω και τη σωστή εικόνα για τη ζωή και το Θεό.

Σωστή εικόνα για τη ζωή σημαίνει πως κάτι παραπάνω υπάρχει απ’ αυτό που βλέπω. Υπάρχει η αιωνιότητα. Ο κόσμος υπήρχε πριν από εμένα και θα υπάρχει μετά από εμένα. Πρέπει να βρω γιατί βρέθηκα εδώ. Γιατί υπάρχω; Τι ρόλο παίζω. Αν δεν βάλω την αιωνιότητα στο παζλ, η ζωή δεν βγάζει νόημα. Και όταν ο άνθρωπος έρθει στο σημείο να σκεφτεί για την αιωνιότητα, τότε σκέφτεται και το Θεό.

Τρίτο, υπολόγισε στα σχέδιά σου το Θεό: Αν ο Κύριος θελήσει, και ζήσουμε, θα κάνουμε τούτο ή εκείνο (δ:15). Και εδώ ερχόμαστε στην καρδιά του προβλήματος.

Ο Θεός δεν μας λέει να μην προγραμματίζουμε τη ζωή μας. Αλλά να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουμε. Ο σχεδιασμός που θεωρεί πως ο άνθρωπος είναι αυτάρκης, αυτοδύναμος και κρατά τις Κυριακές για το Θεό και το Θεό για τις Κυριακές, ενώ οι Δευτέρες είναι δικές μου, αυτού του είδους ο προγραμματισμός πρέπει να εξαλειφθεί.

Η φράση «αν ο Κύριος θελήσει» δεν είναι μια μοιρολατρική φράση που καταντάει να σημαίνει, «δε βαριέσαι, ό, τι είναι να γίνει ας γίνει, όσα πάνε κι όσα έρθουν». Σημαίνει πως εγώ θα κάνω το καλύτερο που μπορώ, ταπεινά, δηλαδή ζώντας σε εξάρτηση από το Θεό. Ταπεινά σημαίνει να αναγνωρίζω πως έχω ανάγκη το Θεό, πως χωρίς τη δύναμη του Θεού, χωρίς τη θέληση του Θεού, δε θα γίνει τίποτα.

Πολύ συχνά ξεχνιόμαστε. Φεύγουμε από την Εκκλησία και κάπου στο δρόμο αφήνουμε όλα όσα ακούσαμε σαν να μην αφορούν τη ζωή μας. Ο Θεός, θέλει να είναι Κύριος στις δουλειές μας, στο γραφείο μας, με τους πελάτες μας, με τους συναδέλφους. Ο τρόπος που σκέφτονται οι άνθρωποι γύρω μας, μας παρασύρει και ξεχνάμε πως εμείς που λέμε πως αγαπάμε το Θεό, είμαστε διαφορετικοί.

Προσέξτε το πρώτο μέρος του εδαφίου, «Εάν ο Κύριος θελήση, και ζήσωμεν». Η διάρκεια της ζωής μας είναι στα χέρια του Θεού. Ο Θεός καθορίζει πόσο θα ζήσουμε. Ο Θεός έχει τον απόλυτο έλεγχο στη ζωή και το θάνατο. Εμείς δεν ξέρουμε πόσο ο ατμός μας θα διαρκέσει, ο Θεός όμως, ξέρει. Αν αυτό είναι αλήθεια, δεν γίνεται να μην το λάβω υπόψη στα όποια σχέδιά μου.

Στις Πράξεις ο Παύλος αφήνοντας την Έφεσο, τους αποχαιρέτησε, λέγοντας: Πρέπει εξάπαντος να κάμω την ερχομένην εορτήν εις Ιεροσόλυμα, θέλω δε επιστρέψει πάλιν προς εσάς, του Θεού θέλοντος (Πράξ.ιη:21).

Και στους Κορίνθιους έγραψε, πλην θέλω ελθεί ταχέως προς εσάς, εάν ο Κύριος θελήση, (Α΄ Κορ.δ:19^α).

Για το μεγαλύτερο ίσως μέρος της ζωής του, ο Παύλος δεν γνώριζε αν στην επόμενη πόλη θα τον θανατώσουν ή όχι. Αυτό ήταν στα χέρια του Θεού.

Το ίδιο και η ζωή μας. Αυτή η αλήθεια λοιπόν, όπως διαμόρφωσε το νου του Παύλου, όπως φανερώθηκε στην ομιλία του, στα σχέδια του, πρέπει να διαμορφώνει και τη δική μας ζωή.

Υπάρχει βέβαια και η δεύτερη αλήθεια στο εδάφιο, Αν ο Κύριος θελήσει, και ζήσουμε, θα κάνουμε τούτο ή εκείνο. Αυτό σημαίνει πως εκτός από τη ζωή μας, και οι δραστηριότητες μας, και οι όποιες επιτυχίες μας είναι στα χέρια του Θεού. Πραγματοποιήθηκαν πολύ απλά γιατί Εκείνος το θέλησε.

Όταν λοιπόν, κάποιος λέει, ‘θα πάω εδώ, θα πάω εκεί, θα κάτσω τόσο, θα κάνω το α, το β, το γ’, χωρίς να έχει το Θεό στην εικόνα μέσα, αυτός ο άνθρωπος είναι εκτός πραγματικότητας.

Τώρα όμως καυχάσθε εις τας αλαζονείας σας· πάσα τοιαύτη καύχησις είναι κακή (δ:16).

Η λέξη «αλαζονεία» είναι λίγο παρεξηγημένη σήμερα. Θεωρείσαι αλαζόνας αν πεις, για παράδειγμα πως μόνο ο Χριστός σώζει. Και τι θα γίνουν οι άλλοι δηλαδή; Θεωρείσαι αλαζόνας αν έχεις τη δική σου άποψη, ίσως λίγο πιο αυστηρή, για τη διασκέδαση ή το ντύσιμο ή για δεκάδες άλλα πράγματα. Σου λένε, και ποιος είσαι εσύ που τα ξέρεις όλα;

Τα εδάφια αυτά, όμως, μας περιγράφουν τι είναι πραγματική αλαζονεία. Αλαζονεία είναι να θεωρώ πως δεν έχω ανάγκη το Θεό. Αλαζονεία είναι να πιστεύω πως είμαι αυτοδύναμος, αυτάρκης, ανεξάρτητος από το Θεό. Αλαζονεία είναι να μην πιστεύω στην καρδιά μου και να μη λέω με το στόμα μου πως η ζωή μου και όλα όσα κάνω, βρίσκονται στα χέρια του Θεού.  

Μα εγώ θα πει κάποιος, δεν το πιστεύω αυτό! Το στόμα μας αποδεικνύει τι πιστεύουμε και τι όχι. Αν όταν μιλώ για τα σχέδια μου, για το μέλλον, ο Θεός δεν είναι εκεί, τότε βαθειά μέσα μου, πιστεύω πως δεν έχω ανάγκη το Θεό. Ο άνθρωπος που ξέρει πως ζει με το Θεό, όταν έρθει η ώρα να μιλήσει για το όποιο μέλλον, αυτόματα θα πει, «αν θέλει ο Θεός» και θα το εννοεί.

Τέλος έρχεται το εδάφιο 17, το οποίο από τη μία φαίνεται άσχετο με τα προηγούμενα, από την άλλη, υπάρχει εκείνο το «λοιπόν» που μας σπρώχνει να σκεφτούμε τι σχέση μπορεί να έχει με τα όσο είπαμε.

«Εις τον όστις λοιπόν εξεύρει να κάμνη το καλόν και δεν κάμνει, εις αυτόν είναι αμαρτία» (Ιάκ.δ:17).

Μιλά για την αμαρτία της παράλειψης. Αμαρτάνω όταν κάνω κάτι κακό που ξέρω πως δεν πρέπει. Όταν κλέψω, όταν πω ψέματα, όταν περηφανευτώ, όταν κάνω οτιδήποτε αντιβαίνει στο θέλημα του Θεού. Αμαρτάνω όμως, κι όταν ξέρω τι θέλει ο Θεός να κάνω, και δεν το κάνω. Και εδώ είναι που χρειάζεται περισσότερη αυτοεξέταση.

Μπορούμε να αποφύγουμε να κάνουμε αυτό που απαγορεύεται. Ποιος όμως, μπορεί να αρπάξει κάθε ευκαιρία και να κάνει το καλό; 

Σε ποιο καλό όμως, αναφέρεται; Η περικοπή μας δίνει την απάντηση:  Να εμπιστεύομαι το Θεό είναι καλό. Να αναγνωρίζω στα λόγια και έμπρακτα την κυριαρχία του Θεού είναι καλό. Όταν το ξέρω αυτό και δεν το κάνω, αμαρτάνω. Όταν ξέρω πως πρέπει να ρωτήσω το Θεό για τα σχέδιά μου, και δεν Τον ρωτάω, αμαρτάνω. Όταν ξέρω πως εξαρτώμαι από Εκείνον, αλλά ζω σαν να μην Τον έχω ανάγκη αμαρτάνω.

Το καλό λοιπόν, σίγουρα αφορά τη δική μου προσωπική σχέση με το Θεό.

Μαζί με αυτό υπάρχουν και άλλα πεδία εφαρμογής. Αν βάλω μέσα στα σχέδιά μου την κυριαρχία, τη βουλή του Θεού, το τι μπορεί ο Θεός να θέλει από εμένα, τότε υπάρχει χώρος, θα υπάρξει χώρος για να υπηρετήσω τους δικούς Του σκοπούς. Όσο δεν βάζουμε το Θεό στα προγράμματά μας, μόνο για μας θα έχουμε χρόνο. Η ταπείνωση στο Θεό μπροστά, στο σχεδιασμό του μέλλοντος, μας οδηγεί να δούμε γύρω μας και να υπηρετήσουμε. Και τότε βλέπουμε τις διάφορες ανάγκες, βλέπουμε τι είναι καλό να γίνει και το πράττουμε.