O 16oς αιώνας αποτέλεσε μια από τις περισσότερο ενθουσιώδεις εποχές στην ιστορία της εκκλησίας όταν ομάδες πιστών άρχισαν με ζήλο να μελετούν τον λόγο του Θεού και ανασυγκρότησαν την εκκλησία χωρίς ιερατείο (εκκλησία της Αποκατάστασης). Δεν είχαν διανοουμένους, πατέρες και θεσμοθετημένες ανθρώπινες αρχές, δεν συνέγραφαν οι ίδιοι έργα και μελέτες, είχαν μόνο την Γραφή. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για κάποια αιφνίδια εξέλιξη, αλλά για ιστορική συνέχεια της δράσης της αποστολικής κοινότητας στην Ευρώπη. (Οι καθεστωτικοί της απέδιδαν διάφορες ονομασίες :"Βάλδιοι","Βογόμιλοι"κλπ.)
Η επίσημη ιστορία της περιόδου βρίθει από παραχαράξεις που έχουν κατασκευαστεί από προτεστάντες και παπικούς.
