του Δημήτρη Δαμασκηνού, εκπαιδευτικού Δ.Ε.
Ως τις αρχές του 18ου αιώνα βασίλευε όχι μόνο η κοινωνική
αθλιότητα αλλά, και σαν αντίλαλός της, η αμάθεια και το πνευματικό σκοτάδι.
Σχολεία, αν εξαιρέσουμε την Πατριαρχική Σχολή της Πόλης, δεν υπήρχαν. O
ελληνικός λαός είχε καταλήξει στο ύστατο σκαλοπάτι της αμάθειας. Eιδικότερα για
τις περιοχές με ελληνικούς πληθυσμούς περιγράφεται στην Eλληνικήν Nομαρχίαν
(1806) του Aνωνύμου του Έλληνος η κατάσταση μορφωτικής και πνευματικής παρακμής
ως εξής:
«Aι επιστήμαι, όπου πρότερον ήνθιζον άρχισαν να μαρανθώσι, τα
σχολεία εσφραγίσθησαν, οι διδάσκαλοι εμωράνθησαν και η αλήθεια με την
φιλοσοφίαν (=θετικές επιστήμες) εξωρίσθησαν, άλλο βιβλίον δεν ευρίσκετο, ει μη
τα πονήματα των ιερέων και οι ταλαίπωροι Έλληνες, αγκαλά και φιλελεύθεροι,
εστερημένοι όμως από το φως της φιλοσοφίας, έγιναν σχεδόν δούλοι, μεμεθυσμένοι
από την αμάθειαν και την δεισιδαιμονίαν.»
